Vísir - 10.11.1971, Blaðsíða 8

VISIR. Miðvikudagur 10. nóvember 197i,
ISIR
utgefandi:
'ramkvæmdastjóri
Ritstjóri
Fréttastjóri
’itst jómarfulltrúi
Auglýsingastjóri
Auglýsingar
Afgi. —.la :
Ritstjóm
\skriftargjald kr.
lausasölu kr. 12,
rentsmiöja Vísis
: KeyKjapreat hf.
: Sveinn R. Eyjólfsson
: Jónas Kristjánsson
: Jón Birgir Pétursson
: Valdimar H. Jóhannesson
: Skúli G. Jóhannesson
: Bröttugötu 3b. Simar 15610, 11660
; Bröttugötu 3b. Slmi 11660
Laugavegi 178. Sfmi 11660 (5 línur)
195 á mánuði innanlands
,00 eintakið.
— Edda hf.
Afsakanir út í hött |
Jækkun áfengis og tóbaks er afsökuð á þrennan hátt 1
f hálfu fjármálaráðuneytisins. Engin afsökunin kem- \\
ir að kjama málsins, sem er sá, að verið er að reyna 1
ið skrapa saman í væntanlegan greiðsluhaila ríkis- i
;jóðs á næsta ári og næstu árum. i
Ríkisstjórnin lagði í haust fram fjárlagafrumvarp
íeð gífurlegum, dulbúnum greiðsluhalla. Veigamiklar
'.auðsynjar vom ekki í frumvarpinu og það afsakað \\
neð því, að alþingi ætti að ákveða þá liði. Til þess í
ekk alþingi tæplega 50 milljón krónur, þótt vitað ))
æri, að bara til skólabygginga og lánasjóðs náms-
nanna þyrfti 200 milljón króna viðbót til að halda \
tefnu undanfarinna ára, svo að einungis ein hlið (
íkisrekstrarins sé nefnd. (
Með hækkun áfengis og tóbaks fást nærri 200 millj- /
'nir til viðbótar í ríkiskassann á næsta ári. Þar með )
'r hækkun fjárlagafrumvarpsins frá fyrra ári komin )j
ípp í 30%, sem er hátt yfir síðasta fslandsmet á því \i
iviði. Og því miður stafar þessi peningahít að mestu (\
if því, að ríkisstjómin hyggst verja 2000 milljónum ((
í eltingaleik við vísitöluna. //
Fjármálaráðuneytið segir hækkunina vera aðgerð )
*egn drykkjuskap landsmanna. Sagan hér heima og )
rlendis sýnir hins vegar, að eftirspurn á þessu sviði \
er ekki eftir verðbreytingum. Menn minnka ef til v
vill við sig í nokkrar vikur, en síðan sækir allt í (
;ama horfið. Verðhækkanir hafa jafnan reynzt vera /
^agnslausar bindindisaðgerðir- )
Einnig segir fjármálaráðuneytið hækkunina miða )
/ið að ná fjárhagslega saman endum á þessu ári. Og \
/issulega fær ríkissjóður 30—40 milljónir út á þetta (
ipp í greiðsluhalla ársins. En áfengið og tóbakið {
nundi lækka aftur um áramótin, ef þetta væri eini j
rjárhagslegi tilgangurinn eins og ráðuneytið heldur
fram. Og það er ekki einn einasti landsmaður, sem
rúir því, að lækkunin komi um áramótin.
Loks segir fjármálaráðuneytið hækkunina stafa af
’iækkun á vörunni erlendis frá. Það er þó kunnugt, ,
ið erlenda verðið er aðeins lítið brot af söluverðinu
lér innanlands. Veruleg prósentuhækkun á erlenda
/erðinu ætti því aðeins að valda óvemlegri prósentu- v
'iækkun á innlenda verðinu. (
Það er ákaflega leiðinlegt, að ríkisstjórnin skuli /
lykjast þurfa að segja í fréttatilkynningu: „Hækkun- )
n er gerð vegna vemlegra hækkana á innkaupsverði j
og til að tryggja, að nettótekjur ÁTVR nái þeirri fjár- j
hæð, sem fjárlög ársins 1971 gerðu ráð fyrir. Loks (
var höfð hliðsjón af mjög áberandi auknum drykkju- (
skap undanfarið." /
Varla hefur ríkisstjómin ímyndað sér, að hún /
kæmist upp með að bera þessar skondnu afsakemir j
á borð fyrir almenning. Varla ímyndar hún sér, að j
hægt verði að fela greiðsluhallastefnu hennar fyrir \
fólki. Varla ímyndar hún sér, að almenningur sjái (
^kki verðbólguhvatann í aðgerðum hennar.
Evrópa n á skotpalli í Frönsku Guyana.
Evrópumönnum
tókst ekki að
; „verða stórir"
— Tilraunir með eldflaugina Evrópu II
mistókust á f'óstudaginn
IIIIIBIIIIII
M> i'ffM
uHIEIIBIIIIB
Umsjón: Haukur Helgason
Blöðin höfðu sagt, að
föstudagurinn 5. nóvem-
ber yrði örlagaríkur dag-
ur í sögu Evrópu. Þá
átti að takast að skjóta
upp í geiminn eldflaug,
sem átti að sýna mátt
Evrópu. Menn hugsuðu
til hins upprennandi
„stórveldis“, sem ríkin í
Efnahagsbandalaginu
mundu skapa á næst-
unni, „þriðja aflið“, sem
yrði innan tíðar álíka
sterkt og Bandaríkin og
Sovétríkin. Hinn örlaga
ríki föstudagur gekk í
garð og leið, án þess að
tímamót væru mörkuð í
sögðu Evrópu. Tilraunin
mistókst.
