Tíminn - 06.01.1966, Qupperneq 5

• I' (' I'
FIMMTUDAGUR 6. janúar 1966 _____________________TIMINN_________________________________________________________5
Indrlði
Aug-
lýsingastj.: Steingrlmur Gíslason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur Bankastræti 7 Af-
greiðsluslmi 12323 Auglýsingaslml 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr 95.00 á mán innanlands - í
lausasölU kr. 5.00 eint — Prentsmiðjan EDDA b.f
Þ'u íslemku framleiðslufyrirtæki eru mörg, sem
h i\a fram á vaxandi erfiðleika á nýbyrjuðu ári vegna
þess, hvernig ríkisstjórnin hefur enn hert á höftunum
með hækkun okurvaxta sinna og stóraukinni sparifjár-
frysöngu, og var þó nógu þröngt fyrir dyrum áður.
Meðan talsmenn ríkisstjórnarinnar eru að burðast við
að skrifa frelsishugvekjur í málgögn sín með kátlegum
tilburðum, situr ríkisstjórnin sveitt við það að reyna að
finna upp einhver ný og áhrifaríkari ráð til þess að bregða
fæti fyrir nauðsynlegar framkvæmdir íslendinga og vefa
sterkari höft á íslenzkt framtak í uppbyggingu og fram-
leiðslu til þess að tryggja nógu örugglega forgangsrétt
þess, sem hún vill um fram allt koma fram, en það eru
gróðaframkvæmdir íhaldsbraskaranna og stóriðjufram
kvæmdir erlends auðmagns, alveg án hliðsjónar af þörf
um þjóðarinnar- En það er æðsta von ríkisstjórnarinnar
að þessir aðilar styðji hagsmuni hvors annars. Nú er
komið að þessu úrslitaátaki íhaldsstjórnarinnar, og því
duga engin vettlingatök. Höftin á íslenzku framkvæmd-
unum eru því stóraukin, enda skulu þau duga.
Þau skulu duga til þess, að þeir íslenzku dugnaðar-
menn, sem hafa á prjónum margar og miklar fram-
kvæmdaáætlanir sem fært geta þjóðinni meiri fram-
leiðslu og betri kjör, séu ekki að draga bust úr nefi
eftirlætisbarnanna í faðmi ríkisstjórnarinnar, þeirrar
ríkisstjórnar, sem ekki trúir lengur á íslenzkt framtak.
Ríkisstjórnin neitar með öllu að gera skynsamlega
áætlun um framgang nauðsynlegustu framkvæmda
þjóðarinnar, neitar að hafa nokkurt val eftir þjóðnytja-
þýðingu framkvæmdanna. En hún hefur samt sitt val.
Það framkvæmir hún með vaxta- og lánsfjárhöftum á
íslenzku framtaki en gefur peningamönnunum og er-
lendu stórframkvæmdunum ekki aðeins lausan taum,
heldur tryggir þeim úrslitaaðstöðu í samkeppninni um
framkvæmdaaflið. meðan aflabátar þjóðarinnar verða
varla mannaðir. Það er „viðreisn“ íhaldsstjórnarinnar
og hennar val.
Talsmenn ríkisstjórnarínnar hafa fundið upp þá
kenningu til þess að réttlæta og mæla oðadýrtíð sinni bót
að verðbólgan hafi jafnað stórtekjum og dreift gróða
meðal stétta og almennings, t.d. dreift hinum miklu síldar
tekjum meðal allra stétta, og virðist þarna um að ræða
einhverja nýja jafnaðarkeningu!!
En eitt er kynlegt við þennan „jöfnuð“ og „dreifingu".
Hún kemur ekki fram í auknum kaupmættj í launum
stéttanna, því að hagtölur sýna, að han ner þrátt fyrir
þetta ekki hærri en 1959. Ef þessi „dreifing“ væri ein-
hvers virði, ætti hún að færa stéttunum miklu meiri
hlutdeild í hinum stórauknu þjóðartekjum þessara afla-
ára og koma fram í stórauknum kaupmætti almennra
launa. En það er öðru nær. Verðbólgan á ekki einu sinni
þessa velviljuðu afsökun feðra sinna skilið og hin ný.
stárlega kenning þarfnast styrkari rakafóta og svars við
spurningunni:
Hvar er hagsbótin?
