Vísir - 15.05.1972, Blaðsíða 7

Visir — Mánudagur 15. mal 1972
7
cTVIenningarmál
Gunnar Finnsson skrifar um kvikmyndir:
TVÆR KÝRHALAMYNDIR
John Wayne til vinstri i upphafi ,,leik”ferils sins, til hægri, á hátindinum, I hlutverki sinu I „True Grit”
sem færoi honum Oscar-verölaunin fyrir áriö 1970.
sem Austurbæjarbió sýndi i
byrjun ársins.
Howard Hawks, hinn gamli,
hefur kannski margt gott gert, en
i Rió Lóbó má viða sjá óvönduð og
afkáraleg vinnubrögð af hans
hendi. Handritið er heimskulegt
og leikurinn almennt eins og
maður gæti imyndað sér að litlu
börnin i Laufásborg myndu bjóða
upp á. (með fullri virðingufyrir
börnunum), Það er óhætt að
segja, að John gamli Wayne keyri
ekki leikhæfileika sina i hjólbör-
um. Sizt breytist það með árun-
um. Karlanginn er farinn að eld-
ast, orðinn þreyttur og stirður.
Hann er þungur og silalegur, og
sumar hreyfingar hans i Rió Lóbó
gefa það helzt til kynna, að það
eina sem haldi honum uppi séu
leikbrúðuspottar. Arangurinn er:
hrörnað og kjánalegt gamal-
menni.
Leigumorðinginn Dja mgó
Spaghetti-vestra er fariö að kalla
útþynntar stælingar á dollara-
myndum ttalans Sergio León
es. Þessar myndir koma þá
gjarnan sunnan úr Evrópu, en
oftast i amerisk-italskri fram-
leiðslu, Myndir Leones eru að
visu einnig framleiddar af
Amerikönum og falla þess vegna
undir ameriska „Vestrann”.
Ekki er mér kunnugt um vinsæld-
ir spaghetti-vestranna, en eitt er
vist, að þeir virðast koma af færi-
bandi og gæðin eftir þvi. Hér er
ein slik um viglaunamanninn
Djangó, kunnuglegt nafn úr fleiri
myndum sem um hann fjalla. Það
er óþarfi að fara mörgum orðum
um kvikmynd þessa. Leikurinn er
eins og við var aö búast, handritið
yfirfullt af barnasálfræöi og ung-
mennafélagsanda, litirnir daufir
og kvikmyndatakan einföld og
áhrifalaus. Django sjálfur er
ofurhraustur og hreinasti snill-
ingur i meðferð skotvopna, en þaö
væri synd að segja að hann væri
heljarmenni að gáfum.
Alveg er það makalaust
hvað fullorðnir menn gera
litinn greinarmun á góðum
og slæmum kúrekamynd-
um. Ríó Lóbó er augljós-
lega í miklu uppáhaldi hjá
kvikmyndagagnrýnendum
dagblaðanna ef marka má
skrif þeirra undanfarið.
Þeir eiga ekki orð til að
lýsa dálæti sinu á ,,sam-
vinnu" öldunganna
Howard Hawks og John
Wayne.
Reyndar er mörgum titt að
meta leikstjórann Howard Hawks
til jafns við John Ford sem
fremsta kúrekasérfræðing USA,
hvernig sem á þvi stendur. Ekki
ætla ég að fara út i eðli né þróun
kúrekamynda Bandarikjamanna
gegnum árin, Það yrði of langt
mál i svo stuttri grein. Enn siður
er, að ég sé að fetta fingur út i
smekk manna á slikum kvik-
myndum. Titni hinna klassisku
Howard Haks og John Fords er
liðinn, það hlýtur þó öllum skyni
bornum áhugamönnum um kvik-
myndir að vera ljóst. Ameriski
„Vestrinn” tók nýja stefnu með
myndum Sergio Leones, dollara-
myndunum svokölluöu. 1 þeim
heyrast skothvellirnir um heim
allan, blóðið þar rennur, streymir
út i öll hólf þjóðfélagsins. Hin
bitra striösandúð Leónes ristir
dýpra en meinlaus og gamaldags
skemmtivæll eins og Rió Lóbó
eftir Howard Hawks.
Jafnvel „klassiskur” kúreka-
leikstjóri á borð við Sam
Peckingpah fer ekki varhluta af
hinni nýju bylgju „Vestrans” i
mynd sinni „The 'wild bunch”
George Eastman, I hlutverki Djangós, aö rusla til á þorpskránni.
Gylfi Gíslason skrifar um myndlist:
Patentlausnir
Sýning Guðmundu
Andrésdóttur í Bogasal
Þjóðmin jasafnsins sem
lauk nú um helgina, er
dæmigerð um stöðu ís-
lenzkrar myndlistar um
þessar mundir. Hún hefur
haslað sér völl í abstrakt
myndgerð og sýnir nú sem
fyrr snotur verk án þess að
um neitt stórbrotið sé að
ræða né sýnileg átök list-
rænnar sköpunar.
Eins og á siðustu sýningu Guð-
mundu, 1966, snúast öll verk
hennar um ákveðið tema, að
þessu sinni svifandi hringform.
En myndir af þessu tagi sýndi
hún fyrst á listahátíðinni fyrir
tveimur árum.
Abstraktlist okkar hefur, þegar
litið er yfir hana i heild, sifellt
verið að þróast i þessa átt. Málar-
arnir taka hver i kapp við annan
að þrengja tjáningarsviö sitt,
leita að minna og afmarkaðra
myndefni, rækta það siðan af
dæmalausri alvöru og elju niður i
hin hárfinustu blæbrigði — unz
vart má greina mun á milli
mynda.
Er hér um að ræða myndrænt
sköpunarverk eða einungis til-
raunir með handverk og tækni-
lega þætti myndgerðar? Það sem
eftir stendur er sköpun „patents-
ins”, myndarinnar sem máluð er
aftur og aftur.
Þetta einkenni rikjandi mynd-
listarstefnu minnir ekki litið á
það þegar rithöfundar staðna og
taka að skrifa sig upp aftur. Þó
skyldi enginn skilja þessi orð svo
að lélegur árangur hljóti ævin-
lega að verða af slikum vinnu-
brögðum.
Þvert á móti. Við samantekt
þrautreyndra- gilda, sem tengd
eru saman i nýjar heiidir, risa
stefnur hæst. En jafnframt er
þetta ástand fyrirboði um enda-
lok þeirra.
Sýning Guðmundu Andrésdótt-
ur ber öll einkenni patentlausna.
Engin einstök mynd ber af ann-
arri. Eða með öðrum oröum sagt:
góður og samræmdur heildar-
svipur er á sýningunni. En okkur
er sönnuð nauðsyn endurskoðun-
ar.
En vert er að veita þvi eftirtekt
að einmitt þessi myndgerð nýtur
nú hinnar fyllstu viðurkenningar
af þjóðfélagsins hálfu. Allur
starfsstyrkur til myndlistar á sið-
asta ári féll i skaut Guðmundu
Andrésdóttur, og er þessi sýning
reyndar afraksturinn af þvi
starfsári. Og við úthlutun lista-
mannalauna i ár fékk hún fastan
sess i hinum efri flokki lista-
mannalauna.