Vísir - 09.03.1974, Side 6

6
Vlsir. Laugardagur 9. marz 1974.
VÍSIR
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Hitstjóri:
Fréttastjóri:
Jtitstjórnarfuiltrúi:
Frcttastj. erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Iiaukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Ilverfisgötu 32. Simi 86611
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
i lausasölu kr. 25 eintakið.
Blaðaprent hf.
Ljót vika
Skriða verðhækkana heldur áfram á fullri ferð.
Verðlagsyfirvöld samþykktu til dæmis fyrr i
þessari viku hækkanir á gjaldskrám rakarastofa,
þvottahúsa og efnalauga, auk verðs á smjörliki,
svo að nokkuð sé nefnt. Á þeim tæpu tveimur
vikum, sem liðnar eru frá þvi að samið var um
almenn launakjör, hefur hver hækkunin rekið
aðra. Afdrifarikust var hin mikla hækkun á verði
landbúnaðarvara, sem hækkuðu i byrjun vik-
unnar um rúm tuttugu og allt upp i rúmlega
þrjátiu prósent i einu vetfangi. Fyrir helgina
hækkaði bensin verulega og húsolia geysilega.
Farmgjöld hækkuðu um tuttugu prósent, og svo
framvegis. Þannig hefur hver dagur að heita má
fært fréttir um nýjar og miklar hækkanir á verð-
lagi.
Hækkunin á gjaldi efnalauga, sem samþykkt
var, er um 25 prósent. Gjald þvottahúsa hækkar
um 20 prósent og smjörlikið um rúm 20%. Gjald-
skrá rakara hækkar minna, eða um 11%.
Fram hefur komið, að útseld vinna, svo sem á
bilaverkstæðum, vélsmiðjum, skipasmiða-
stöðvum og i öllum greinum byggingarvinnu,
muni hækka alveg á næstunni og svo koll af kolli.
Og hvað gerist siðan? Verðhækkanirnar koma
inn i visitöluna og leiða til kauphækkana eftir
þrjá mánuði. Þær kauphækkanir fara siðan út i
verðlagið. Verðbólguskrúfan tekur við öllu
saman. Hún snýst og snýst i þessari hringa-
vitleysu.
Hvað verður um kjarabætur launþega, sem
samið var um fyrir rúmri viku? Hagrannsókna-
stjóri telur, að almenn kauphækkun sé nálægt 20
prósentum að meðaltali. Kannski hafa menn
vonað, að þeir nytu verulegs hluta þessara kjara-
bóta, að minnsta kosti fyrst um sinn. En slikur er
hraðinn á verðhækkunum, að kjarabæturnar eru
ekki enn komnar að neinu gagni i launaumslögin,
og þó hefur verðbólgan þegar farið langan veg,
með miklum hækkunum á helztu nauðsynja-
vörum. Vel að merkja eru þessar verðhækkanir
yfirleitt yfir 20 prósent, það er að segja þær eru
meiri en hækkun kaupsins i samningunum.
Ástæðan til þess, að hækkanirnar eru svona
miklar, er auðvitað sú, að enn er verið að greiða
verðbólguna frá i fyrra. Verðbólguskrúfan nam
ekki staðar, þegar kjarasamningar v<s>ru gerðir.
Hún var á fullri ferð og hefði farið geyst, þótt
ekki hefði verið samið um neina kauphækkun.
Þetta vissu launþegar og kröfðust þvi meiri
kauphækkana en dæmi eru um áður, þótt þeir
fengju ekki fram nema hluta af kröfum sinum.
Við munum þvi miður enn um langt skeið verða
að greiða verðbólguna frá i fyrra til viðbótar
verðbólgunni, sem leiðir af þeirri vixlverkun
kaupgjalds og verðlags, sem verður til i ár. Þvi
gerist það hér, sem ekki munu dæmi um i
sambærilegu riki, að æðstu menn i efnahags-
stofnunum rikisins segja, að nú stefni að 30-40
prósent verðbólgu, að öðru óbreyttu.
Með þessu verða kjarabæturnar einskis virði á
örskömmum tima. I óðaverðbólgunni verða fáir
rikari. Flestir tapa, og einkum þegar vixill verð-
bólgunnar verður greiddur með taprekstri út-
flutningsatvinnuvega og gengisfellingu.
—HH

I.uxemburg
Bretlaud
||P Belgia
Frakkland
irland
italia
Danmörk
Orkugjafar Efnahags-
bandalagslandanna. Á
myndinni sést hlutfalls-
leg skipting orkuneyzl-
unnar milli kola og oliu.
Holland
Vestur-Þýzkaland
Islenzk orka kynnt
í Efta-löndunum
— orkufrekur iðnaður sem ekki krefst mikils vinnuafls,
hentar okkur bezt
,,Um þessar mundir
er það næstum ótrúlegt,
að velefnað, vestrænt
riki ráði auðveldlega
yfir niu sinnum meiri
vatnsorku til rafmagns-
framleiðslu en það
notar. Þannig er þó
málum háttað á
íslandi”. Með þessum
orðum hefst grein i
janúar-febrúar hefti
EFTA Bulletin, sem ber
yfirskriftina: Hvernig á
að nýta gifurlegar orku-
lindir íslands?
