Tíminn - 20.01.1966, Side 11

FIMMTUDAGtJR 19. janúar 196G.
TÍMINN
ARABÍU LAWRENCE
um gáfur og þekkingu. Honum leið betur innan um óbreytta
liðsmenn, þótt þeir stæðu honum langt að baki í gáfum
og þekkingu. Hann fann ekki til neinnar þarfar til að sýn-
ast, til þess að hefja sig upp úr minnimáttarkenndinni, sem
hafði plágað hann allt frá þeim tíma, að hann var fræddur
um það að hann væri óskilgetinn. Meðal óbreytts fólks, hvort
heldur voru Arabar eða Englendingar var hann eðlilegri
og í meira jafnvægi og þegar framagirnina lægði, fann
hann ofurvel, að sálræn þörf hans var, að vera eins og
hver annar, hverfa í þjóðardjúpið. Hann gleymdi sjálfum
sér og losnaði við óheilindin og ábyrgðina, sem hann fann
sig ekki ekki geta axlað lengur.
Sálarangist hans er vel lýst, þegar hann minnist þrítugasta
afmælisdags síns 16. ágúst 1918, en þá var hann ásamt
úlfaldaliði Buxtons við vatnsbólin í Bair og beið þess að
sóknin skyldi hefjast.
Ég minntist þess að fyrir mörgum árum ætlaði ég mér
að vera orðinn hershöfðingi um þrítugt og aðlaður. Slíkar
virðingar stóðu mér opnar, það var svikavefurinn í mál-
efnum Araba, sem læknaði mig af svo fáfengilegum draum-
órum, en ég hafði mikla þörf fyrir að menn væru mér
vinsamíegir og þráði viðurkenningu annarra. Þessi þrá vakti
með mér efa um það hvort ég væri sannur gagnvart sjálfum
mér. Það var aðeins á færi góðs leikara að vinna gott álit
á sjálfum sér. Hér voru Arabarnir, sem trúðu mér og
treystu, Allenby og Clayton treystu mér, lífvörður minn gekk
út í opinn dauðann fyrir mig. Og ég tók að efast um ef
það orðspor, sem af mér fór væri byggt á falsi og svikum,
eins og eigin skoðun' á sjálfum mér . . . Mér fannst ég
alltaf vera einn meðal manna. Þetta leiddi til sýndarmennsku
. . . látaláta áhugamannsins, sem er grunnfær og öryggislaus.
Þennan afmælisdag í Bair reyndi ég að fullvissa mig um
einlægni mína, ég tók að greina sundur skoðanir mínar
og trú og ástæðurnar fyrir þeim . . . Löngunin að gleðjast,
sem var svo sterk, að ég gat aldrei verið opinskár gagnvart
öðrum. Ég óttaðist ósigurinn svo mjög að ég hikaði við að
hefjast handa . . . Frægðarlöngun, en jafnfram ótti við að
menn vissu af því að ég vildi verða frægur. Fyrirlitning
ANTHONY NUTTING
á frægðarþrá minni, orsakaði það að ég neitaði að taka
við viðurkenningu. Mér geðjaðist að því, sem stóð mér neð-
ar, ég naut þess, sem var mér ekki samboðið, sem stóð
mér neðar. Ég fann öryggi í niðurlægingunni . . . Viljinn
til athafna og frama varð rétt haminn . . . framavonirnar
voru hamdar af sjálfinu, sem engan veginn myndi njóta
árangursins . . . Þegar eitthvað var auðfengið, hirti ég ekki
um það . . . ánægjan var aðeins bundin þránni, löngun-
inni . . . þegar ég vann að einhverju og árangurinn var
á næsta leiti, þá hvarf ég frá, ánægður yfir að vita að
ég hafði vald og getu, en hirti ekki um að njóta árangurs-
ins . . . í rauninni var ég alltaf óánægður með þetta „sjálf,“
sem ég gat séð og heyrt.
