Vísir - 18.12.1973, Blaðsíða 6

Vlsir. Þriöjudagur 18. desember 1973.
VÍSIR
Otgefandi: - Heykjaptont hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Slmar 11660 866li
Afgreibsla: Hverfisgötu 32. Simi 86611,
Ritstjórn: Sl&umóla 14. Slmi 86611 (7.ífnur)
Askriftargjald kr. 360 á mánuói innanlands
I lausasöiu kr> 22.00 eintakift.
Blaftaprent hf.
Gefur góðan tón
Breta skortir rafmagn og hita, ekki vegna að-
gerða Araba, heldur vegna óbilgirni eigin manna.
Félög kolanámumanna hafa bannað yfirvinnu að
undanförnu og lestarstjórar fara sér hægt við
störf. Þannig fer sjálfseyðingarhvötin með Breta
i kjaradeilum, einmitt þegar orkuskortur er að
hvolfast yfir iðnaðarþjóðir heims.
Ólikt höfumst við að. Fréttir af samningamál-
um hér heima eru ólikt hugnanlegri. Rikisvaldið
og opinberir starfsmenn hafa gert með sér frjáls-
an samning án úrskurðar kjaradóms. Venjulega
hefur kjaradómur orðiðað koma til skjaíanna,
þegar i óefni er komið, svo að
óvenju vel og skynsamlega
virðist hafa tekizt til i þetta
sinn. Gefur það góðan tón og
ætti að hafa áhrif á hina al-
mennu kjarasamninga, sem nú
standa yfir.
Meginlina samningsins við
rikið virðist vera i samræmi við
almennar skoðanir um þessar
mundir. Launahækkunin er ra£ins
mest hjá þeim lægst launuðu og
minnkar eftir þvi sem ofar dregur i launastigan-
um. Hinir lægst launuðu fá 25% hækkun, hinir
hæst launuðu 3% hækkun, en að meðaltali er
hækkunin um 6%. Menn viðurkenna almennt, að
hinir lægst launuðu i þjóðfélaginu hafa ósæmilega
lág laun i þvi verðbólguástandi, sem nú rikir.
Þess vegna var nú brýnna að bæta kjör þeirra en
að hækka laun almennt.
Þetta styttir auðvitað launastigann og skapar
hættu á, að duglegir og menntaðir menn fari úr
þjónustu rikisins á frjálsa markaðinn eða jafnvel
til útlanda, þar sem launamunur er margfait
meiri. Þess vegna má þess ekki vera langt að
biða, að traustari stjórn taki við efnahagsmálum
og fjármálum landsins og aðstaða myndist til að
bæta einnig kjör mestu hæfileikamannanna. En
um sinn verða þeir að biða, þvi að kjarabætur
láglaunafólks er brýnna verkefni.
Sá ljóður
samningum,
á þessum annars ánægjulegu
starfsmatið var fellt úr gildi.
Starfsmatið var merkileg
tilraun til visindalegs mats á
störfum i þjóðfélaginu. Það gaf
vonir um, að umræður um
launamun starfshópa kæmust
á ekynsamlegra stig. Og þessi
tilraun gaf góða raun i fyrstu.
Auðvitað má alltaf endur-
skoða og leiðrétta slika tilraun.
Skoðanir manna geta breytzt á
þvi, hve launamunur eigi að
vera mikill. Og skoðanir geta
lika breytzt á þvi, hve þungvægir einstakir liðir
matsins eigi að vera. Allt þetta mátti gera án
þess að fleygja matinu sjálfu fyrir róða. Ef
matið endurspeglaði ekki lengur frjálsa markað-
inn, átti að breyta því til samræmis við það.
Þannig hefði smám saman átt að vera hægt að
færa matið til samræmis við raunaveruleikann
og gera það sifellt að gagnlegra hjálpartæki.
En barninu var fleygt út með baðvatninu eins
og enskurinn segir.
— JK.
Kristján Thorlacius
forseti bandalags
starfsmanna
Almenningur á Vesturlöndum greiöir fyrir sérvizku olíufurstanna, og meö þvi aö hækka slfelit olluverö-
iö bæta þeir sér upp söluminnkunina.
Gœtu stöðyað olíu-
dœlurnar í tvö ár
Sala lúxusbila hefur
ekkert dalað i Kuwait,
og þar kostar literinn af
bensininu i kringum sex
krónur. — Ilvorutveggja
skýtur nokkuð skökku
við þvi, sem Vestur-
landabúinn á að venjast
um þessar mundir.
Það fyrsta, sem menn
reka lika augun i, þegar
þeir koma til Kuwait
þessa dagana, er fjöldi
elda, sem brenna hér og
þar i eyðimörkinnii. Það
eru umframbirgðir af
jarðgasi, sem þar er
verið að brenna, vegna
þess að i Kuwait vita
menn ekkert, hvað þeir
eiga við það að gera.
Bakslagið frá olíubyssu Araba
hefur lítið sagt til sin þarna enn
sem komið er. Svo á reyndar við
um hin framleiðslulöndin lika.
Þau hafa aldrei fyrr haft jafn-
miklar tekjur og núna og hafa þó
minnkað oliuframleiðslu sina um
rúmlega 30%.
