Vísir - 23.08.1972, Síða 6

6
Visir Miftvikudagur 23. ágúst 1972
vísm
Útgeíandi: Ueykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fféttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611 <5 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuði innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaöaprent hf.
Íþróttapólitík
Sú ákvörðun að visa Iþróttamönnum Ródesiu
frá keppni á Ólympiuleikunum i Múnchen er
sorgleg, hvernig sem annars á málið er litið.
Olympiuleikar eiga að vera vettvangur
fræknustu iþróttamanna heimsins þar sem þeir
beztu keppa um verðlaun. Megin tilgangurinn er
að efla iþróttaáhuga um heim allan, laða fleiri
æskumenn til hollrar iþróttaiðkunar undir kjör-
orðinu „heilbrigð sál i hraustum likama”
Ólympiunefnd átti ekki margra kosta völ,
þegar hún komst að þessari niðurstöðu sam-
kvæmt fregnum i gærkvöldi. Hefði Ródesia
fengið að hafa fulltrúa á leikunum var við búið að
svertingjariki Afriku kölluðu iþróttamenn sina
heim og jafnvel, að brestur yrði i liði Banda-
rikjamanna og þeldökkir iþróttamenn þar
neituðu einnig að taka þátt i leikunum.
Það skiptir engu meginmáli i þessu, hvort leik-
mennirnir frá Ródesiu eru taldir hafa brezk
vegabréf eða ekki. Þar var aðeins um skollaleik
að ræða. Ródesia, sem hvitur minnihluti stjórnar,
heíur lýst yfir sjálfstæði. Landið er ekki brezk
nýlenda. Sameinuðu þjóðirnar hafa beitt Ródesiu
refsiaðgerðum til að reyna að fá hvita minni-
hlutann þar til að gefa svarta meirihlutanum
meira lýðræði. Sameinuðu þjóðirnar gerðu rétt i
þvi, þótt refsiaðgerðum hafi ekki verið framfylgt
sem skyldi. Umræður um brezk vegabréf fulltrúa
Ródesiu á leikunum voru aðeins tilraun til að
finna lausn, sem allir gætu samið um, þótt þeir
vissu að hún var fölsk.
Ólympiunefndin varð þvi að gera upp við sig,
hvort hún vildi greiða nokkra fulltrúa Ródesiu
þyi verði, að fjölmörg riki hættu við þátttöku.
Niðurstaða nefndarinnar var þvi rétt, eins og
sakir stóðu. En það er sorglegt, að til hennar
kom. Ekki er ný bóla, þótt iþróttir komi við sögu
i stjórnmálum. Heimsmeistaraeinvigið i skák er
til dæmis talið býsna mikilvægt fyrir andlegan
hróður risaveldanna, enda sagt að sjálfur Kiss-
inger hafi lagt hönd á plóginn til að koma áskor-
andanum Fischer af stað til Reykjavikur.
Sovétmenn og Bandarikjamenn hafa löngum
keppt um ,,sigur” i ólympiuleikum, sem er lik-
lega álitið skipta jafn miklu um álit og virðingu,
risaveldisins og til dæmis afrek i geimferðum.
Álit annarra þjóða er ekki ónýtt fyrir stórveldið.
Á þvi byggist meðal annars, hversu liklegir
stjórnmálaforingjar viðsvegar eru til að binda
trúss sitt við stórveldið, leita ásjár þess og gefa i
staðinn áhrif og gott orð.
Frægast er kannski dæmið frá Ólympiu-
leikunum i Berlin árið 1936. Frammistaða þýzkra
iþróttamanna og leikarnir allir urðu sterkt
áróðursvopn fyrir Adolf Hitler.
En stjórnmálaþref á ekki heima i iþróttum.
Það er hörmulegt, að leiðtogum iþrótta-
hreyfingarinnar tókst ekki að halda þvi utan
dyra i Múnchen. Þeim er ætlað að hafa forgöngu
á vegi vinsamlegra samskipta einstaklinga og
þjóða. íþróttirnar eiga að byggja brú milli land-
anna.