Svo miskunnarlaust sjálfs endurmat virðist bera keim af
leikaraskap. En um þetta leyti voru vonbrigði hans hvað
mest og atburðirnir áttuðu nú allir til hinna dapurlegu
endaloka og Lawrence var að gefast upp. Ábyrgðin var
honum nú óbærileg, þegar framavonir hans voru að hjaðna.
Harin hafði þolað, kvalir, örvæntingu og kvíða svo lengi sem
nokkur von var um það að Arabar hefðu von um að geta
komið málum sínum í höfn með eigin styrkleika. Nú ótt-
aðist hann ábyrgðina á því að leiðbeina eða leiða þessa
sundruðu þjóð til undirokunar undir stjórn annarra erlendra
yfirdrottnara. Hann þráði það að geta hætt afskiptum af
málefnum þeirra.
Einn þáttur mistaka minna var sá, að ég hafði aldrei
fundið yfirmann, sem gat notað mig. Allir þeirra . . gáfu
mér of frjálsar hendur . . . og létu mig um að afgreiða
málefnin . . . ég misnotaði þennan trúnað þeirra í barna-
skap . . . Feisal var djarfur en ómenntaður, sem reyndi
að framkvæma verk, sem var aðeins á færi snillings, spá-
manns eða mikils glæpamanns . . . Allenby komst næst því
að vera sá herra, sem ég þráði....
í þessu hugarrökkri skorti lítið á að Lawrence myndi
missa vitið. Hann hafði pínt sig áfram og lengur og meir
en líkami og sál þoldu. Lokin voru nú skammt undan,
sigurnefna og auðmýktarleg brottför. Myndi hann þola þetta
ástand þangað til?
e The New Amerlean Llbrarv
UNDIR
13
um, en það var eitthvað í þessu
tilliti, sem ekki spáði góðu.
— Fáðu þér sæti, góða mín,
sagði Joss frændi. — Nú skaltu
fá eitt glas af sherry. — Svartur
köttur hoppaði niður úr glugga-
kistunni og kom til þeirra. —
Hér er nú líka einn af þeim, sem
í húsinu býr. Hún heitir Prinny.
— Við höfum líka kött heima
hjá okkur í Vancouver. Hann heit-
ir Gabriel, og tilheyrir Myr- mér,
flýtti hún sér að leiðrétta sig,
beygði sig niður og strauk kisu
um bakið. Með sjálfri sér hugs-
aði hún: Við höfum sézt áður,
heillin. — f fyrrakvöld .. ..
Kisa deplaði augunum framan
í hana. Svo hypjaði hún sig burtu
og lagðist fyrir, í sólskininu.
Vonnie hallaði sér aftur á bak
í mjúkan, þægilegan stólinn. Allt
herbergið bar vott um góð efni
og góðan smekk. Stórt, bleikrautt,
kínverskt gólfteppi leit út eins og
flauel í sólskininu. Fallegir lamp-
ar með úrvals-hlifum, bióm á
nokkrum glervösum, grænum að
lit, stór sófi með gyllthm silkikodd
am, vel fáguðum forn húsgögn
alls ekk! - iuleg pipar-
FÖLSKU
ANNE
sveinastofa, hugsaði Vonnie. En
nú var hún líka í Engiandi, á
listasetri og allt, sem inni var,
hafði sennilega gengið í arf mann
frá manni. Kvenmaður hlaut að
hafa valið sessurnar og komið
blómunum fyrir, annað hvort ráðs
konan eða ef til vill Fenella.
Hún veitti því athygli, að þögn-
in, sem orðið hafði, meðan Joss
gamli sketíkti í glösin, var rofin.
Fenella var að segja eitthvað um
veðrið, en talaði óþarflega hátt og
þvingað.
Vonnie duldi bros sitt. Henni
hafði verið sagt, að þegar Englend
ingar væru í vandræðum með um
talsefni, væru þeir vanir að ræða
um veðrið.
En eitthvað var það, sem ekki
var eins og það átti að vera hér
í herberginu. Ekki sjálft herberg-
ið, heldur andrúmsloftið. Þrátt fyr
ir ríkidæmi, þægindi og sólskin
var eitthvað þvingandi og spennt.