Arabarnir, sem dregið hafa úr
oliuframleiðslunni i tilraunum
sinum til þess að fá Israelsmenn
til að skila aftur hernumdu land-
svæðunum frá þvi 1967, segjast
munu ef nauðsyn krefur, halda
áfram samdrættinum. þar til
oliutekjurnar eru komnar niður i
75% af heildartekjunum árið 1972.
Efnahagsstofnun Austurlanda
nær áætlar, að langt sé i land til
þess. Verð á óunninni oliu hefur
hækkað um 70% siðan 1972 og fer
enn hækkandi. Þvi er liklegt, að
arabisku framleiðendurnir geti
minnkað framleiðsluna niður i
45% af ársframleiðslunni 1972,
áöur en heildartekjurnar fari nið-
ur fyrir 75%.
Einn hagfræðingur þar eystra
hefur haldið þvi fram, að gjald-
eyrissjóðir Arabalandanna séu
svo digrir orðnir, að þeir geti
steinhætt að dæla upp oliu i tvö ár,
án þess að liða nokkurn skort.
Fyrir þær sakir merkja ferða-
menn, sem koma á þessar slóðir,
engar breytingar á dagfari
manna þar. Ekki enn.
Ýmsar minni háttar afleiðingar
hefur þetta þó haft fyrir Arabana,
og þær gætu orðið alvarlegri, ef
sölubannið stendur mjög lengi.
Til að mynda er farið að bera á
skorti á flugvélabensini i Egypta
landi og Libanon. Japanskt flug-
félag, sem hélt uppi sex ferðum i
viku til Kairó. fer nú aðeins eina.
Beirút, höfuðborg Libanons og
miðstöð flugumferðar á þessum
slóðum, á sitt undir innflutningi
frá Evrópu, og flytur þaðan inn
t.d. 50% af flugvélabensini.
Stjórnin hefur þegar byrjað að
skammta sölu eldsneytis til er-
lendra flugfélaga og hefur hækk-
að söluverðið um 166%. — Liban-
on, sem framleiðir ekki oliu og
þarf að flytja inn oliu frá t.d. Hol-
landi, skortir orðið ýmsar oliu-
tegundir tilfinnanlega.
En annars staðar við Persaflóa,
þar sem aðal oliuframleiðendurn-
ir, eins og Kuwait, Saudi Arabia
og Abu Dhabi hafa öll sinar oliu-
hreinsunarstöðvar, er sko enginn
skortur á neinu sliku. Leiðir
flestra flugfélaganna liggja orðið
til Kuwait til þess að fylla bensin-
geymana.
1 vissu tilliti eru Arabar þó ögn
farnir að finna bakslagið frá oliu-
vopni sinu. Meðan efnahagslif
Vesturlanda biður skaða af oliu-
kreppunni, þá finna þau Araba-
á tveim vestur-þýzkum drossium,
hefði sent skeyti: „Engin olia —
engir bilar”.
Auk svona minni háttar til-
kenninga, er ýmislegt, sem bend
ir til þess, að riki, sem ekki hafa
auðuga varasjóði eins og Saudi
Arabia og Kuwait, geti ekki lengi
haldið uppi sölubanninu, án þess
að það komi niður á uppbygg-
ingaráætlunum þeirra.
Af þessum sökum var Abu
Dhabi mjög á móti þvi, þegar
fyrsti 25% samdrátturinn var
gerður á oliuframleiðslunni.
Leiðtogi þess, Zayed sheik, hefur
opinberlega lýst sig andvigan
frekari niðurskurði framleiðsl-
unnar, þótt hann hafi i verki fylgt
hinum Arabarikjunum.
Abu Dhabi hefur ekki yfir að
ráða þeim varasjóðum, sem þarf
til langtima sölubanns. Sheikinn
hefur heldur engan hug á þvi að
styggja japanska vini sina eöa
Vesturlandamenn, né heldur að
•Olíuhreinsunarstöö I einni evöimörkinni. 1 Kuwait veröa þeir aö brenna
' gasin^flivi aö þeir vita ekki hvaö þeir eiga annaö viö þaö aö gera.
rlkiife- sem kaupa vörur frá
Vesfurlöndum. fyrir þvi. Til
þessa hefur það mest komið fram
i töfum á innflutningi þungavéla,
stálvörum, bila og annarra iðn-
aðarframleiðslu.
Ýmis skipafélög á Vesturlönd-
um hafa tilkynnt umboðsmönnum
sinum i Beirút. að þeir verði að
fækka ferðum sinum tii hafna i
Austurlöndum nær vegna hækk-
aðs oliuverðs og skorts á oliu -
Kaupsýslumaður i Beirut skýrði
frá þvi, að bilaútflytjandi einn i
Vinarborg, sem fengið hafði pönt-
un frá milljónamæringi i Kuwait
missa oliutekjur sinar. En póli-
tiskt er honum engra annarra
kosta völ en fylgja arabisku
risunum.
En mestu vandræði Arabanna
vegna oliusölubannsins hljóta að
liggja i náinni framtið. Þegar oli-
an hækkar sifellt og skortir um
leið. þá hlýtur framleiðslu- og
flutningskostnaður ýmiss varn-
ings, sem Arabar þurfa að kaupa
af Vesturlandamönnum, að
hækka. Þeir eru þvi i rauninni að
flytja út verðbólgu, hrinda af stað
öldu. sem hlýtur að skola að
þeirra ströndum sjálfra aftur.