Vísir - 14.08.1972, Side 6

6
Visir Mánudagur 14. ágúst 1972
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
^ Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611 (5 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuði innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Biaðaprent hf.
Ótemjan framtíð
Eitt helzta einkenni nútimans er, að tíminn lið-
ur með ört vaxandi hraða. Breytingarnar gerast
hraðar og hraðar. Uppfinningar i tækni og visind-
um margfaldast með hverju árinu og komast æ
fyrr á almennt notkunarstig. Þjóðfélagið ger-
breytist; á einum mannsaldri, ekki aðeins tæknin
og lifskjörin, heldur lifsvenjurnar i heild og hugs-
unarhátturinn.
Fyrr á öldum fæddust menn, lifðu og dóu i
sama umhverfi. Breytingarnar voru svo hægar,
að ekki var unnt að finna þær á einni mannsævi.
Fólk þurfti litið sem ekkert að leggja á sig til að
lagast að breyttum aðstæðum. Það fór fyrst að
hrikta i þessum stöðugleika fyrir um það bil
tveimur öldum. Og hér á íslandi hófst hraða-
aukning timans ekki fyrr en um siðustu aldamót,
fyrir sjö til átta áratugum.
Á þessari öld hafa breytingarnar verið enn
hraðari hér á landi en i nágrannalöndum okkar.
Við höfum náð nágrönnum okkar i þróuninni, þótt
við færum seint af stað. Hér á landi hafa breyt-
ingar nútimans gerzt á einni mannsævi. Þeir,
sem nú eru komnir yfir sjötugt, hafa lifað alla
þessa æðisgengnu þróun frá torfbænum, lýsikol-
unni og sauðskinnsskónum til fjölbýlishússins,
uppþvottavélarinnar og einkabilsins.
Samt höfum við ekki ruglazt i riminu að neinu
ráði. Menn hafa yfirleitt haldið sönsum i hringið-
unni. Þetta er aðdáunarvert dæmi um sveigjan-
leika og aðlögunarhæfni mannsins. Vaxandi
hraði breytinganna hefur ekki borið okkur ofur-
liði, þótt hann hafi á stundum valdið okkur örygg-
isleysi, rótleysi og streitu.
Það er eins gott, að þetta skuli hafa lánazt
svona vel, þvi að framtiðin ber enn örari breyt-
ingar i skauti sinu. Þeir, sem nú eru að fæðast,
eiga vafalaust eftir að þurfa að laga sig að enn
fleiri nýjum aðstæðum en þeir, sem fæddust um
aldamótin, hafa þurft að gera.
Fyrirsjáanlegt er, að ekkert lát mun i náinni
framtið verða á hraðaaukningunni i visindum og
tækni. Þessi þróun mun jafnóðum breyta daglegu
lifi hvers og eins. Allir hinir gömlu, föstu punktar
tilverunnar munu hverfa. Og sú þverstæða kann
að verða raunveruleg, að hraðinn einn verði sá
fasti punktur, sem menn geti reitt sig á.
Hér áður fyrr áttu börn dúkkur sinar og bangsa
meðan hægt var með viðgerðum að halda þeim
nokkurn veginn i heilu lagi. Nú er sú venja byrjuð
að mótast erlendis, að börn geta látið dúkkur sin-
ar fara til framleiðandans i skiptum fyrir nýtt og
endurbætt módel. Á bak við þetta smáatriði ligg-
ur gjörbreyting á hugsunarhætti. Gamla, slitna
dúkkan var fastur punktur i tilverunni, en nýja
skiptidúkkan flýtur i straumi hverfulleikans.
Það er ekki hægt að spyrna við fótum og stöðva
timann. Við verðum að vona, að hin annálaða að-
lögunarhæfni mannsins muni fleyta honum gegn-
um hringiðuna hér eftir sem hingað til. Við verð-
um að vona, að þanþol sálar og huga mannsins
hafi ekki enn verið reynt til hins itrasta. Við verð-
um sér i lagi að vona, að i uppeldi og skólun finn-
ist leiðir til að auka aðlögunarhæfni unga fólksins
og gera þvi kleift að sitja þá ótemju, sem fram-
tiðin hlýtur að vera.
DRAUMORAMAÐUR
Á HÆGRI KANTI
Fjórum sinnum hafa ráð-
herrar í ha Idsf lokksins
veifað plaggi frá Elísabetu
drottningu og lýst yfir
/,neyðarástandi". Þetta
siðasta varsótt með flugvél
og báti til snekkju
drottningar. Neyðin var
sár. Hinn snjalli kapp-
siglingamaður Edward
Heath hafði ekki getað siglt
milli skers og báru. Annars
vegar steyttu verkamenn
hnefa, lokuöu höfnunum og
stöðvuðu iðjuverin. Hinn
„þögli meirihluti" hefði að
venju beint reiði sinni gegn
verkfallsmönnum og Heath
hefði kannski getað látið
kjósa og sigrað, ef það væri
ekki víðs fjarri þögla
meirihlutanum að kjósa
Heath á þessari stundu
fyrir aðrar syndir, sem
honum eru kenndar.
Verkamannaflokkur póker-
spilarans Wilsons tók þá afstöðu,
sem snjöllust var. Hann tvisté.
Ekkert er jafn glúriö i slikri
stöðu. Fyrst hægri og svo vinstri,
hvorki af né á, varð til þess, aö
þögli meirihlutinn gat ekki eignað
það Verkamannaflokknum, þótt
tómata skorti eöa banana á mat-
borðin.Tákntimans varð reiði, og
reiðin beindist að rikisstjórninni.
