Vísir - 22.08.1972, Síða 6

6
Visir Þriðjudagur 22. ágúst 1972
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréftastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi 86611 (5 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaðaprent hf.
Feigðarós
Fróðir menn hafa spáð þvi, að efnahagslegar
framfarir, sem við köllum, muni binda enda á
siðmenningu okkar. Við munum annað hvort
eyða náttúruauðlindum, svo að leiði til hruns, eða
kafna i mengun, sem framfarirnar valdi.
Hugtökin hagvöxtur og efnahagslegar framfar-
ir hafa verið heilög. Stjórnir allra rikja hafa haft
það aðalmarkmið að auka hagvöxtinn, auka
framleiðsluna á hvern landsmann. t þessari
aukningu fólst aukin velmegun.
Visindamenn hafa i tölvu fengið það út, að
mannfjöldinn verði að stöðvast fyrir 1990 og jafn-
framt verði aukning framleiðslu að verða núll
miðað við hvern ibúa. Þá getum við haldið i horf-
inu, komizt hjá þvi að deyja ellegar sætta okkur
við lifskjör eins og þau gerðust á miðöldum.
Tölvu eru mikilfengleg tæki, en þær skila að-
eins þeim niðurstöðum, sem forsendurnar, sem
þeim eru gefnar, gefa tilefni til.
Hins vegar er fortiðin aldrei öruggur mæli-
kvarði á framtiðina. í slikum útreikningum er
miðað við nýliðna fortið og fundið út, hvernig
framtiðin mundi verða, ef þróunin yrði áfram hin
sama og hún nú er. Dæmið tekur ekki að ráði tillit
til afleiðinga breytinga á afstöðu manna til
mengunar. En jafnvel fremur litlar breytingar á
einhverjum atriðum geta haft veruleg áhrif á nið-
urstöðu þess konar reiknings, þegar breytingin
hefur verið hafin i veldi.
Mengun er hugtak, sem menn voru ekki upp-
veðraðir af fyrir örfáum árum. Flestir viður-
kenna nú hættur mengunar i orði og æ fleiri einn-
ig á borði. Enginn vafi er, að mikið mun verða
unnið á þessu sviði á allra næstu árum, vegna
illrar nauðsynjar og vegna aðvörunar manna
eins og visindamannanna, sem reiknuðu hrun
siðmenningar i tölvu.
Hafið hefur til dæmis orðið mengaðra með
hverju ári, að þvi er mælingar leiða i ljós. Við
höfum átt þátt i samþykktum og aðgerðum á tak-
mörkuðu sviði til að stemma stigu við eitrun og
mengun hafsins. Við teljum vist, að slikar að-
gerðir verði auknar, eiturskipunum fækki og eins
þeim iðjuverum, sem ausa menguninni i sjóinn.
Þessar aðgerðir munu ekki breyta viðhorfum á
einni nóttu, en með framhaldi þeirra mun fást
niðurstaða, sem ekki kom fram i tölvudæminu.
Við vitum um breytingar, sem eru að verða á
bensini, þar sem blýið hefur verið aðal mengun-
arvaldur heimsins. Svo mætti lengi rekja.
Að öllu samanlögðu er ekki ástæða til svartrar
bölsýni. Niðurstöður tölvunnar um hrun sið-
menningar, ef ekki verður að gert, eru aðvörun.
Við þeim má ekki skella skollaeyrum. En það er
ljóst, að stöðvun hagvaxtar mundi dæma mikinn
hluta mannkyns til ævilangrar armæðu. Hún
mundi valda hrikalegri uppreisnum og styrjöld-
um en menn grunar, þegar þeir sem hafa verið
dæmdir til látlausrar armæðu, risa gegn hinum.
Hún mun valda einræði, þvi að þagga yrði niður i
„lýðskrumurum” sem mundu boða endurvakn-
ingu hagvaxtarins. Mannlifið yrði slikt viti að
allsendis yrði óvist, hvort það viti yrði verra, sem
hagvöxturinn ylli.
