Vísir - 29.08.1973, Qupperneq 6

6
vísir
Útgefandi:-Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
y Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: sröumúla 14. Simi 86611 ('v.llnur)
Askriftargjald kr. 300 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr> 18.00 eintakiö.
Blaöaprent hf.
Vitnisburður Þórarins
Þórarinn Þórarinsson alþingismaður og rit-
stjóri Timans lýsti yfir stuðningi við 200 milurnar
á forsiðu Timans i gær. Hann var einn af fulltrú-
um íslands á fundum hafsbotnsnefndarinnar i
Genf. „Mjög er athugandi, hvort ísland á ekki að
setja fljótlega lög um 200 milna efnahagslögsögu,
enda þóttþau kæmu ekki strax til framkvæmda”,
segir Þórarinn. Þórarinn segir svo frá stöðunni á
fundum hafsbotnsnefndarinnar: ,,Þótt störfum
hafsbotnsnefndarinnar hafi miðað hægt, hefur
það einkennt þau, að fylgið við 200 milna efna-
hagslögsögu hefur sifellt aukizt. Frá fundi
nefndarinnar, sem haldinn var i Genf i fyrra, hef-
ur til dæmis orðið sú breyting, að riki eins og Nor-
egur, Kanada, Nýja-Sjáland og Ástralia hafa
bætzt i hóp 200 milna rikja... Þess vegna bendir
allt til þess, að 200 milurnar sigri á ráðstefnunni,
en það getur hins vegar tekið sinn tima, að fullt
samkomulag náist um þær... Ef nægileg sam-
staða næst með rikjunum, sem vilja 200 milna
efnahagslögsögu, verður sókn þeirra ekki stöðv-
uð. Þau hafa lika valdið i sinum höndum. Þau
þurfa ekki annað en að segja, að þau muni taka
sér 200 milna efnahagslögsögu, ef ráðstefnan fer
út um þúfur vegna andstöðu vissra stórvelda og
fylgifiska þeirra. Þá verða 200 milurnar alþjóða-
lög hvort eð er”. Þetta segir Þórarinn Þórarins-
son.
I beinu framhaldi af heimkomu Þórarins lýsti
Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra yfir þvi i
sjónvarpsþætti i gærkvöldi, að athuga bæri, hvort
Alþingi ætti ekki að samþykkja 200 milur sem lög
næsta vetur.
Þessar yfirlýsingar tveggja forystumanna
Framsóknarflokksins gefa til kynna, að
stjór narliðar séu að komast úr sporunum. Tregða
þeirra til að viðurkenna yfirburði 200 milna stefn-
unnar og nauðsyn þess, að íslendingar skipi sér
hið skjótasta i sveit 200 milna þjóða, hefur átt
rætur að rekja til flokkshagsmuna. Þeir höfðu
einblint á 50 milur og ekki séð lengra. Þeir vildu
ekki viðurkenna skammsýni og urðu þess vegna
berir að enn meiri skammsýni en ella hefði orðið
raunin.
Menn úr ýmsum stjórnmálaflokkum, sem
ræddu landhelgismálin i sjónvarpsþætti i gær-
kvöldi, virtust á einu máli um, að ástandið nú,
einu ári eftir útfærslu i 50 milur, væri ekki viðun-
andi. Ekkert kom þó fram, sem benti til skjótra
breytinga. Forsætisráðherra sagði jafnvel, að við
mættum búast við þriggja eða fjögurra ára striði.
Stjórnarsinnar héldu þvi einnig fram i þættin-
um, að 200 milur yrðu ekki orðnar alþjóðalög fyrr
en i fyrsta lagi árið 1975. En ætli forsætisráð-
herra sér að standa i baráttu fyrir 50 milna land-
helgi i 3-4 ár enn, verður komið árið 1976 eða 1977.
Vitnisburður Þórarins Þórarinssonar eftir heim-
komuna frá fundi hafsbotnsnefndarinnar sýnir
einmitt, hversu ólánlegt það er að einblina á 50
milurnar. Vissulega höfum við fært landhelgina i
50 milur, og vissulega skulum við knýja þar fram
sigur. En hitt skiptir öllu, að við fáum 200 milur
eins fljótt og það er unnt.
