Vísir - 09.03.1974, Síða 7

Visir. Laugardagur 9. marz 1974.
7
MYNDLIST
eftir Elísabetu
Gunnarsdóttur
okkur er nærtækara aö mála
með hörðum, köldum litum.
Veriö gæti að það séu einmitt
þessir sólbökuðu litir sem draga
menn að sér nú i kuldanep.junni.
Fleira hlýtur þó að koma til
þvi hér starfar allnokkur hópur
málara sem vinna i svipuðum
dúr og Baltasar, beita litum á
annan hátt, en njóta likt og hann
almennra vinsælda. Mér finnst
að lita megi á vinsældir þessara
málara sem hliöstæðu við
vinsældir sjóferða- og smala-
mennskusagna i bókmenntum
og kábojmynda i kvikmyndum.
Æsandi lýsingar á hrakningum
og mannraunum eru freistandi
undankomuleið frá
tilbreytingarlausu amstri hvers
dagslifsins. Borgarbúann
dreymir um fjallavindinn sem
leikur i faxi hestsins, og draum-
urinn veitir stundarhvild frá
ómanneskjulegu og ófullnægj-
andi umhverfinu.
Prinsinn þá og nú — Helgi Tómasson með gjöf Þjóöleikhússins.
horni”. I lok ræðu sinnar færði
þjóðleikhússtjóri Helga blóma-
körfuogsagðiaðef hannleitaði
vel mundi hann finna i henni
myndir af Helga i fyrsta hlut-
verki sinu: prinsinn i ballet-
inum Dimmalimm”. Enginn
vissi þá nema kannski þú sjálfur
og örfáir aðrir, að seinna ættir
þú eftir að verða prinsinn i
sjálfu ævintýrinu”. Leikhús-
gestir hylltu Helga og
dansflokkinn lengi og innilega
að lokum.
Ljúft er að lóta sig dreyma
mér finnist. þessi sýning neitt
sérlega spennandi, þótt ég efist
ekki um þá alvöru sem að baki
liggur, og Snorri Sveinn vinnur
verk sitt af mikilli kunnáttu og
leikni. Og svo önnur sýning sé
tekin til samanburðar, þá á
þessi sýning ekkert skylt við það
akureyrska fálm sem fyllti sali
Norræna hússins nú fyrir nokkr-
um vikum.
Eitthvað fyrir alla
A Klambratúni sýnir Baltasar
57 málverk og spyr ekki margs
um heimspekileg vandamál
hreyfingarinnar. Þar hlaupa
hestar, ár streyma og vindurinn
blæs. Höfundurinn sagði i
blaðaviðtali að hann vildi sýna
allt, enda er þarna „eitthvað
fyrir alla” eins og það heitir á
auglýsingamáli. Þessir allir
sem til er höfðað virðast lika
vera yfir sig hrifnir, þvi þarna
er það er hugur þeirra girnist
—■ stórbrotið landslag, stór-
brotnir hestar, stórbrotin kross-
festing.
Baltasar er fær teiknari, eins
og bezt kemur fram i mörgum
myndskreytinga hans t.d. i Les-
bók Morgunblaðsins og viðar.
Eftirminnilegast á þvi sviði
finnst mér framlag hans til bók-
arinnar Siðasta skip suður, sem
hann gerði ásamtJökli Jakobs-
syni um Flatey á Breiðafirði.
Þessi sama leikni i teiknun
kemur einnig fram i málverk-
um hans á sýningunni. Þar
vekur litameðferð hans lika
strax athygli. Litirnir eru heitir
og mjúkir — suðrænir væri ís-
lendingum tamt að segja, þvi
þeirra Marcel Duchamps og
Kasimir Malevich frá þvi
skömmu eftir aldamótin og
reyndar ótal fleiri. Verkefnið
hefur þvi verið lagt fyrir, og
varla fara menn að efast um að
þessi spurning heimspekinnar,
eðlisfræðinnar, myndlistarinn-
ar og allra hinna sé ekki verðug
viðfangs.
Dómur manna um sýningu
Snorra Sveins hlýtur þvi að
byggjast á þvi hvort hann hafi
með myndum þessum lagt eitt-
hvað af mörkum til þessarar
starfsemi. Ekki get ég sagt að
Baltasar málari á sýningu sinni á Kjarvalsstööum sem lýkur á morgun.
1 Norræna húsinu stendur nú
yfir sýning á 35 kolmyndum
eftir Snorra Svein Friðriksson.
Ég minnist þess ekki að hafa
séð hér áður heila sýningu á kol-
teikningum. Þetta samræmi i
efni gefur sýningu Snorra
Sveins heilsteyptan svip, eink-
um þegar þar við bætist aö
myndirnar eru allar byggðar á
sama temanu. Hér er um aö
ræöa athugun á eðli hreyfingar.
Hver mynd sýnir ákveðna hliö á
þessu fyrirbæri og sýningin
myndar þvi eina samfellda
heild.
Um verkefni sitt segir Snorri
Sveinn i sýningarskrá: ,,Hinn
snertanlegi heimur er hreyfing,
ekki safn af hlutum sem hreyf-
ast, heldur hreyfing i sjálfu sér.
Það eru engir hlutir á
hreyfingu, hreyfingin skapar
hlutina eins og þeir birtast
okkur — þeir eru ekkert nema
hreyfing.”
Myndlistarmenn hafa lengi
glfmt við að leysa vandamál
hreyfingarinnar (eða timans) —
og á þetta jafnt við um hlut-
bundna sem óhlutbundna list.
Má i þvi sambandi benda á verk
cTVIenningarmál
Prinsinn í œvintýrinu
Fyrst man ég eftir Helga
Tómassyni 1952 á æfingum fyrir
nemendasýningu Balletskóla
Þjóðleikhússins, er hann og
Anna Brandsdóttir dönsuðu
Barnadansinn úr Elverhöj við
tónlist eftir Kuhlau. Þau voru
litil, en svo dugleg og ákveðin á
svipinn að allir heilluðust af
þeim. Seinna dönsuðu þau aðal-
hlutverkin i balletinum Dimma-
limm eftir Erik Bidsted, sem
hann samdi cftir sögu „Muggs”.
Og enn heillar Helgi áhorf-
endur sina i Þjóðleikhúsinu ekki
bara með sinu fallega brosi og
framkomu, heldur miklu frekar
þeirri miklu tækni sem hann
hefur öðlast á þeim 24 árum,
sem hann hefur gefið dans-
listinni allan sinn tima. Hann
hefur farið sýningarferðir
hringinn i kringum hnöttinn
meb Joffresballet og Harkness-
ballet, sem dansari og siðar
sólóisti, og er sólódansari hjá
New York City ballet siðan 1970.
Hann tók þátt i fyrstu heims-
keppni i listdansi i Moskvu 1969
og hlaut silfurverðlaun eins og
kunnugt er. Hann er heiðurs-
borgari i New Orleans. Er hann
nú talinn einn af 3 beztu karl-
dönsurum heims.
Það er ekki nema von að við
séum stolt af honum hér heima i
fámenninu og fögnum þvi að
hann er kominn hingað með
friðu föruneyti og leyfir okkur
að njóta þess að sjá með eigin
augum það sem allur heimur
þráir: Fegurðina.
Mótdansari Helga er Kay
Mazzo, sem einnig er meðal
fremstu listdansara heims. 1962
byrjaði hún hjá New York City
Ballet og hefur verið þar sóló-
dansari siðan 1965. Hún hefur
hlotið margs konar viðurkenn-
ingar fyrir list sina m.a.
Madomiselle Merit Award 1970.
Auk þeirra komu 9 dansarar
úr flokknum allt mjög góðir
dansarar, eins og við var að
búast frá einum bezta dans-
flokki heims. Kóreógrafar
sýningarinnar eru Georg
Balanchine, Jerome Robbins og
John Clifford. Fyrst á sýning-
unni komu allir dansararnir
fram i Tilbrigði (úr Don
Sebastian) eftir Balanchine,
tónlist Gaetano Donizetti.
LEIKHUS
I
eftir Lilju
Hallgrímsdóttur
Undirleik á pianó annaðist Carl
Billich, en tónlist var flutt af
segulbandi við hin verkin.
Þegar Jerome Robbins kom
hingað fyrir allmörgum árum,
sýndi flokkur hans Siðdegi
skógarpúkans tónlist Claude
Debussy og var það eftirminni-
legasti dansinn i þeirri sýningu.
Gaman var að sjá hann aftur
með Helga og Mazzo. Þetta Pas
de Deux eftir Robins er einkar
fallegt og ljóðrænt.
Fanatasiur eftir John
Clifford, einn af helztu
dönsurum New York City
Ballet, við tónlist A.V. Williams
er skemmtilega saminn
nýklassiskur ballet, frum-
sýndur 1969. Þeir fjórir
dansarar sem dönsuðu hann á
miðvikudagskvöldið komu
dramatiskri stemningu hans vel
til skila og sýndu frábæran
dans. 1 Agon eftir Balanchine
tónlist Stravinsky, er sérlega
skemmtilegt Pas de Trois (þrir
dansarar) og Pas de Deux
(tveir dansarar). Agon er verk
sem er gert með hliðsjón af
dæmum i franskri-dansa-hand-
bók frá miðbiki 17. aldar,
nútimaleg gömul spor þar sem
jafnvel hirðfiflinu gamla brá
fyrir.
Siðast á dagskránni var Pas
de Deux, tónlist eftir
Tchaikovsky, höfundur Georg
Balanchine. Hljómlistin við
þennan ballet var upphaflega
ætluð i þriðja þátt
Svanavatnsins. Hins vegar lá
handritiðóaðgætt i Tchaikovsky
safninu i Klin, uns þar fannst á
vegum Tchaikovsky stofnunar-
innar f New York, segir i leik-
skrá. Þetta Pas de Deux hefur
ekki sést hér áður en tónlistin
lætur kunnuglega i eyrum. Mér
fannst þau Helgi og Kay Mazzo
njóta sin best i þessu verki og
sýndu þar þá frábæru list, sem
þau hafa yfir að ráða.
1 lok sýningarinnar kom
Sveinn Einarsson þjóðleikhús-
stjóri fram á sviðið og bauð
gestina velkomna og þakkaði
sýninguna fyrir hönd leik-
hússins og leikhúsgesta. Siðan
ávarpaði hann Helga sérstak-
lega og sagði m.a. að það
hefði verið sér og fleirum
ánægjuefni aö Helgi væri
ekki búinn að gleyma okkur
hér heima og hefði spurt i
blaðaviðtali hvernig balletinum
hér vegnaði. „Jú takk, við er-
um að reyna” sagði Sveinn
og ennfremur: „Hér er ný-
stofnaður islenzkur dans-
flokkur” og „Þætti okkur gott
að eiga þig seinna að sem hauk i