Sovétborgurum gengur illa að komast
úr öldudalnum
HÁLFUR ANNAR
UAA HERBERGIÐ
Sovétborgarinn varð að
fórna mörgu fyrir stór-
veldið. i kapphlaupínu við
vestræn veldi var ,,Rúss-
land" langt á eftir í byrjun.
Tilaðkomaþví uppaðhlið
hinna öflugustu var
miskunnarlaust fórnað lífs-
gæðum, sem hefðu verið
möguleg ella. Ein afleið-
ingin eru þrengslin í
ibúðum manna almennt,
eins og viðurkennt er. i
Sovétrikjunum eru 1,5.
manns um hvert herbergi
samkvæmt skýrslum Sam-
einuðu þjóðanna (árið
1960), en í Bretlandi til
dæmis 0,7. og eru her-
bergin þó að meðaltali
minni í Sovétríkjunum.
Flestum mönnum er i blóð
borið að vilja hafa heimili fyrir
sig, „kastala” eins og Bretinn
segir, þar sem menn eigi athvarf
og verði „jarlar”. Kommúnufólk
eru undantekningar. Einnig eru
þeir undantekning, sem ekki
dreymir um eigin ibúð, þótt mikill
hluti mannkyns lifi aldur og ævi i
leiguhúsnæði, misjafnlega mikið
upp á miskunn misjafnra húseig-
enda.
Sovétborgarinn mundi tvi-
mælalaust biðja um stærri ibúðir
öðru fremur, ef hann væri
spurður. Hann mundi væntan-
lega biðja um eigin ibúð, ef slik
beiðni gæfi von. Sovétmenn hafa
enn ekki komizt upp úr húsnæðis-
kreppunni, sem verður að eigna
Stalin. Stjórn Stalins hélt þvi
fram, að ibúðir i borgum hefuð
þrefaldazt á árunum 1913-1954, en
borgarbúar höfðu einnig þrefald-
ázt á þeim lima. Þetta þýddi, að
ibúðum hafði ekkert fjölgað
miðað við mannfjöldann, svo að
aðbúnaður var hinn sami og var
á timum Nikulásar keisara, sem
sagt hræðilegur, þegar Stalin lézt.
Almenningi lofað kjara-
bótum
Stalin hafði að visu sinar ,,af-
sakanir” fyrir þessu sem öðru.
Hann hafði það takmark að gera
Sovétrikin raunverulegt stór-
veldi. Það fólst i iðnvæðingu og
menntun, svo að Sovétmenn gætu
staðið jafnfætis þeim beztu i
tækniefnum. Mannfórnir skiptu
ekki miklu, hvað þá óþægindi á
heimilum fólks, ef það vann og
efldi Sovétrikin.
Stalin heppnaðist þetta
ætlunarverk sitt. t lok harð-
stjórnar hans voru Sovétrikin
stórveldi og skákuðu Banda-
rikjunum á sviði hernaöar. Eftir-
mönnum hans, svo sem Krustjev,
þótt ekki annað hlýða en heita al-
menningi umbótum. Krustjev var
manneskjulegri en valdhafa
höfðu verið. Eitt af þvi, sem
eítirmenn Stalins boðuðu var, að
áherzla skyldi lögð á framleiðslu
gæða, sem almenningur þarf-
naðist i stað sifelldrar eflingar
þungaiðnaðar. hergagnafram-
leiðslu og framleiðslutækja, sem
hafði verið borguð með lifskjör-
um.
Húsnæðisskorturinn , fyrst og
fremst þrengsli á heimilunum
var vinsælt viðfangsefni
sovézkra listamanna, þegar þeir
fengu að bæra á sér. Stjórnvöld
gerðu einnig raunverulegar
breytingar og árið 1956 höfðu
ibúðabyggingar á ári tvöfaldazt
miðað við meðaltal 1946-1955.
íbúðabyggingar á ári höfðu enn
tvöfaldazt árið 1960 miðað við
1956. Þá kom hnignun, sem olli
þvi, að Sovétborgarar gátu ekki
jafnað metin við vestræn riki.
Miklu var fórnað til þess að
Sovétrikin yrðu risaveldi.
Illlllllllll
Umsjón: .
Haukur Helgason
svo að þröngt er i búi.