Hvar er hagsbótin?
I haftakreppu
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Skyggnzt um í Suður-Ameríku
Frei forseti Chile ræðir hér við Wilson forsætisráðherra Breta
VIÐ hjónin fórum tíl Brazilíu ■
fyrir nokkrum árum, en við
höfum ekki ferðast um spönsku
Suður-Ameríku fyrr en nú. Eg
tala ekki spönsku og er mér
það bagalegur fjötur um fót.
Eg er og að ýmsu leyti byrj-
andi og hefi aðeins leSkynni af
sam-amerískum málefnum. En
með viðtölum við allmargt
manna í Argentínu, Chile og
Perú hefi ég kynnzt ýmsu sem
er mér að mínnsta kosti nýtt
óg segir að minni hyggju fyrir
um framtíðarárangur framfara-
samtaka Ameríkuríkjanna og
hlutverk okkar Bandaríkja-
manna í Mið- og Suður-Amer
íku.
Á ferðum mínum varð ég
brátt var við áþreifanlegt at
riði, sem mér var að vísu kunn
ugt áður, en hafði ekki staðið
augliti til auglitis við fyrr en
nú. Suður-Ameríka er ekki að
eins illa statt landsvæði til
viðbótar við önnur vanþróuð og
vanmáttug svæði heimsins.
Walter Lippman ferðaðist
um Suður-Ameríku um mán
aðamótin nóv.—des. s. 1. og
ritaði skömmu fyrir jólin
tvær greinar um förina, þar
sem málefni S-Ameríbu
voru rædd með minni hlið
sjón af dægurviðhorfum en
oft ér f greinum Lippmanns.
Birtist hér fyrir greinin.
ekki aðeins enn eínn þiggjandi
erlendrar aðstoðar, tæknilegr-
ar og stj órnmálalegrar leið-
sagnar. Suður-Ameríkumenn
eru hluti hins vestræna sam-
félags, sem við heyrum til, og
Þetta á jafnt við um spönsku
og portúgölsku Suður-Ameríku.
Kanada og Bandaríkin eru
afkomendur Evrópu eins og
Suður-Ameríkuríkin, og þjóðir
allra hluta Ameríku hafa sótt
lög sín, menningu, tungu og
trú í hinn sama, upphaflega
evrópska brunn. Ríkin í öllum
hlutum Ameríku eru í raun og
veru afleiðing stórkostlegra,
evrópskra þjóðflutninga yfir
Atlantshafið, en straumurinn
frá Miðjarðarhafslöndunum lá
einkum til suðurhluta álfunnar.
Það er því hreinn misskiln
ingur — ef ekki annað verra
— að líta á vandamál Suður-
Ameríku sém erlend vandamál
og framandi á sama hátt og
vandamál Cambodíu og Zamb
íu til dæmis. Erfiðleíkar Suð
ur-Ameríkumanna eru erfiðleik
ar hins vestræna samfélags al-
veg eins og erfiðleikar Suður
ítala, Túnismanna og Grikkja.
Þeir opinberir starfsmenn
Norður-Ameríku. sem ekki
gera sér grein fyrir hinum
mikla og djúpstæða mun á
Indókína og Suður-Ameríku,
muninn á vandamálum okkar
eigin menningar og vandamál-
um allt annarrar menningar,
eru ekki færir um að skilja
eða ráða fram úr vanda Mið-
og Suður-Ameríkumanna.
AÐ ÞESSU athuguðu verður
mér fyrst fyrir að álykta, að
framfarasamtök Ameríkuríkj
anna hvfll á næsta veikum
grunni Meðan framfarasamtök
in byggja á núverandi aðstæð
um í Mið- og Suður-Ameríku
eru þau fyrirfram dæmd til
að mistakast Ástæða þess, að
ég kemst að þessari ógeð-
felldu niðurstöðu, er einkum,
að Suður-Ameríka er ekki
fyrst og fremst sérstakt megin
land, ekki aðeins vanþróað
meginland, heldur vanþróað og
ónumið meginland. Ríkin í
Mið- og Suður-Ameríku eru
eins og röð eyja, sem höfin
liggja að á aðra hlið en á
hina ónumdar auðnir og frum
skógar.