Barn, sem móftirin brenndi.
FORELDRAR DREPA
Ein BARN Á VIKU
,,Steve Samuels var
öskureiður. 18 mánaða
sonur hans, Michael,
hafði rifið poppvegg-
spjaldið, sem skreytti
ibúð Samuels i Chicago.
Faðirinn þreif Michael,
hengdi hann upp á úln-
liðunum með rafmagns-
vír og sló honum við
vegginn i nærri hálfa
klukkustund. Móðir
Michaels kom barninu
loks i sjúkrahús. Það
lézt nokkrum minútum
siðar af limlestingum.
Faðir Michaels er 18
ára, móðirin 17.”
Þannig segir bandariska tima-
ritið Newsweek frá vandamáli,
sem hefur vafalaust fylgt mann-
kyni frá upphafi, misþyrmingum
á börnum. Ný sjónarmið ryðja
sér samt til rúms i afstöðu til
barna. 1 vaxandi mæli er litið á
þau sem „litið fólk”, sem hafi
einhver réttindi, einnig gagnvart
foreldrum sinum. Flengingin,
hefðbundin refsing um öll lönd og
aldir, missir fylgi. Athyglin bein-
istað þeim, sem misþyrma börn-
um sinum, er löngum var unnt án
afskiptasemi annarra. Barnið
sem „eign” foreldra skyldi látið
hlýða og týna jafnvel lifi og lim-
um ella. Munurinn er ekki mikill
segja læknar, á barsmið reiðs
foreldris, sem veldur aðeins
mari, og barsmið reiðs foreldris,
sem veldur örkuml. Eitur-
lyfjavandamálið bætist við og
veldur sturlun fleiri foreldra en
áfengið áður gerði.
„Eiturlyf og
æskuhjónabönd”
„Michael er ekki einn um þenn-
an óhugnað, „heldur Newsweek
áfram. „1 hverri viku, um gervöll
Bandarikin, eru mörg hundruð
börn barin, skorin, hengd, sviðin,
skotin, brennd með vindlingum,
kvalin með rafmagnslosti, stund
um kveikt í þeim með bensini.
Mörg bera ör eða örkuml til ævi-
loka, og sum deyja eins og
Michael.”
Misþyrmd börn hafa löngum
verið stöðugur hryllingur slysa-
deilda sjúkrahúsa, og nú auk-
ast þessir glæpir viða. Sérfræð
ingar eru á einu máli um, aö þetta
gerist meðal allra kynþátta og
stétta, en telja tvennt valda
mestu um aukninguna: Foreldrar
undir áhrifum eitu.lyfja og þeir,
sem giftast rétt komnir af barns-
aldri.
Illlllllllll
Umsjón:
Haukur Helgason
Sjö þúsund i New York
New York er talin versta dæmið
i Bandarikjunum um þetta. Sjö
þúsund atvik af þessu tagi voru
færð i skýrslur i fyrra. Læknar
telja, að eitt barn sé drepið á viku
hverri af foreldrum i eiturlyfja-
vimu i borginni.
Slikar tölur sýna auðvitan
'einungis tind isjakans. Fjöldinn
allur af misþyrmingum kemst
ekki á blað yfirvalda. Bak við
þessar tölur eru aragrúi ótalinna.
A döfinni eru tilraunir til að
taka á vandanum með nýjum að-
ferðum, og þá einkum að lækna
ekki aðeins börnin af sárum sin-
um heldur ekki siður að lækna
foreldrana, sem veittu börnunum
sárin.
Sama afbrot að
berja barn og aðra
A Norðurlöndum fyrst og
fremst hefur verið hreyft tillög-
um um ný viðhorf, sem ganga
lengra. bungamiðja þeirra er, aö
það skuli ekki 'vera minna afbrot
að berja barn sitt er berja ein-
hvern annan.