Orð Krustjevs „Við gröfum
ykkur”, þar sem hann átti við
lifskjör og framleiðslu fyrst og
fremst, höfðu ekki rætzt á þessu
mikilvæga sviði lifsgæða.
Langt á eftir
Sovézk blöð halda þvi á lofti, að
Sovétrikin séu heimsmethafi i
ibúðabyggingum og nefna töluna
2.3 milljónir ibuða byggðar ár-
lega sem rök. Sovétrikin gera
einnig tilkall til efstu sæta i ibúða-
byggingum á hverja eitt þúsund
ibúa. Þeir byggja niu ibúðir ár-
lega á hverja 1000 ibúa og ættu
samkvæmt þvi að vera fyrir ofan
Bretland og Bandarikin og rétt
fyrir neðan Vestur-Þýzkaland.
Hins vegar eru meðalibúðir i
Sovétrikjunum mun minni en
meðalibúðir á Vesturlöndunum,
eða um 50 fermetrar, sem íslend-
ingum þætti litið fyrir fjölskyldu
og ekkert of mikið fyrir einhleyp-
ing. Við það bætist að Sovétrikin
voru það langt á eftir i þessum
efnum, að mikið þarf til að
ástandið veröi það, sem hér yrði
kaliað „mannsæmandi” fyrir
meðalborgarann.
Upp úr 1960 liðu mörg ár, að
ibúðabyggingar lágu i láginni i
Sovétrikjunum og valdhöfum þótti
nauðsynlegt að láta fjármuni
renna annað. Jafnvel nú, þegar
fjörkippur hefur orðið, sem
Kosygin hefur verið fremur en
Bresnjev, eru ibúðabyggingar
hlutfallslega svipaðar og um
1960^ þegar þær voru mestar.
Þrír um tveggja herbergja
íbúð
Skýrslur Sameinuðu þjóðanna
greina,að i Bretlandi og Banda-
rikjunum séu 0.7 manns um hvert
herbergi og 0,9 i Frakklandi og
Vestur-Þýzkalandi. Það er að
segja á hverja tveggja herbergja
ibúð koma að meðaltali 1.4 manns
i Bretlandi og Bandarikjunum,
1,8 manns i Frakklandi og
Vestur-Þýzkalandi, en 3 menn i
Sovétrikjunum samkvæmt
framansögðu.
Á hverja þriggja herbergja
ibúð kæmu þá að meðaltaii 2,1
manns i Bretlandi og Banda-
rikjunum, 2,7 manns i Frakklandi
og V-Þýzkalandi og 4,5 manns i
Sovétrikjunum miðað við þessar
tölur.
Rennandi vatn verði í 82%
1 siðustu áætlun Sovétstjórnar
erboðuðmikil breyting og átak i
ibúðabyggingum næstu fimm ár.
Rennandi vatn á að verða i 82 af
hverjum 100 ibúöum i borgum
árið 1975, en þetta hlutfall var 56
af 100 árið 1959.
Vatnssalerni, skólpræsi, skal
verða fyrir 79 af 100 árið 1975, en
það hlutfall var 53 af 100 árið
1959.
Böðeða sturtur skulu veröa i 62
af 100 ibúðum árið 1975, en það
var i 30 af 100 ibúða árið 1959.
Byggja skal hærra. Fimm hæða
hús eða hærri eru algengust i ný-
byggingum.
Fáir munu enn eignast eigin
ibúð. Fyrir nokkrum árum var
stuðlað að þvi, að fólk eignaðist
eigin ibúðir með lánveitingum og
mun þriðjungur þeirra ibúða,
sem voru byggðar það árið, hafa
verið i eigu þeirra, sem þar
bjuggu. Þetta hefur ekki verið
gert að sama skapi, og hið opin-
bera á nær hverja nýja ibúð.
Húsaleiga er mjög lág. Fjöls-
kyldur i Sovétrikjunum verja að-
eins um 2.5 prósentum af tekjum
sinum til húsaleigu. Þetta er ein
margvislegra aðferða sem hið
opinbera hefur við „launa-
greiðslur” og verður jafnan að
hafa hugfast við samanburð á
launakjörum i Sovétrikjunum og
annars staðar, eftir þvi sem
kostur er.