Tíminn - 20.01.1966, Page 9

FIMMTUDAGUR 19. janúar 1966.
9
TÍMINN
Jón Árnason, fyrrverandi bankastjóri:
Vantar Islendinga atvinnu?
Þessarí spirningu er ekki vand-
svarað. Hér er svo tilfinnanlegur
skortur á vinnuafli („mannsafli"
og verksviti), að til vandræða horf
ir. Hefur um allmörg undanfarin
ár verið flutt inn verkafólk frá ná
grannalöndum okkar einkum Fær
eyjum, Noregi og Danmörku. Oft-
ast hefur þetta fólk aðeins dval-
ið hér um tíma (vetrarvertíð og
um heyskapartímann), en all-
margt fólk, sem unnið hefur við
iðnað hefur setzt hér að. Sjálf-
sagt eru til skýrslur um þetta, þó
stjórnarvöld landsins hafi leitazt
við að villa á því heimildir með
hinni barnalegu löggjöf um nafn-
breytingar útlendinga, sem öfflazt
hafa hér ríkisborgarrétt. Ég minn-
ist þess t.d., að einu sinni, þegar
ég var bankastjóri í Landsbank-
anum, tilkynnti gangvörður bank-
ans mér að Jónas Jónsson væri
í biðstofunni og óskaði að tala
við mig. Ég tók því glaðlega að
tala við minn gamla vin og bað
um aö hann yrði látinn koma
inn til mín. En ég varð dálitið
undrandi, þegar þama birtist lít-
ill stubbur með þessu nafni og
afopurður kvaðst hann vera Hol-
lendingur, en hafa orðið að taka
sér íslenzkt nafn, þegar hann öðl-
aðist íslenzkan ríkisborgararétt.
Mér varð því að orði, svona við
sjálfan mig, að frekar ætti að
að banna útlendingum að taka ís-
lenzk nöfn, heldur en að skylda
þá til þess., Og auk þec^ er það
sjálfsagt ekki ætíð sárindalaust
fyrir þetta útlenda fólk að kasta
burt nafni sínu, þó Það setjist
að í öðru landi.
250 þúsund
í Kópavogi
Á hinum almenna söfnunar-
degi Herferðar gegn hungri, 6.
nóv. sl. söfnuðust í Kópavogi um
200 þús. krónur. Bænum var skipt
í hverfi og önnuðust börn úr
efstu bekkjum barnaskólanna og
nemendur gagnfræðaskólans ásamt
skátum og félögum ungmennafé-
lagsins söfnunarstarfið.
Var mjög almenn þátttaka í
söfnuninni. Ung stúlka gaf spari-
sjóðsbók með tæpum 900 kr. og
ársvöxtum að auki. Þá komu inn
tæpar 3000 kr. á knattspyrnuleik
kennara og nemenda gagnfræða-
skólans Sjálfstæðiskvennafélagið
Edda gaí 2000 kr. ágóða af bazar.
Börn úr Kársnesskóla hafa haldið
bazar með góðum árangri — 10
ara gáfu ágóða kr. 2665, 11 ára
um 5000 kr. Á bekkjskemmtun
hjá 12 ára Þ safnaðist kr. 320
og hjá 12 ára S kr. 475. Þá hélt
Valdimar B. Einarsson í 10 ára
Á hlutaveltu á eigin spýtur og gaf
ágóðann kr. 400 til söfnunarinn-
ar. Lions-klúbbur Kópavogs gaf kr
10.000.00 og Rotary-klúbbur mun
gefa ágóða af sölu jólamerkja. Þá
hafa fyrirtæki í bænum gefið sam-
tals um kr. 35.000.00.
Þakkar héraðsnefndin öllum of-
angreindum aðilum fyrir góðan
stuðning og undirtektir.
í héraðsnefndinni eiga sæti: For
maður Hjálmar Ólafsson, bæjar
stjóri, ritari Gunnar Guðmunds-
son skólastjóri og gjaldkeri Sig-
urjón Hilaríusson, æskulýðsful)
trúi.
Okkur vantar ekki útlenda
verkamenn, því við verðum að
sníða framkvæmdir okkar við
xbúa landsins.
Á styrjaldarárunum var hér
mikill skortur á vinnuafli. Ég
hafði þá umsjón með verklegum
framkvæmdum og var auk þess í
samninganefnd utanríkisviðskipta,
en til nefndarinnar vísaði ríkis-
stjórnin mörgum málum. Her-
stjórnin réðst í margvíslegar fram
kvæmdir, svo sem kunnugt er, og
réð til starfa eingöngu íslenzka
verkamenn. Setuliðsvinnan var
talin mjög hæg, jafnvel svo að
kappsamir verkamenn töldu sér
slík vinnubrögð ekki sæmandi, og
þekkti ég þess dæmi, að menn
leituðu sér annarar vinnu bein-
línis af þessum ástæðum.
Mér var einu sinni falið að ræða
þetta mál við bandaríska sendi-
ráðið. Átti ég þar tal við fulltrúa
í sendiráðinu sem ég var dálítið
kunnugur, og skýrði honum frá
ætti að |gera. Sér væri uppálagt
að annast byggingar, vegalagnir
og fleiri verk vegna hersins og
þvi, að við mættum ekki leyfa
okkur verkamönnum að leita sér
Jón Árnason
atvinnu hjá setuliðinu, því við
mættum ekki missa þá frá okk-
ar eigin atvinnuvegum, ef þeir
ættu ekki að fara í rúst. Full-
trúinn spurði mig þá, hvað hann
til þess þuriti hann verkamenn.
Ég sagði þá, að þeir yrðu að flytja
inn sína verkamenn. Hann sagði,
að ég vissi víst ekki um hvað ég
væri að biðja, því hingað mundi
þá fluttur alls konar rusllýður,
sem yrði okkur til stórvandræða,
annað fólk væri ýmist ekki til,
eða ófáanlegt, þar sem það gæti
valið um störi í heimalandi sínu,
þegar flestir vinnufærir menn
voru kallaðir til herþjónustu.
Hugleiðingar þessai set ég nú
á blað vegna umræðna um að leyfa
útlendingum að stofna hér til stór-
virkja og stóratvinnurekstrar í
sambandi við það.
Okkur vantar ekki verkefni
handa landsmönnum, en okkur
vantar vinnuafl ef ráðast á í nýj-
ar stóriramkvæmdir. Þess vegna
verðum við „að flýta okkur hægt,“
þegar um nýjar stórframkvæmdir
er að ræða, og þess eigum við
jafnan að gæta að stilla svo í hóf
um nýjar framkvæmdir, að land-
búnaði og sjávarútvegi sé ekki
stefnt í voða með því að svipta
þessa undirstöðuatvinnuvegi nauð-
synlegu vinnuafli. Því enn um
skeið verðum við að lifa á fiski,
mjólk og kjöti, að mestu leyti.
Alúmín fer sjálfsagt ver í maga.
Vefnaður
úr stáli?
í ,,Sunday Times“ var fyrir
nokkru frá því skýrt, að
sænska fyrirtækinu „Sandvik
en Ab“ hefði tekizt að fram-
leiða stálþráð sem væri aðeins
einn sjöþúsundasti milliinetri í
þvermál. Opnar þetta mögu-
leika til vefnaðar úr stálþráðum
s®m að sjálfsögðu munu verða
mjög endingargóðir. Einnig
verður hægt að blanda þeim
við aðrar tegundir þráða til
vefnaðar.
Framleiðsla fyrstu vefnaðar-
muna úr stálþráðum mun fara
fram í Bandaríkjunum á næsta
Iri. Stórt bandarískt stáJfyr
irtæki keypti einkarétt á að
ferðinni til framleiðslu þráð
anna fyrir tveimur árum, en
því tókst ekki að verða sér úti
um stál, sem var fullnægjandi
að gæðum. Leitaði það tii all
margra fyrirtækja i Banda-
ríkjunum og Evrópu og var
,Sandviken“ fyrst til að leysa
/andamálið. Fyrsta sendingin
af stáli þessu fer til Banda
ríkjanna snemma á árinu
L966.
Uppgötvun ,,Sandviken“ lief
xr í Svíþjóð verið líkt við upp
'ötvun gerviþráða á s.'num
:íma.
(íslenzkur iðnaður).
Halldór Kristjánsson, Kirkjubóli:
TVÆR ATHUGASEMDIR VIÐ ÁRA-
MÓTAGREIN FORSÆTISRÁÐHERRA
í tilefni af áramótagrein for
sætisráðherrans í Mbl. á gaml-
ársdag, langar mig til að gera
tvær stuttar athugasemdir.
Greinin er löng og um hana
má langt mál skrifa, en hér
verður aðeins gripið á tveimur
atriðum.
Gj aldeyrisbúskapurinn.
Forsætisráðherra segir svo:
„Stjórnarandstæðingar
haltla því fram, að hin vax-
andi gjaldeyriseign sé lítilla
þakka verð af því, að hún
spretti af auknum lántökum
og þar með skuldum erlendis.
Rétt er það, að þegar allt er
talið, gjaldeyriseign, stutt
vörukaupalán og lán til langs
tíma, þá er aðstaðan út á við
nú svipuð og þó nokkru betri
en í árslok 1959“.
Þessi orð eru sérstaklega
þakkarverð, því að þau eru við
urkenning á því, sem oft hefur
verið neitað í blöðum Sjálf-
stæðismanna.
Hins vegar heldur forsætis
ráðherra áfram og segir að
ólíku sé hér saman að jafna
„Á þessu er mikil! eðlismun-
ur. Hagur manna miðast kki
við skuldirnar einar, held
ur við eignir á móti skuldum.
Skip og flugvélar standa undir
þeim lánum, sem til þeirra
hafa verið tekin og á móti
vörv.kaupaiánum eru til birgð-
ir af erlendum vorum.“
Ráðherrann virðist vera bú
inn að gleyma því, að það
mynduðust eignir vegna láns-
fjár á árunum fyrir 1959. Stein
grimsstöð við Sogið stóð undir
lánsfé rétt eins og flugvélar
og við Vestfirðingar teljum
Mjólkárvirkjun góða eign, svo
að minnt sé aðeins á tvær fram
kvæmdir frá þeim árum.