1 Bandarfkjunum leggja fær-
ustu sálfræðingar áherzlu á, að
lita verði á foreldra sem mis-
þyrma börnum sinum, sem sjúkt
fólk. Oft séu þessir foreldrar af-
sprengi fjandsamlegs umhverfis
og fórnardýr misþyrminga i eigin
bernsku. Svo sem þeir karlmenn
sem berja eiginkonurnar, þegar
þeir koma heim af skrifstofunni,
til að „fá uppreisn” fyrir auð-
mýkingu sem þeir telja sig hafa
sætt „i vinnunni”, svo eru þeir
foreldrar , sem leggja hendur á
börn sin, að „stappa stálinu I
sjálfa sig” með þvi aö misþyrma
þeim, sem minni máttar eru en
þeir.
Jafnvel hefur verið varpað
fram þeirri kenningu, að foreldr-
arnir búist við þvi, að börn
þeirra „komi þeim sjálfum i for-
eldra stað”, „hlutverkum sé
skipt”, og er barniö bregst vonum
þeirra i þessu hlutverki, beiti for-
eldrarnir ofbeldi.
Foreldraráðgjafar
Ný stétt manna hefur komið
fram til að lækna foreldrana.
Slikir „foreldraráðgjafar” fara i
húsin, þar sem börn hafa sætt illri
meðferð, og hlýða á vandamál
foreldranna, jafnvel frekar en
vandamál barnsins. „Við verðum
að bjarga fjölskyldunum,” er
kenningin, sem liggur aö baki.
Þessir ráðgjafar eru að sjálf-
sögðu jafnframt eftirlitsmenn
með foreldrunum, en þeir eiga að
láta sem minnst á sliku bera,
nema ný vandræði skapist.
Samtök, byggð á AA
önnur leið, sem hefur veriö
árangursrik, er hreyfing til
sjálfshjálpar, sem sækir fyrir-
mynd til AA-samtakanna.
Upphaflegu samtökin af þessi
tagi voru „nafnlausar mæður”
stofnuð i Los Angeles fyrir tveim-
ur árum. Stofnandi var þritug
kona Jolly Kajaka, sem haföi
sjálf verið á 100 uppeldisheimil-
um sem barn og 32 hælum og ver-
ið nauðgað ellefu ára og vændis-
kona um árabil. Hún varð móðir
og „allt i einu var ég farin aö
berja barnið”, segir hún.
Samtökin hafa þá aöferð, aö móö-
ir hringir til einhvers félaga i
hvert sinn, sem hana langar til að
berja barn sitt.
Nýrri útgáfa af þessu eru
„nafnlausir foreldrar” i New
York. Læknar viöurkenna, að slik
samtök séu gagnleg.
Bezt væri, ef unnt yrði að byrja
brunninn, áður en barniö dettur
ofan i hann. Að svo miklu leyti,
sem vonir eru til, að árangur
verði af sliku, hafa læknar við
Kólóradóháskóla „fundið upp”
sérstaka tækni við viötöl við for-
eldra, sem þeir telja aö geti sýnt,
hvaða einstaklingar séu likleg-
astir til að misþyrma börnum sin-
um.
En ekkert lát er á misþyrming-
unum, sem virðast færast i vöxt
frá ári til árs. Eins og oftar er ýt-
.-Hegast um vandamálin fjallað i
ií^rsyrikiunum, þar sem
skýrsiuísófnun og úrvinnsla er
hvað lengst komin. En misþyrm-
ingar eru fréttaefni viöa i öðrum
löndum, og eins brot þeirra verö-
ur nokkru sinni uppvist.
Children Learn^bat ThevLive
ÍF
IF
r-
A CHILO LlVES WITH CRITICISM.
HE LEARklS TO CONDEMM.
A CMILO UVES WITH HOSTILITY
HE LEARNS TO FISHT.
A CHILO LIVES WITH RIDÆULE
HE LEAPNS TO BE SHV.
ÍJ
Börnin læra þaö, sem fyrir þeim er haft.
Ef barn lifir við gagnrýni, lærir Þaö að fordæma.
Ef barn lifir viö fjandskap, lærir það að berjast.
Ef barn lifir við spott, lærir það aö vera feiiniö.