Þetta kom heim við aðvörunar
tiilitið, sem Joss frændi hafði sent
Fenellu rétt áðan. Hún hlustaði
óróleg á hálf-drafandi rödd Fen-
ellu. Hvað gat verið að? Var
þetta eitthvað, sem kom henni
sjálfri við? Vissu þau ef til vill
fyrirfram, að hún var ekki Myra?
Hafði eitthvað komið fyrir Myru,
FLAGGI
MAYBURY
á leiðinni til Mexico. Létu þau
hana sitja hér grunlausa, þangað
til hún hefði gengið fullkomlega
í gildruna?
— Gerðu svo vel, Myra mín!
Vonnie lyfti hendinni, til að
taka við krystalsgiasinu af gamla
manninum, og tók eftir því sjálf,
að hún var hræðilega skjálfhent.
Hún lét glasið á borðið við hlið
sér og borfði á, þegar hann rétti
Fenellu og Raiph sitt glasið hvoru.
Svo tók hann sér sjálfur glas
og settist þunglega í stóllinn beint
á móti henni.
Ralph bauð upp á sígarettur,
og virti Vonnie fyrir sér, meðan
hann kveikti í fyrir hana.
Gamli Joss lyfti glasi sínu.
Vonnie tók sitt glas og tókst að
dreypa á því, án þess að hella
niður. Þögnin var óhugnanleg. Eitt
hvað hafði áreiðanlega komið fyr-
ir. Eitthvað, sem áður en varði
myndi koma fram í dagsljósið.
Sú staðreynd, að það hafði verið
tekið á móti henni sem Myru, og
hún hafði verið kynnt sem Myra,
þýddi í rauninni ekki neitt. Gamli
Joss gat vel fundið upp á því að
segja eitthvað á bessa leið: Ég
veit ekki. af þvev-4 v V imin
hingað. Veii ■ ■ nver
I þú ert. En ég veit, að þú ert ekki
I Myra ...
Hann var vingjarnlegur og að-
laðandi en hann hafði fasta skap-
:gerð. Hann myndi ekki hika við
: að koma upp um hana, þegar hon
, um gott þætti . . .
i Hún sat teinrétt í sæti sínu, and
■ aði að sér reyknum, en sefaðist
ekki neitt.
Loksins tók Joss Ashlyn aftur
til máls — Ég var búinn að gera
mér vonir um, að þetta yrði
skemmtileg heimsókn.
! Vonnie leit upp. Þrjár mann-
eskjur horfðu á hana, og hjartað
hamaðist í brjósti hennar.
— Jæja, hélt hann áfram, nærri
I því gremjulegur í röddinni. Svo
!var hjartað orðið veilt, og lækn-
1 arnir gerðu mikið úr því, og voru
með aðvaranir og hótanir og
spáðu því, að ég myndi ekki lifa
sumarið af, nema ég fylgdi ráðum
þeirra nákvæmlega. Jæja, hvað
sem því líður. Ég lék á þá. Mér
: batnaði. Ég er svo heilbrigður sem
| ég get framast verið — og það
'er ekki svo lítið sem í því felst.
í raun og veru er ég nógu frískur
i til þess, að ég hefði getað farið
með þér töluvert um, og séð um,
að dvöl þín hefði orðið
skínandi skemmtileg, kæra frænka
mín. En nú þagnaði hann og hin
þunga þögn lagði undir sig her-
bergið að nýju. — En endurtók
hann — en það hefur nokkuð
komið fyrir, sem að minnsta kosti
fyrst um sinn er því tilfyrirstöðu,
að ég geri þetta.
Hann var orðinn mildur í máli
hafði kallað hana sína kæru
frænku og horft vingjamlega til
hennar. Hvað sem skeð hafði, stóð
_______________________________n
það ekki í beinu sambandi við
hanan sjálfa. Það var sem þungri
byrði væri af henni létt, og hún
var ekki eins skjálfhent á sherry-
glasinu.
