Vísir - 24.10.1973, Side 7

Vlsir. Miðvikudagur 24. október 1973.
7
cTVIenningannál
Elísabet Gunnarsdóttir skrifar um myndlist:
Kvika líðandi stundar
Eins og oft á þessum
tima árs er nú mikið um
myndlistarsýningar i
bænum. Hér verða tvær
þeirra gerðar að um-
talsefni, sýning Hrings
Jóhannessonar i Nor-
ræna húsinu og sýning
Tryggva ólafssonar i
Galleri Súm.
Norræna húsið hefur því miður
tekið upp þá stefnu að láta
sýningar standa mjög stutt yfir,
svo sýningu Hrings er nú að ljúka,
en hún var opnuð hinn 13. þ.m. Á
þessari sýningu eru 67 verk,
teikningar og málverk, og geldur
sýningin þess nokkuð, hversu
misjafnar myndirnar eru.
Heildarsvipurinn væri sterkari,
ef nokkrar myndir hefðu verið
teknar burtu.
Annars eru það hinir sterku litir
og hin mikla birta i myndunum,
sem fyrst vekur athygli á sýning-
unni. Hringur notar mikið sterka,
hreina liti til að einfalda mynd-
efnið og fá þannig aðalatriðin bet-
ur fram. Eins og á siðustu
sýningu eru myndirnar figúrativ-
ar og raunsæjar, þótt á óvenju-
legan hátt sé. Hann afmarkar oft
eitt atriði sjónviddar okkar til að
vekja á þvi athygli, eða þá að
hann horfir á fyrirmyndina frá
óvenjulegu sjónarhorni i sama
tilgangi. Með þessari aðferð bein-
ist athygli okkar að þeim hlutum,
sem við umgöngumst daglega, en
erum löngu hætt að sjá. Með þvi
að sýna okkur umhverfið á þenn-
an framandi hátt reynir hann að
opna augu okkar fyrir þvi, sem er
i kringum okkur.
hinn eðlilegi spegill jarðarinnar.
Erill og tækni nútima þjóðfélags
hafa rofið þau tengsl, sem áður
riktu milli manns og náttúru.
Hringur notar oft speglun i
myndum sinum . Bæði er hún
skemmtilegt tæknivandamál i
myndlist, og eins notar hann
hinar tvær gerðir spegla, þann
náttúrlega og hinn manngerða,
sem tákn um andstæður. Lands-
lag speglast i tæru vatni, slikt má
enn sjá, ef við gefum okkur tima
til þess. En ef við litum út um
gluggann, tökum við ekki eftir
fjöllunum, fyrr en við sjáum
endurkast þeirra i speglinum,
sem við höfum sjálf gert og sett á
vegginn hjá okkur.
t öðrum myndum sýnir Hringur
ei aðeins skeytingarleysi okkar
gagnvart umhverfinu, heldur
einnig áhrif mannsins á það.
Þetta gerir hann á mjög einfaldan
hátt, eins og með myndinni af
bflförum i nýfallinni mjöll. Hann
notar einmitt oft bflinn i þessum
myndum. Við erum orðin bilnum
svo vön, köllum hann „þarfasta
þjóninn” við hátiðleg tækifæri.
Vald hans yfir okkur er það
sterkt, að við leiðum aldrei hug-
ann að þessum þjóni okkar og
áhrifum hans fyrr en hann bilar
eða bensinstybban ætlar að drepa
okkur. Akvegir eru jafnvel orðnir
að eðlilegu landslagi i okkar aug-
um. Þennan sljóleika dregur
Hringur fram i myndinni af blind-
hæðinni, þar sem vegurinn og
akstursstefnumerkið rjúfa hið
eðlilega samhengi náttúrunnar. A
hæðarbrúninni ber tvær andstæð-
ur við himin, vöruflutningabifreið
og skýhnoðra.
Þótt Hringur taki viðfangsefni
sem þessi fyrir i mörgum mynda
sinna, er mikil birta og jafnvel
bjartsýni yfir sýningu hans. Þessi
bjartsýni á þó ekkert skylt við
Tryggvi ólafsson: striösmynd. Getur nokkur sagt að Viet Nam komi
okkur ekki við?
ekki lengur timi til að njóta
fegurðar lindarinnar. Það er ekki
hægt að stöðva bilinn til að sjá,
hvernig himinninn speglast i
lygnum fletinum. tslendingar á
leið norður i land gætu það, ef þeir
nenntu, en hermaður i Viet Nam
er dauður, ef hann reynir að gefa
sig slikri rómantik á vald.
Nokkurrar svartsýni gætir i
þessum myndum Tryggva, t.d.
„Fimm minútur yfir ellefu”. Þar
geisar bardaginn enn, þó sú
stund, þegar enn var hægt að
hætta, sé liðin hjá. Við hlið her-
mannsins setur Tryggvi upp
skvisumynd. Hún stendur skæl-
brosandi á bikinbaðfötum i lauf-
þykkni ferðamannaskógarins. Að
visu þarf hún ekki að berjast gegn
ginandi fallbyssukjöftum, en hún
er samt jafn varnarlaus og her-
maðurinn. Bæði eru þau tæki,
annað ihernaði, hitt i söluherferð.