Um þetta ætti ekki að þurfa
fleiri orð.
Einokunin og samtíðin.
Forsætisráðherra leggur
nokkuð að jöfnu ófrelsi einok-
unartímans, þegar Hólaprófast
ur á Brunnastöðum var hýdd-
ur við staur og þegar Fram-
sóknarflokkurinn hafði stjóm-
arvöld hér á landi 1934—39.
Hér mun ég ekki ræða um má)
Ingvars Guðjónssonar 1938, en
líta hins vegar á ástandið í
dag til glöggvunar á því, hvort
næsti forsætisráðherra getl
ekki jafnað rétti okkar í dag
við einokunartímann á sautj-
ándu öld.
Þó að atvinna sé í heild nóg
hér á landi í dag þyrfti hún
að vera jafnari. Ýmsir staðir
standa höllum fæti. svo að
fólki fækkar. Sums'staðar veld-
ur það eitt að atvinnutæki vant
*Þau eru mörg íslenzku þorp-
in i dag, þar sem kaupfélögin
hafa átt drjúgan þátt í því að
halda byggðinni við. Þau hafa
komið á fót útgerð og fiskiðn
aði og rekið vmiss konar starf
semi. sem atvinnulíf þart. Víða
hefur fjármagn kaupfélaganna
haft úrslitaþýðingu í þessum
efnum. Sú barátta stendur sem
hörðu3t i dag og er ekki ann
að sýnt en sum byggðarlög eig>
þar um líf eða dauða að tefla
sem mannabyggð
Kaupfélög hafa yfirleitt inn-
lánsdeildir, sem taka við fé til
ávöxtunar. Margir áhugamenn
um hag byggðar sinnar vilja
gjarnan lána kaupfélagi sínu
fé á þann hátt ef þeir geta.
Hins vegar eru það lög í landi
að kaupfélögin skuli senda
ákveðinn hluta þess í Seðla-
bankann til geymslu þar og
eru ströng viðurlög ef ekki er
gegnt engu síður en í gjald-
eyrislöggjöf 1938.
„Vegna ofþensluhættu nú er
þörf á strangari innistæðubind
ingum en áður,“ segir forsæt-
isráðherra í áramótaboðskap
sínum að þessu sinni.“
Um þetta þarf ekki fleiri orð.
Ríkisstjórn fslands í dag
lætur sig þurfa að hafa stjórn
á peningamálum rétt eins og
Framsóknarstjómin 1938 á
gjaldeyrismálunum. Því er al-
veg eins hægt að jafna höftum
og bönnum í dag við einokun
17. aldar ef menn vilja.
Bjarni Benediktsson segir að
þær hömlur og höft sem giltu
á einokunartímunum hafi ver-
ið „í góðu skyni lögð á lands-
fólkið” og eflaust hafi það vak
að fyrir ,einvaldskonunginum
danska. sem lögfesti einokun-
ina,“ „að verða íslandi að
gagni“ eins og Eysteini Jóns-
syni i sinni stjórnartíð.
Hér er ég hræddur um að
sé mikil! eðlismunur á. Ég -æld
að konungurinn hafi verið að
hugsa um hag danska ríkisins
fyrst og fremst Kaupmenn
þágu af konungsstjórninni rétt
til að verzia einir við íbúa síns
umriæmis og euldu fyrir í ríkis
sjóð. Það var söluskattur pess
tíma. Tilhögun verzlunarinnar
og fyrirskipanir um hana urðu
síðan lengi mál konungs og
kaupmanna en lítt hirt um
óskir íslendinga. Einokunin var
í upphafi hugsuð sem tekju-
stofn fyrir danska ríkið.
Þetta mættu stjórnmála-
menn okkar í dag hugleiða og
athuga hvort það gæti ekki orð-
ið þeim einhver hjálp til að
komast að niðurstöðu um það
hverra hagsmuni ætti einkum
að leggja til grundvallar góðri
stjórn.
Ætla mætti, að Bjarna Bene-
diktssyni væri annt um sóma
þess háskóla, sem hann var eitt
sinn kennari við og hefur gef-
ið honum doktorsnafnbót. Þó
verður maðurinn fyrir þeim
ósköpum að láta frá sér svo
ofboðslegar söguskýringar að
verða munu að undri og at-
hlægi um allt land, því að þjóð-
in veit það vel, að einokun-
in var ekki gerð fyrir fslend-
inga, heldur til að tryggja
gróða kaupmanna, svo að þeir
vildu eitthvað greiða í ríkis-
sjóðinn fyrir aðstöðu sína.
Látum staðar numið.
Hér skal ekki fjölyrða frek-
ar um áramótaboðskap forsæt-
isráðherrans. En undarleg
þykja sum bjargráðin, sem ráð
herrar vorir bera sér nú í
munn, svo sem að flytja inn
kjöt og flytja inn hús eins og
íslendingar geti eigi verið sjálf
um sér nógir um kjötfram-
leiðslu og húsasmiði. Þeir geta
lengi bætt um bjargráðin.

J