Ódýrara er og auðveldara fyr
ír þessi eyríki að skipta við
Evrópu eða Norður-Ameríku
en að skipta hvort við annað.
f Lima hitti ég til dæmis Peru
mann einn, sem byrjaður var
á námugreftri skammt uppi
í fjöllunum. í 75 mílna fjar-
lægð frá námu hans er mikill
og stórvaxinn skógur. Hann
sagði mér samt, að sér væri
auðveldara og ódýrara að
flytja timbrið, sem hann þyrfti
að nota við námuna, inn frá
Seattle í Washington-ríki en
að fá það frá skóginum, sem
er örskammt í burtu. Skýringin
felst í því, að þama fyrirfinn
ast hvergi neínir végir.
Eg leyfi mér að álykta, að
Suður-Ameríkumönnurn geti
ekki farið að vegna vel fyrr
en að búið er að sigrast á
þessum óbyggðu og ónumdu
svæðum í miðju landinu. Að-
stæðurnar Þarna nú eru sam-
bærilegar því, að hér í Norð
ur-Ameríku væri aðeins byggð
á tveimur landræmum, annars
vegar meðfram Kyrrahafinu.
vestan Klettafjalla, og hins
vegar meðfram Atlantshafi,
austan Alleghanyfjalla. en
allt landið þar í mflli, vatna
svæði stórfljótanna Missisippi.
Missouri og Ohio væri óbyggt
og ónytjað, um það lægju engir
vegir. iárnbrautir eða skipa
skurðir og þar væri ekkert raf
magn að hafa né síma eða
önnur samskiptatæki. Ekki
væri um neitt nægtaþjóðfélag
að ræða hér í Bandaríkjunum
ef auðn ein og órækt væri
milli Klettafjalla og Aleghany
fjalla. Þá værí ekki um neitt
ríkjasamband að ræða, ekkert
ólgandi athafnalíf og enginn
efnahagsgrundvöllur tfl að
byggja á stjórnarfarslegan stöð
ugleika.
EG LEYFI mér að líta svo
á, að meginvankantarnir stafi
frá hinu ónýtta og ónumda mið
svæði Suður-Ameríku, ásamt
tvístrun ríkjanna meðfram út-
jöðrum meginlandsins. Meðan
þessir annmarkar eru ekki að
vellí lagðir er ég hræddur um,
að fjárhagsleg og tæknileg að
stoð framfarasamtakanna og
jafnvel djarflegar umbótaað-
gerðir hinna þróaðri ríkja
hrökkvi ekki til annars en
skammvinnrar Þróunar fyrir
hin sjúku þjóðfélög.'
Frei forseti Chile hefir vak
ið athygli okkar á, að fólksfjölg
unin sé örari í Suður-Ameríku
en nokkurs staðar annars stað
ar. íbúarnir voru 200 milljón
ir árið 1960 og þeir verða
orðnir 360 milljónir eftir 15
ár. Á 10 árum fjölgar verk-
færum mönnum um 38 milljón
ir, en með svipaðri atvinnuþró
un og að undanförnu verða að-
eins til ný störf handa fimm
milljónum manna á sama tíma.
Þessi öra fólksfjölgun er að-
alástæða — en ekki eína á-
stæða — hins gífurlega öra
flutnings fólks úr sveitum til
borga, en þar er um örari flutn
ing að ræða en áður eru dæmi
tfl 1 heiminum að sögn Freis
forseta. Af þessu leiðir, að
borgir eins og Rio, Santiago og
Lima eru umkringdar hræði-
lega sóðalegum hreysaborgum,
Framhald á bls 12
Cltgefandl: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjérl: Krlstjan Benediktsson Ritstjórar: Þ
ÞórarinssoD (áb). Andrés Krtstjánsson Jón Helgason og
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson