Vísir - 11.01.1973, Blaðsíða 6

6
Visir. Fimmtudagur 11. janúar 1973
vísm
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
F^réttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi 86611 (7 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaðaprent hf.
Þeir skera
íslenzka rikið tútnar út. Jafnvel hörðustu
stuðningsmenn sósialisma erlendis viðurkenna
nú að minnsta kosti i orði, að yfirþyrmandi rikis-
vald sé meiriháttar ógnun við lýðræði og mann-
réttindi, og viðast hefur að undanförnu verið
reynt að dreifa valdi til sveitarfélaga. En á
íslandi sitja i ráðherrastólum menn, sem ganga
þvert gegn þeirri lýðræðisþróun.
Rikisstjórnin hefur á einu ári gert tvær atlögur
að sveitarfélögum landsins i þvi skyni að styrkja
rikisvaldið á þeirra kostnað. Stjórnin lætur sem
svo, að nú skuli skerða tekjur sveitarfélaga og
neyða þau til að skera niður framkvæmdir og
þjónustu sina til að vinna gegn verðbólgunni.
Ekki virðist stjórnin þó hugsa sér að minnka
skattbyrðina á landsmönnun. Þvert á móti stefnir
hún aðeins að þvi að ná meiru af kökunni til sin á
kostnað sveitarfélaganna.
Með þvi að neita öllum sveitarfélögum um
hækkun útsvara i ellefu prósent eru tekjur þeirra
stærstu skornar niður mjög tilfinnanlega. Þau
höfðu nær öll notfært sér þessa heimild á siðasta
ári og hún gefið þeim um 185 milljónir króna.
Mikið af tekjum sveitarfélaga er bundið fyrir-
fram, svo að jafnveruleg skerðing og hér um ræð-
ir bitnar i enn rikari mæli á nýjum framkvæmd-
um og þjónustu. Fjarri fer, að ástæða sé til að
harma, að almenningur greiði minna i skatta.En
rikisstjórninni bar skylda til að byrja á þvi að
minnka eigin álögur. Breytingin á skattalögunum
og gifurleg aukning álaga, sem stjórnin hefur
knúið fram siðasta árið, leggur þessa skyldu á
herðar henni. Það er alkunna, að breytingin á
skattalögum i fyrra skerti verulega hlut sveitar-
félaga. Um það liggur fyrir einróma álit sveitar-
stjórnarmanna úr öllum flokkum. En rikisstjórn-
in lét sig samt hafa það að höggva enn i þennan
knérunn. Pólitiskir hagsmunir ráðherranna leyfa
vist ekki, að dregið sé úr sköttum, sem renna til
rikisins, og umsvif þess skert að sama skapi.
Það er auk þess fráleit stefna að leggja öll
sveitarfélög að jöfnu i þessum efnum. Þótt rikis-
stjórnin telji æskilegt að skerða tekjur sveitar-
félaga, hlýtur það að vera glópska einber að gera
það á þann veg að leggja að jöfnu, hvort sveitar-
félögin ætluðu að nota þessar tekjur til bráðnauð-
synlegra framkvæmda og þjónustu eða fram-
kvæmda, sem fremur mætti verja, að tefðust um
tima. Hvað um vatnsveitur og hitaveitur? Hvað
um þann kostnað, sem sveitarfélögin verða að
bera við endurbætur á frystihúsum til að mæta
kröfum erlendis? Svo mætti lengi telja. Rikis-
stjórnin með sitt mikla bákn, Framkvæmda-
stofnun, er ekki að hafa fyrir þvi að meta nauðsyn
slikra framkvæmda. Það á bara að skera.
Rikisstjórnin hefur með tveimur atlögum gegn
sveitarfélögum gengið mjög nærri þeim.
Breytingin á skattalögum bitnaði einkum á
Reykjavikurborg. Nú bætast ofan á gengislækkun
og þessi nýja skerðing tekna borgarinnar.
Borgarstjóri kveðst óttast stórfelldasta niður-
skurð framkvæmda, sem þekkzt hefur.
Af þvi má sjá annan aðaltilgang stjórnarinnar.
Miðstjórnina og rikisvaldið á að efla á kostnað
sveitarstjórna og minnka sér i lagi umsvif
borgarstjórnarmeirihlutans i Reykjavik.
Það er ekkert handahóf á þeim skurði.
Þeir, sem komust lifs af, tóku myndir af hverju því, sem fyrir augu bar, — eins og þessa af hópnum,
sem leitaöi skjóls i flugvélarflakinu.
MANNÁT
Sannleikurinn um flug-
slysið í Andesfjöllunum er
hrollvekja af því tagi, þar
sem hliðstæða finnst vart
nema í lygisögum.