Einskis höfundar er getið við
greinina, þannig að lita verður á
hana sem framlag frá ritstjórn
blaðsins, sem gefið er út af upp-
lýsingaþjónustu EFTA i Genf.
I greininni er bent á það, að
þegar næstu stórvirkjun verði
lokið á tslandi 1975, sé enn eftir að
virkja 2,5 milljónir kilóvatta.
Einnig er bent á hveraorkuna og
að hún sé að mestu óvirkjuð.
Fullyrt er, að unnt sé að virkja
orkulindirnar án þess að spilla
umhverfinu og þvi standi um-
hverfissjónarmið ekki i veginum.
1 greininni segir: ,,Á sama tima
og oliuverð hækkar, vex áhuginn
á raforkunni, sem unnt er að
framleiða fyrir 0,4 - 0,6 bandarisk
sent hvert kilóvatt. En Island fer
mjög varlega i nýtingu þessara
auðlinda. Heimurinn kynnist þvi
nú á alvarlegan hátt, hve miklar
hættur ofsókn og frumhlaup hafa i
för með sér, og það eru ekki allir,
sem horfa fram hjá þessum
hættum.
Island gæti tekið ákvörðun um
að koma á fót mikilvægum orku-
frekum iðnaði og flutt rafmagn
út. Tæknilega er þetta hægt:
neðansjávarkaplar gætu flutt
mikið magn af raforku til Skot-
lands. Ef svo bæri undir væri
einnig hægt að selja rafmagnið af
og til, þegar þörfin væri mest.
Stöðugleikinn er eitt af ein-
kennum orkuframleiðslunnar á
Islandi: rennsli flestra ánna er
mjög reglulegt... og þær veita þvi
stöðuga orku”.
Siðan er rætt um það, að ekki sé
unnt að koma á fót vinnuafls-
Umsjón:
Björn Bjarnason
Þetta er forsiða EFTA Bulletin,
þar sem fjallað er um orku
islands. Myndin sýnir Búrfells-
stöðina og lágmyndir Sigurjóns
Ólafssonar myndhöggvara.
frekum iðnaði hér, þar sem landið
búi frekar við skort á vinnuafli en
atvinnuleysi. Og fyrirtæki verði
að vera við þvi búin að þurfa að
greiða há laun. Bent er á það, að
ný fyrirtæki geti ekki vænzt þess,
að þau fái að flytja inn fólk til
vinnu. Vegna þess hve islenzka
þjóðfélagið sé litið, myndi jafnvel
smáhópur „útlendinga” geta leitt
tíl félagslegra vandamála. Þá
vilji Islendingar ekki heldur, að
yfirráðin yfir öflugum fyrir-
tækjum séu i höndum útlendinga.
Þá er skýrt frá stofnun álverk-
smiðjunnar i Straumsvik og sam-
vinnunni við Alusuisse. Minnt er á
það, að álið sé rafmagn i föstu
formi, þvi að það þurfi 15.000
kilóvött af rafmagni til að fram-
leiða eitt tonn af áli. En sú orka
nægir til að láta ljós lifa á 100
kerta peru i 17 ár, dag og nótt.
Framleiðsluaðferðum i ál-
verinu er lýst og sagt, aðútflutn-
ingur þess nemi um 15% af út-
flutningsverðmæti landsins.
Undir lok greinarinnar er skýrt
frá áætlunum um að koma hér á
fót málmblendiverksmiðju. Sagt
er, að slikar verksmiðjur þurfi
mikla orku en litið vinnuafl. Nýja
verksmiðjan verði i um 100 km
fjarlægð frá Reykjavik og hún
muni fá orku frá Sigölduvirkjun,
sem eigi að taka i notkun innan
tveggja ára og muni framleiða
um 150.000 kilóvött af raforku.
Sagt er, að um nokkurn tima
hafi staðið yfir samningar við
bandariska risafyrirtækið Union
Carbide Corporation um
byggingu málmblendiverk-
smiðjunnar. Samið sé á þeim
grundvelli, að Island eigi 65% af
hlutafénu. Framkvæmdin sé
mjög kostnaðarsöm fyrir Islend-
inga, en afla megi fjár með er-
lendum lánum. Skýrt er frá þvi,
að endanleg ákvörðun i þessu
máli verði tekin fljótlega.
Lokakafli greinarinnar fjallar
um hugmyndir um að nota jarð-
varmann til efnavinnslu. Á
Islandi séu hverir með saltvatni
og úr þeim mætti vinna margs
konar hráefni. Slik áform skapi
að sjálfsögðu ýmis vandamál
Þegar frumefni hafi verið unnin
úr hverasjónum, sé unnt að
framleiða úr þeim ný efnasam-
bönd, en til þess þurfi verk-
smiðjur og annars konar aðstöðu.
,,En eitt er vist, i þessu efni munu
Islendingar einnig fara fram af
fullri skynsemi”, eru siðustu orð
greinarinnar.