Stjórnarliðar eru komnir úr sporunum, og
þess er að vænta, að þeir stigi skrefið til fulls, en
ekki bara til hálfs.
— HH.
Visir. Miðvikudagur 29. ágúst 1973.
Geggjun eða
niðurríf ..eða
œttjarðarást?
mmmm
Umsjón:
Guðmundur
Pétursson
Hverjum á að trúa?
Hver segir satt og hver
lýgur? — Þessar sigildu
spurningar leita að
mönnum, þegar þeir
heyra tvennar sögur
sagðar af sama hlutn-
um.
Þegar eðlisfræðingur-
inn Andrei Sakharov
varar Vesturlönd við að
fara of geyst i afvopnun-
ina eftir skilmálum So-
vétrikjanna, sem gæti
leitt til þess ,,að afvopn-
aður heimurinn stendur
frammi fyrir Rússlandi
gráu fyrir járnum og
háskalegu”, eins og
hann orðaði það.
Þá eru á sama tíma aðrir aðil-
ar, sem halda þvi fram að Sak-
harov sé að reyna að spilla fyrir
afvopnuninni og bættri sambúð
vesturs og austurs. „Niðurrifs-
starfsemi, undirróður”, eru heit-
in, sem ummælum Sakharovs eru
gefin.
Ef hið siðara væri satt, og það
sem trúa ætti, gæti vaknað með ’
mönnum skilningur á þvi, hvern-
ig stendur á þessari ös á geð-
veikrahælum Sovétrikjanna,
þangað sem þeir hafa farið um-
vörpum þessir „niðurrifsóðu aðil-
ar”. — Æði og geðveiki er hið
eina, sem gæti þá skýrt athafnir
Sakharovs, Solzenitsyns og fleiri
slikra, sem háfa dirfzt að gagn-
rýna stjórnvöld sins lands. Eða
hvað annað gæti komið þeim til að
kalla yfir sig reiði yfirvalda og of-
sóknir, eins og þeir vitandi vits
eru að gera?
Það skilst ekki nema haft sé i
huga, að áratugum saman hafa
þessir menn og aðstandendur
þeirra, vinir og vandamenn, búið
við slika undirokun, að hún hlýtur
að knýja þá fyrr eða siðar til þess
aö reyna að risa upp gegn henni,
aður en hún sligar þá alveg.
Það er þess konar geggjun, sem
rekur Sakharov, einn þeirra vis-
indamanna, sem gerði vetnis-
sprengjuna fyrir Rússa, og
Solzehnitsyn, nóbelsverðlauna-
höfundinn til þess aö halda með
viku millibili sinn hvorn rabb-
fundinn með erlendum blaða-
mönnum.
Hafði þó Sakharov fengið ræki-
lega aðvörun um, að „rikið gæti
ekki til lengdar þolað samvinnu
hans við niöurrifsöflin, og að hann
yrði aö láta sér skiljast það.”
Eða þá Solzhenitsyn, sem hefur
ekki fengið verk sin útgefin i föð-
urlandi sinu vegna vanþóknunar
yfirvalda á efni þeirra. Honum
hafði verið meinaö að njóta
nóbelsverðlaunanna. — Þegar
hann féllst á að svara skriflega
fyrirspurnum tveggja vestrænna
blaðamanna núna um helgina,
var það sams konar fifldirfska og
Sakharov sýndi meö þvi að halda
blaðamannafund á miðvikudag-
inn.
Solzhenitsyn hélt þvi fram, að
lifi hans hefði veriö ógnað. Hann
sagði, að verði honum varpað i
fangelsi eða hann drepinn, „þá
mun meginhluti verka minna
verða birtur.”
„1 föðurlandi minu gerist ekk-
ert, án vitundar og vilja KGB
(öryggislögreglunnar). — Og þar
sem ég hef ekki i fjölda mörg ár
orðið alvarlega veikur, ek aidrei
bifreið, og er algerlega andvigur
sjálfmorðum, þá geta menn verið
100 prósent vissir um, að það er
að undirlagi KGB, ef ég læt lifið,
eða hverf.” sagði Alexander
Solzhenitsyn, og bætti við:
„En það verð ég að segja, að
dauði minn mundi ekki verða
gleðitiðindi þeim, sem trúa þvi að
hann mundi benda enda á skrif
min. Erfðaskrá min verður opn-
uð, ef ég hverf, og minn hinzti
vilji verður þá framkvæmdur. Þá
verður megin hluti verka minna
birtur, hluti, sem ég hef veigrað
mér við að gefa út öll þessi ár".
Þetta hljómar, eins og væri það
klippt út úr reyfurum um ein-
staklinga, sem tekizt hefur að
forðast hefndir mafiunnar með
þvi að koma fyrir á „öruggum
stað umslagi með upplýsingum
um starfsemi hennar.”
Fréttamennirnir spurðu Sol-
zhenitsyn um þessi óútgefnu
verk, en hann vildi að svo stöddu
ekki fara nánar inn á efni þeirra.
Hann skýrði þeim frá þvi,
aö hann hefði rekizt á tálmanir,
þegar hann ætlaði að afla sér
gagna og upplýsinga á söfnum
fyrir frekari skrif. — „Vaganorv,
yfirmaður hérðassafnsins i Tam-
bov, neitaði mér um að fá að sjá
55ára gömul dagblöö. Nýlega var
gerð áköf leit og athugun á þvi,
hver hefði leyft mér að ganga að
efni þvi, sem ég notaði 1963, þegar
ég skrifaði um fyrri heimsstyrj-
öldina.”
Solzhenitsyn sagði ennfremur,
að ungur bókmenntafræðingur,
Gabriel Superfin, sem hafði að-
stoðaö hann viö upplýsingaöflun-
ina á söfnum, hefði verið hand-
tekinn i kjölfar játninga þeirra
Ykair og Krashin, sem nú er rétt-
að yfir þessa dagana. „Þessi ungi
maður var ákærður fyrir „sér-
lega hættulegt afbrot gegn rik-
inu,” sem getur varðað alit að 15
ára fangelsi," sagði Solzhenitsyn.
Hann gat einnig sagt frá
áminningum, sem vinur hans,
Alexander Golov, hafði sætt, en
hann hafði 1971 komið að
KGB-mönnum við innbrot i sveit-
arkofa skáldsins.
Solzhenitsyn er meinað að búa i
Moskvu hjá seinni konu sinni og
tveim börnum þeirra. Hann leigir
sér sveitakofa yfir sumarið —
Siðan vék hann að öðru atriði við
fréttamennina, sem kannski gef-
ur nokkra skýringu á þvi, hvi fjöl-
miðiar sovézkir hafa að mestu
leyti leitt Watergatemálið hjá
sér:
„Um nokkurra ára bil hefur
enginn i minni fjölskyldu átt svo-
leiðis simtal eða einfaldlega sam-
tal innan dyra, án þess að það hafi
verið hlerað,” segir Solzhenitsyn.
„Við erum farin að venjast þvi,
að geta ekki ræðzt við — hvort eð
er að nótt eða degi — án þess að
hlýtt sé á okkur. — Þegar segul-
spólur þeirra eru á enda, þá slita
þeir vafningalaust simtölum okk-
ar, til þess að setja nýja spólu á,
rétt meðan viö hringjum aftur.”
Varðandi Watergatemálið i
Bandarikjunum, sagði Solzhenit-
syn: „Það er dálitið einkennilegt,
að heyra um þrætur annars stað-
ar, um hvort forsetinn hafi heim-
ild til að beita hlerunum til að
vernda hernaðarleyndarmál
lands sin. Og maður, sem hefur
látið slik leyndarmál leka til fjöl-
miðla, gengur frjáls úr réttar-
salnum. Á meðan er hver maður,
sem hér lætur i ljós öndverða
skoðun við þess opinbera talinn
sekur, án undangenginna réttar-
halda. Hlustunarbúnaði er komið
fyrir i ibúðum hans — ekki af leið-
toga landsins. heldur af venjuleg-
um foringja i KGB."