Hvorugt skilur það samband,
sem er á milli starfa þeirra, en á
veggnum á móti blasir við mynd
af fjörugu partýi, þar sem matur
er borinn á borð fyrir hóp striðal-
ins, hlæjandi fólks. Það reynir að
láta sem striðið sé óralangt i
burtu, en græðir bæði á þvi að
skvisubissnessnum, a. m.k. enn
sem komið er, og það eina, sem
það getur gert, er að éta, drekka
og reyna að vera glatt, þar til yfir
lýkur.
Louis og napalm-
maðurinn
Andstæðan við þessa skugga-
legu heimssýn Tryggva birtist i
mynd hans af Louis Amstrong,
sem skellihlær þrátt fyrir allar
hörmungar heimsins. Þarna tefl-
ir Tryggvi fram lifsgleðinni.
Þetta er ekki stirðnað bros ljós
myndafyrirsætunnar eða hrossa-
hlátur þess, sem reynir að leyna
þvi að jörðin brennur, heldur tákn
hins óslökkvandi lifsvilja, sem
ekkert fær drepið og enginn getur
keypt, en einn er fær um að
bjarga okkur út úr þeim ógöng-
um, sem við erum komin i.
Ekið hjá eftir Hring Jóhannesson: náttúran I spegli tækninnar.
Maður og náttúra
1 mörgum myndanna teflir
Hringur saman manninum — eða
öllu heldur manngerðum hlútum
— og náttúrunni. Stundum eru
tengsl mannsins við náttúruna
hrein, eins og minningin um að
stiga berfættur út i kalt, vatn.
Þar er maðurinn hluti af eðlilegri
heild. Oftar stillir hann þó upp
þessu tvennu sem afmörkuðum
andstæðum, t.d. Imyndinni „Ekið
hjá”. Þegar fólk geysist um jörð-
ina I farartækjum nútimans,
verður þvi oftar litið I þann tækni-
lega fullkomna spegil, sem það
hefur gert sér, en i lindina, sem
það þýtur hjá, lindina, sem er
glaðklakkaskap, heldur sprettur
af vissu þess manns, sem veit,
hvað hann er að gera og sýnir
hlutina umbúðalaust eins og þeir
eru. .
Maður og þjóðfélag
Sýning Tryggva Olafssonar í
Galleri Súm er smærri i sniðum
en sýning Hrings, en hefur mun
hnitmiðaðri heildarsvip. Tryggvi
sýnir þarna 24 málverk, sem
kunna að virðast nokkuð yfir-
borðskennd við fyrstu sýn vegna
þeirrar tækni, sem hann notar, en
eru mjög öguð i einfaldleika sin-
um, þegar betur er að gáð.
Tryggvi notar mjög aðferðir
fréttablaða og auglýsinga við
framsetningu hugmynda sinna,
enda tekur hann viðfangsefni sin
úr kviku liðandi stundar. Þar sem
Hringur fjallar um samband
manns og náttúru, tekur Tryggvi
fyrir mannleg samskipti og það
þjóðfélag, sem við búum við i
dag. Fyrirmyndir hans eru ekki
staðbundnar frekar en vandamál
nútimans, og augnabliksmyndir
sem hann bregður upp, hafa
viðtækari þýðingu en þann tima,
sem þær gerast á.
Nútima tækni hefur gert það að
verkum að enginn atburður hefur
lengur staðbundin áhrif. Ahrifin
eru að visu mismunandi lang-
dræg, en enginn getur lengur
sagt, að honum komi ekki við
strið hinum megin á hnettinum.
Styrjöldin i Víet Nam og i löndun-
um fyrir botni Miðjarðarhafsins
hafa áhrif á líf fólks norður á fs-
landi. Málari, sem vill taka sam-
félagslega afstöðu, getur ekki lát-
ið sem atburðir sem þessir hafi
aldrei gerzt. Nokkrar myndir
Tryggva eru af frumskógarhern-
aði, —hvaða skógur það er skiptir
engu máli. Þarna njóta „heilög
mannréttindi” ekki mikillar virð-
ingar, en hermaðurinn, sem brýzt
áfram um skóginn, er afkasta-
mikil og sérhæfð morðvél. Hér er
Mér finnst sú sigurvissa, sem
Tryggvi setur þarna fram, vera
sterkari i honum en svartsýnin.
Hann bendir á, að við getum ekki
lokað augunum fyrir þeim hætt-
um, sem að okkur steðja að við
verðum að takast á við þær og trú
hans á, að mannkyninu muni tak-
ast þetta, sést jafnvel á mynd
hans af fórnarlambi napalm-
sprengjunnar. Napalmmaðurinn
er enn ekki dauður, þrátt fyrir
þær ógnir, sem hann hefur orðið
að þola. Og úr þvi að hann gefst
ekki upp, hvers vegna ættum við
þá að gera það?
SOLUSTAÐIR:
Hjólbarðaverkstæðið Nýbarði, Garðahreppi, sími 50606.
Skodabúðin, Kópavogi, simi 42606.
Skodaverkstæðið á Akureyri h.f. simi 12520.
^Varahlutaverzlun Gunnars Gunnarssonar, Egilsstöðum, simi 1158.