Smám saman hefur
hrakningasagan togazt upp
úr þeim sextán sem
komust af úr slysinu og
siðan úr heljargreipum
Andesf jalla.
Einn úr hópnum, læknastúdent
að nafni Roberto Canessa, viður-
kenni t.d. nýlega i blaðaviðtali
eftirfarandi: „Það var ég, sem
fékk talið félaga mina á að
leggjast á þá, sem farizt höfðu. —
Ég sagði þeim að undir vissum
kringumstæðum gæti maður
neyðzt til að fremja það, sem
annars væri dauðasynd, ef maður
vildi halda lifi — t.d. að gerast
mannæta. Og ég varði það með
þvi að vitna i bibliuna og þá
kenningu, að við altarisgönguna
breytist vinið og brauðið i blóð
Krists og likama”.
Flest hefur verið gert til þess að
reyna að þagga þetta niður.
Mönnunum hefur verið ráðlagt að
hafa hægt um sig og segja sem
minnst af hrakningunum. Yfir-
völd ákváðu að jarðsetja likin
uppi i fjöllunum en ekki flytja
þau til byggða. Þeir, sem komust
lifs af, fóru hver til sins heima (i
Montevideo) og reyndu eftir
beztu getu að hverfa aftur til sins
fyrra lifernis.
1 fyrstu urðu ættingjar hinna
látnu æfir, þegar þeir heyrðu
fréttirnar. En frá kristilegu
sjónarmiði virtist þaö ekki liggja
ljóst fyrir, hvort það væri brot á
siðalögmálum að leggja sér
mannakjöt til munns. Rómversk
kaþólskir siðapostular létu frá sér
heyra og töldu þetta afsakanlegt
yið þessar aðstæður.
Yfir höfuð talað mótaðist af-
staða flestra af orðum föður
Eduardo Rodriguez i þakkar
gjörð i Montevideo fyrir björgun
þessara sextán: „Hvað um þá
verður, er undir okkur komið
núna — og þeim kærleika og
skilningi, sem við erum fær um að
sýna þeim”. — Eða þá eins og eitt
dagblaða Chile komst að orði i
fyrirsögn:
„Hvað hefðuð þið gert"?
Það er enginn i minnsta vafa
um það, að öðruvisi hefðu menn-
irnir ekki tórt. Snæviþakin
Andesfjöll eru miskunnarlaus og
óyfirstiganlegur þröskuldur. Þar
geisa stormar, og oft hrapa þar
flugvélar. Það er orðtak fjalla-
búa, að „Cordillera skila aldrei
neinum aftur”.
Samt sem áður voru Cordillera
knúin til þess að skila aftur 16 af
45 mönnum, sem voru i herflug-
vél frá Uruguay, sem um miðjan
október rakst á fjallstind. Svo
lygilega sem það hljómar lifðu
þeir af 73 daga hrakninga i
djúpum snjó og frostum. — Enda
þurftu þeir að gripa til örþrifa
ráða til þess að halda lifi — éta
andvana félaga sina.
Flugvélin hafði lagt af stað frá
Montevideo til Santiago i Chile
þann 13. okt. en það er undir
venjulegum kringumstæðum 2
1/2 tima flug. Um borð i vélinni
var fimm manna áhöfn, sextán
manna rugbykapplið og 24 vinir
þeirra og ættingjar. Framundan
voru nokkrir kappleikir við Chile.1
En vegna slæms veðurs i
fjöllunum neyddist vélin til að
millilenda iMendoza i Argentinu.
Leikmennirnir notfærðu sér
töfina til þess að birgja sig upp af
súkkulaði, sem þeir ætluðu að
færa gestgjöfum sinum — og átti
það eítir að koma sér vel.
Þegár F-27 vélin tók sig á loft
aftur, hafði veðrið lægt, en flugið
yfir Andesfjöll reyndist enginn
dans á rósum. Vindsveipirnir
köstuðu vélinni til og frá, en
enginn hafði áhyggjur af sliku i
hópi farþeganna, sem gerðu að-
eins að gamni sinu þegar vélin
tók sem stærstu kippina. En
svo...
Björgunarmenn, sem komu að
flakinu, fundu Ifkamsleifar
þannig leiknar, aö vart gat verið
um að kenna árekstrinum við
fjallið—eins og þessa aflimuðu
fætur —og þá komst allt upp.
Roberto Canessa, nitján ára
læknanemi, rifjaöi þetta upp
fyrir fréttamönnum: „Ég leit út
um glugga um leið eg við
beygðum, og sá þá fjalliö i aðeins
nokkurra metra fjarlægð. Áður
en nokkur vissi af, hafði flugvélin
rekizt á fjalfið og brunaði eins og
sleði hálfrar milu leiö niður snar-
bratta hliðina....”