„Heitar bænir stigu til
himins“
Með samstilltu átaki átti að
skjóta út í geiminn svokallaðri
Evrópu II. eldflaug, sem er 32
metra löng og 112 tonn á þyngd
Evrópurt’ki hafa nýlega gert sér
stöð í Frönsku Guyana í Suður-
Ameríku. Blöð sögðu, að f þeirri
andrá, sem eldflaugin hæfist á
loft mundu stíga með henni til
himins bænir jafnheitar og
bænir fanga heföu verið á
Djöflaeyju 30 kílómetra á hafi
úti. 1 þessu hitabeltishelv*iti
geymdu Frakkar sína forhert-
ustu glæpamenn allt til annarrar
heimsstyrjaldar og þama var
Dreyfus settur, sem saklaus
var dæmdur fyrir njósnir og
frægt er.
Menn fullyrtu, að mistækist
þessi tilraun gæti það orðið
dauðadómur stofnunarinnar
ELDO, en ferill hennar hefur
verið þakinn mistökum ffemur
en sigmm. Bretar Vestur-Þjóð-
verjar, Frakkar, Belgir, Hollend
ingar og ítalir og Ástralir hafa
lagt um 50 milljarða fslenzkra
króna í þetta fyrirtæki.
Fimm „feilskot“ í röð
ELDO hefur gert fimm „feil-
skot“ í röð. Stofnunin gerði til-
raunir með þriggjá þrepa eld-
flaugina Evrópu 1 á stöð i
Ástralíu á árunum 1964 til
1966. Þær tilraunir gengu að
óskum, en síðan tók við hrak-
fallasaga. Fimm tilraunir með
eldflaugar mistókust, hin síðasta
f júlf 1970.
Upp úr því fór stofnunin að
basla við Evrópu II fjögurra
þrepa eldflaugina, sem átti að
vera næsta skrefið f framhaldi
af Evrópu I. Deilur hafa verið
rammar f stofnuninni, og góður
árangur i tilrauninnj nú um
helgina hefði getað lappað upp
á samstarfið. Bretar og Ástra-
líumenn eru langleiðir á fyrir-
tækinu, og ítalir mögla líka.
LVklega fer svo, að minnsta
kosti eftir að tilraunum meö
Evrópu n lýkur, að Vestur-
Þjóðverjar og Frakkar slást um
yfirráðin. Fari svo einhvern
tima, að sómasamlega takist til
um framvindu þessara mála,
gæti það orðið vísir að auknu
afli Evrópu f geimvísindakaop-
hlaupinu, þar sem Bandaríkin
og Sovétrt'kin hafa haft einokun.
Draumar um stórveldið
Evrópu
Fyrir Evrópumönnum vakir
fyrst og fremst, að þeir eignist
eigin eldflaugar til að skjöta
með á loft gejmförum í framtíð-
inni og gervitunglum innan
skamms. Þeir eru ekkj kátir yfir
að vera komnir upp á Banda-
ríkjamenn um kaup eldflauga til
slíkra hluta um ókomin ár
Gervitungl eru að verða æ nauð-
synlegri þáttur í nútíma menn-
ingarlífi, eins og kunnugt er og
nægir að nefna þar til sjónvarp,
kennslu og veðurathuganir.
Auk þess dreymir margan
Evrópumanninn stóra drauma
þessa dagana um glæsta framtíð
álfunnar, eftir að Bretar eru
að komast V Efnahaasbandalaeið.
Þar sjá margir af gömlum fylgis
mönnum einingar Evrópu fram-
tV'ðarríki sem hefur iðnaðarmátt
og mannafla ekki minni en stór
veldi vorra tíma, Bandaríkin og
Sovétríkin.
Af þessum sökum eru margir
staðráðnir V að halda ótrauðir
áfram að gera öflugar evrópsk-
ar eldflaugar, þótt það kosti
tugi og hundruð milljarða króna.
Átti að vera á lofti í
þrjú ár
Evrópa II átti að taka með sér
út í geiminn 360 kílógramma
hnött. Braut hans átti að vera
sporöskjulöguð minnsta fjar-
lægð frá jörðu einir 300 kíló-
metrar og hin mesta 36.000
kílómetrar. 1 hylkinu voru
ýmiss konar mælitæki. Merkja-
sendingar áttu að heyrast frá
gervihnettinum í eina þrjá daga
en svo áttj hann að velkjast um
úti í geimnum í þrjú ár upp úr
því.
Næsta tilraun hefur verið
ráðgerð í april næsta vor. Loks
áttj þaö að verða verkefni
Evrópueldflaugarinnar að koma
þýzk-frönskum fjarskiptahnött-
um á braut um jörðu eftir tvö
ár. Um svipað leyti, verði þá
enn lífsmark með ELDO á að
smíða þriðju tegund Evrópueld-
flaugarinnar. Evrópu III, sem
yrði fær um að koma meira en
700 kVlógramma gervihnetti á
braut, er fram líða stundir.
Innan skamms mun evrópska
geimvísindastofnunin ESRO á
fundj taka ákvörðun um næsta
skref V ljósi hrakfallanna um
síðustu helgi. Stofnunin hefur
samstarf við bandarísku geim-
vVsindastofnunina NASA, og á-
greiningur hefur verið milli
ESRO- og ELDO-manna hvort
mest skuli lagt unn úr grund-
vallarrannsóknum eða nvtsemi.
og ELDO hefur lagt áherzlu á
nvtsemina. Málið er Dólitís^t.
að þvf leyti. að bað vrðí fvlpts-
mönnum ..Evrópuhugsjónarinn-
ar“ draumsins um evrópskt
stórveldi, mikið áfall ef tilraun-
ir Evrópumanna til að verða
stórir f geimvísindum skoluðust
fyrir borð