— Ég efast um, að það sé rétt,
að halda þér hjá mér, hélt hann
áfram. Ég veit svei mér ekki. En
að senda þig til baka um hæl, und
ir eins og þú ert komin, félli mér
ekki sem bezt. Hann leit ofan í
glasið og hnyklaði brýnnar. Ég
held, að þú hafir ekki þekkt
Felix frænda, eða manstu nokkuð
eftir honum?
Þett var nýtt nafn. Myra hafði
aldrei nefnt það. Vonnie hristi höf
uðið, hálflömuð af hræðslu. Hún
hafði óttazt, að eitthvað óvænt
kynni að koma fyrir. Kannski var
það nú að skella yfir.
— Nei, auðvitað manst þú ekki
eftir honum. Hann átti heima
utan lands, þegar þú varst lítil —
á yngri árum var hann landshorna
maður, sem lét hvern mann sigla
sinn sjó. Það er kannski of mikið
sagt, að hann væri hinn svarti
sauður fjölskýldunnar, en allflekk
óttur var hann. Hann leit upp.
Eða sástu hann einhvern tíma?
Ég man þetta ekki fyrir víst.
Vonnie dró svarið við sig, eins
og hún væri að rifja eitthvað upp,
svo hristi hún höfuðið.
— Víst hittirðu hann. Hann
var hér daginn, sem mamma þín
og þú komuð til að kveðja Joss
frænda, áður en þið fóruð til
Canada. Ég man það, því að ég
var lika. Við ætluðum að hafa
ÚTVARPIÐ
í dag
Fimmtudagur 20. jan.
7.00 Morgunútvarp. 12.00 Há-
degisútvarp 13.00 Á frivaktinni.
Eydis
Eyþórsdóttir
stjómar óska
lagaþætti fyrir sjómenn 14.40
Við, sem heima sjtjum. Margrét
Bjarnason talar -iftur um Katr
ínu miklu. 15.00 Miðdegisútvarp.
16.00 Síðdegisútvarp 18.00 Segðu
mér sögu. 1820 Veðurfregmr 18.
30 Tónleikar. 1930 Préttir 70 00
Daglegt mál Ánni Böðvarsson
flytur þáttinn 20.05 Einsöngur:
Maria Callas syngui tvær aríur.
20.20 Þau lengi lifi' Séra rielgi
Tryggvason flytur síðara enndi
sitt um almenna safnaðarþjón
ustu við aldrað íólk. 20.45 riest
ur i útvarpssal. Píanóleucarjnn
Kjell Bækkelund frá Noregi leik
ur. 21.10 Bókarspjall Njörður
P Njarðvík eamd. mag. tekur til
umræðu leikrit Jóhanns t'igur
jónssonar. 22.00 Préttir og veður
fregnir. 22.15 Átta ár í hvita hús
inu, Sig. Guðm. flytur kafls úr
endurminningum Tnímans 23.
35 Djassþáttur Olafur Stephen
sen kynnir. 23.05 Bridgeþáttur
Hallur Símonarsan flytur 23.30
Dagskrárlok
Föstudagur 21. janúar
7.00 Morgunútvarp 12.00 Hádegis
útvarp. 13.15 Lesin dagskrá
Tónleikar 14 40 Við, sem heima
sitjum. Sig
ríður
Thorlacius
les skáldsöguna ,,Þei, hann hlust-
ar“. 15.00 Miðdegisútvarp 16.00
Siðdegisútvarp. 17.00 Fréttir 17.
05 í veldi hljómanna. 18.00 Sann
ar sögur frá liðnum öldum.
18.20 Veðurfregnir. 18.30 Tónleik
ar 19.30 Fréttir 20.00 Þorravaka.
a lestur fornrita: Jómsvíkinga
saga Ólafur Halldórsson les (11)
5. Kvæðalög Andrés Valberg
kveður eigin stökur. c. Kvöid-
stund á Hala í Suðursveit. Stein
þór bóndi Þórðarson á tali við
Stefán Jónsson. d. Tökum lagið!
Jó»i Ásgeirsson og forsöngvarar
aans örva fólk til heimilissöngs.
51.20 Útvarpssagan: „Paradísar
53.20 Dagskrárlok.