Þegar vélin loks stöðvaðist i
risasnjóskafli, voru þeir staddir i
næstum 12 þúsund feta hæð yfir
sjávarmáli. Átján höfðu látið
lifið eða voru að dauða komnir
eftir áreksturinn við fjallið.
„Einn flugmannanna var enn á
lifi, en þjáðist svo af meiðslum
sinum , aðliann grátbændi okkur
um að láta sig hafa byssu, svo að
hann gæti svipt sig lifi”, sagði
Canessa.
Þetta var siðla dags og sólin að
ganga til viðar, en hinir, sem eftir
lifðu, biðu af sér nóttina með þvi
að leita skjóls i splundruðum
flugvélarskrokknum. Þegar
dagur rann, tóku þeir að búa sig
gegn kuldanum. Aklæðið var rifið
af sætunum, þeir fóru i leik-
búningana (uppstoppaða rugby-
búninga) utan yfir léttan sumar-
klæðnaðinn. Allt var tint til, sem
haldið gat á þeim hita.
Með hyggjuvitið eitt að vopni og
gott likamsþrek hófst nú lifs-
llllllllllll
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
baráttan, og það eina sem þeir
höfðu úr að spila, var flugvélar-
flakið. Brot úr lituðum glugga-
rúðum flugvélarinnar voru notuð
sem sólgleraugu til hlifðar gegn
sólarbirtunni. I ferðaútvarpstæki,
sem tengt var einu brúklegu raf-
hlöðu flugvélarinnar, heyrðu
þeir, að leit var hafin að þeim, svo
að bjartar vonir vöknuðu. Þegar
leitarflugvélar sveimuðu yfir,
notuðu þeir alúminbrot úr flug-
vélinni til þess að endurkasta
sólarglömpum og reyna þannig
að vekja á sér athygli. Það var til
einskis, og skrokkur flugvélar-
innar var hvitur, svo að hún sást
ekki, þar sem hana bar við
snjóinn. A áttunda degi heyrðu
þeir, að leithafði verið gefin upp á
bátinn, þar til snjóa hefði leyst.
A sextánda degi hrakninganna
fórustátta i snjóskriðu, sem hafði
komið þeim að óvörum. Eftir það
urðu dagarnir hver öðrum likir.
Gengið var að daglegum störfum,
eins og að grafa hina látnu i
snjónum, en i sólbráðinni á
daginn þiðnaði snjórinn af
likunum, og þeir urðu að grafa
þau aftur og aftur. Sumir i
hópnum fengu þá flugu i höfuðið,
að þeir þyrftu að finna farangur
sinn, og vörðu dögum og vikum i
það að gramsa i flugvélarflakinu
og snjónum i kring i leit að
föggum sinum. Þeir tóku myndir
af hópnum og öllu, sem fyrir augu
bar. Alúminplötur notuðu þeir i
snjöþrúgur, svampeinangrun
flugvélarinnar var notuð i
svefnpokagerð o.s.frv. Snjór var
bræddur i drykkjarvatn i flug-
vélarskrokknum, sem varð
steikjandi heitur i sólinni. Allt tal
snerist um mat — um dýrlegar
veizlur, sem þeir höfðu setið, og
þar fram eftir götunum.
Súkkulaðið sem þeir höfðu
keypt i Mendoza, hélt i þeim lifi i
20daga, en þá var lika allt ætilegt
uppurið. Hungrið svarf svo að
þessum hálffreönu mönnum, að
þar kom að hin hræðilega
ákvörðun var tekin Þeir sörguðu
parta af likunum, þýddu þá á sól-
bökuðum málmi flugvélarinnar,
brytjuðu þá i smábita með rak-
vélablaði og átu þá svo hráa — þvi
að ekkert var eldsneytið til að
kynda bál. Skrokkarnir voru sér-
staklega valdir. — Ekki ætt-
ingjar, og ekki þeir, sem hlotið
höfðu sár, sem skemmd gat hafa
komizt i.
13. desember var svo þrauta-
ráðið reynt. Tveir úr hópnum
voru sendir af stað vestur og
niður af fjallinu i von um, að þeir
næðu til manna. Það var ákveðið
að heyrðist ekkert af þeim eftir 15
daga, þá yrðu aðrir tveir sendir af
stað. En á sjöunda degi náðu Can-
essa og hinn maðurinn, Parrado,
Azufre-ánni með aðstoð áttavit-
ans úr flugvélinni og komu þar
auga á sauðahirði með hóp kinda.
Fjórir fjallgöngumenn i Andes-
fjallabjörgunarsveitinni fóru i
þyrlu og sóttu hina fjórtán. —
Þetta var fimm dögum fyrir jól.