Met i verkföllum
og atvinnuleysi
Það bætti ekki skákina, að ráð-
herrann Maudling fór að álpast til
að láta komast upp um litilshátt-
ar glaðning, sem hann hafði látið
gera konunni sinni, svo að hærra
yrði á henni risið meðal
góðgerðarkvenna. Maudling lét
skjólstæðing sinn rétta nokkurn
skilding til ..eftirlætisleikhúss”
frúarinnar. Slik mál eru alltaf
skemmtileg i augum kjósenda,
gera mönnum glaðari daga i
svartnætti tómataleysisins.
Heath taldi sig þurfa að endur-
nyja og umbæta i atvinnulifinu.
Það var vitað, að Bretar höfðu
orðið aftarlega á merinni i tækni-
væðingu. Þeir ættu ekki sjö daga
sæla i EBE, i samkeppni við hina,
þegar þangað kæmi. Heath vildi
skapa nýja tima. Hann var
mestur hugsjónamaður i röðum
thaldsmanna. Draga skyldi úr
rikisforsjá og koma einkafram-
taki til vegs. Þetta var of djarfur
leikur.
Atvinnuleysi varð meira á
Bretlandi en orðið hafði siðan i
heimskreppunni. Eitthvað um
milljón manna hafa gengið at-
vinnulausir. Jafnframt hafa
verkföll, skæruverkföll, setu-
verkföll og allar tegundir verk-
falla orðið meiri i ár en verið
llllllllllll
Umsjón:
Haukur Helgason
hefur siðan i allsherjarverkfalli
árið 1926. Atvinnuleysi og verkföll
eru venjulega ekki fylgifiskar.
Venjulegast er mest hætta á
verkföllum þegar vinna er mikil,
þá sjá menn ástæðu til að krefjast
hærri launa og eru ekki hræddir
um að missa vinnuna fyrir vikið.
Þá er hver vinnustund manns
auðvitað i meira gildi, þvi eftir-
spurnin eftir vinnustund manns
er meiri. Heath tókst að sameina
verkföll og atvinnuleysi.
Honum tókst lika að sameina
atvinnuleysi og verðbólgu, en það
haföi Nixon áður gert manna
kræfastur. Ekki svo að skilja, að
Heath vildi neitt af þessu.
Vandinn er sá, að of mikið er i
Liggur við
„byltingu"
Verkalýðsforingjar, sem voru
óðum að verða ,,bandarfskir”,
það er að segja velmegandi þátt-
takendur i lifsins lyst, hafa nú
skorið upp herör. Þeir efldust
mjög, þegar Heath varð að hopa
og láta lausa þá verkamenn, sem
höfðu verið handteknir fyrir ólög-
legt verkfall. Heath hefur i ár
hopað i kjaramálum, svo að um
munar, og langvinn verkföll i
hverri greininni af annarri hafa
eyðilagt stefnu hans. Kolanámu-
menn myrkvuðu Bretland og
þeim tókst i ársbyrjun að greiða
stefnu Heaths högg, sem hann
hefur ekki risið undir.
Þvi hefur það óvenjulega gerzt,
að við borð liggur, að þjóðfélags-
leg bylting fylgi i kjölfar upp-
hlaups verkalýðsfélaga gegn
Heath. Velgengni verkamanna i
kröfugerð hefur gefið þeim byr,
sem mun endast. Fyrri reynsla af
viðbrögðum Heaths gefur til
kynna, að hann piuni enn láta
undan i deilunni við hafnarverka
menn og kasta frá sér vinnulög-
gjöfinni sinni til að fá stundar-
grið.
Hugsjónamaðurinn Edward
Heath tilheyrir annað hvort for-
tiðinni eða framtiðinni, en ekki
nútið staðreynda i brezku þjóðlifi.
uppnámi i brezku þjóðfélagi um
þessar mundir. Einungis með
mjög svo varfærnislegum að-
ferðum hefði einhverju verið
þokað til betri vegar.
Heath hafði á oddinum nýja
vinnulöggjöf, sem átti að koma i
veg fyrir skæruverkföll smáhópa,
sem hafa verið hinn versti mein-
vættur. En með verkföllum ætlar
verkafólk að kollvarpa þessum
lögum gegn verkföllum. Slik eru
örlög Heaths, að verkföll lykil-
greinar atvinnulifsins, hafnar-
verkfall, á einnig rætur i and-
mælum verkamanna á atvinnu-
leysistimum gegn nýrri tækni,
sem fækkar fólki.
Endaskipti á völdum
á vinnumarkaði?
Brezkur almenningur hefur
breytt viðhorfum siðustu mánuði.
Fyrrum voru flestir Bretar sæmi-
lega þolinmóðir. Kjör manna
bötnuðu. Verkamenn eignuðust
fleiri kæliskápa og bifreiðar. 24,5
milljónir launþega landsins
kvörtuðu litið. Hins vegar risu
verkalýðsfélögin öndverð gegn
tilraun Wilsons til að fækka
skæruverkföllum með nýrri
vinnulöggjöf, og Wilson varð að
hopa.
Brezk verkalýðsfélög eru öflug
og menn segja með töluverðum
rétti, að endaskipti hafi orðið á
hlutunum á þessari öld og verka-
lýðsfélögin orðið meira vald en
„kapitalistarnir” i þjóðfélaginu.
Að minnsta kosti hafa laun
hækkað um 13 prósent á ári en
framleiðslan aukizt um aðeins tvö
prósent árlega.
Tómatar rotna.
Hafnarverkamenn hafna tækni-
væðingu.