Tíminn - 07.05.1966, Blaðsíða 5

T
LAUGARDAGUR 7. maí 1966 ________________________TÍMINN____________________________________________________________ 5
i— —
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Krlstján Benedlktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson Jón Helgason ne indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrímui Gislason Ritstj,skrifstofur i Eddu-
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur Bankastræti 7 Af
greiðslusími 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrai skrifstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr 95.00 a mán lnnanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f
Ljóf blaðamennska
Erfitt er að finna þess dæmi, að ráðherra hafi farið
aora eins hrakför eða verið staðinn að jafn augljósum
fölsunum og Jóhann Hafstein í sambandi við gerðar-
tíómsákvæði állaganna. Ein helzta réttlæting Jóhanns á
, gerðardómsákvæðinu var nefnilega sú, að Ólafi Jóhannes-
syni hefði verið sýnt það í upphafi og hann þá ekki haft
neitt við það að athuga. Þetta ákvæði hafi svo batnað í
meðförum, en þá rísi Ólafur fyrst upp eftir dúk og disk
og mótmæli. í framhaldi af því hóf svo Mbl. miklar
árásir á Ólaf Jóhannesson og taldi, að hann segði eitt
sem prófessor en annað sem stjórnmálamaður.
Það er nú upplýst, að Jóhann Hafstein hefur hér hall-
að réttu máli eins stórlega og verða má. Gamall nem-
andi Ólafs sýndi honum í trúnaði fyrsta uppkast rík-
isstjórnarinnar að lögsagnarákvæði gerðardómslaganna.
Ólafur sagðist ekki vilja sakir aðstöðu sinnar gefa
neitt álit um efnisatriði þetta. í þessu sam-
bandi skiptir það heldur ekki máli, heldur hitt,
að þetta fyrsta uppkast hljóðaði á allt aðra leið en
hin endanlegu ákvæði álsamningsins u mþetta efni. Sam-
kvæmt þessu fyrsta uppkasti áttu íslenzkir dómstólar
eingöngu að fjalla um mál álbræðslunnar, en því jafn-
framt heitið af ríkisstjórninni, að kæmist upp fyrir-
hugaður gerðardómur, sem væri tengdur við Alþjóða-
bankann, skyldi ríkisstjórnin íhuga þann möguleika að
vísa málum þangað. í þessu fólst engin skuldbinding,
heldur gat ríkisstjórnin ráðið þessu hverju sinni. Sam-
kvæmt hinum endanlegu ákvæðum álsamningsins er
ríkisstjórnin skuldbundin til þess að fara með hvert deilu-
mál fyrir alþjóðlegan gerðardóm, ef álbræðslan óskar
þess.
Allir hljóta að Sjá höfuðmuninn á þessu tvennu
Jóhann Hafstein varð líka að algeru viðundri á Al- ■
þingi eftir að þetta var upplýst og gat engum vörnum þar
við komið. í fyrsta lagi var hér upplýst, að árás hans á
Ólaf Jóhannesson var byggð á hreinum fölsunum, því
að það, sem Ólafi hafði verið sýnt, var allt annað en það,
sem um var deilt. í öðru lagi sýndi þetta hið algera und-
anhald stjórnarinnar í álsamningunum. f upphafi hafði
hún réttilega krafizt íslenzkrar lögsögu yfir álbræðsl-
unni, en alveg gefizt upp við það og fallizt á erlendan
gerðardóm.
Þegar þannig var komið málstað Jóhanns var vitanlega
sæmst að biðjast afsökunar, en síðan að þegja. En Mbl.
sem hefur notað þetta mál til árása á Ólaf Jóhannesson,
gerir hvorugt. Það forðaðist að segja frá viðureign
þeirra Ólafs og Jóhanns á Alþingi og staðfesti með því
algeran ósigur Jóhanns. En nú, eftir þinglokin, sækir
það aftur í sig veðrið. Það er byrjað að nýju að brigzla
Ólafi Jóhannessyni um, að hann hafi „fórnað embættis-
heiðri sínum fyrir pólitíska tækifærismennsku“ og ann-
að eftir þessu. í stað þess að viðurkenna ósigur sinn að
hætti heiðarlegra manna, er alið á rógi og dylgjum í
garð manns, sem ekki hefur til neinna slíkra ásakana unn
ið og er jafn viðurkenndur sem sérlega grandvar emb-
ættismaður og stjórnmálamaður. Ljótari blaðamennsku
er erfitt að hugsa sér.
Ólafur Jóhannesson mun hins vegar ekki tapa á þess-
um árásum. Þær sýna aðeins, að íhaldið svíður undan
hinum rökfasta og skelegga málflutningi hans. Mbl. finn-
ur, að álit og traust Ólafs er vaxandi. Því skal hann nídd-
ur. En sá,'sem mun tapa mestu. er kirkjumálaráðherr-
ann, sem stöðvar ekki þessi ósæmilegu blaðaskrif og
veitti honum þó ekki af að auka embættisheiður sinn.
ERLENT YFIRLIT
Valdamesti maöur Sovétríkjanna
Fullvíst þykir nú, að Breshneff hafi tryggt sér það sæti
HINU NÝLOKNA flokks-
þingi Kommúnistaflokks Sovét-
ríkjanna var ekki sízt veitt at-
hygli vegna þess, að líklegt
þótti, að þar kæmi í ljós, hver
væri valdamestur af núv. for-
ustumönnum Sovétríkjanna eða
væri líklegur til að verða það.
Álit flestra sem bezt til þekkja
er það að þingum loknum, að
Leonid Ilyish Bresneff sé nú
valdamestur af leiðtogum So-
vétríkjanna eða fremstur með-
al hinna fremstu, eins og það
er stundum orðað. Hann nálg
ist þó enn hvergi nærri það að
hafa sambærileg völd og þeir
Stalín og Krústjoff höfðu.
Raunar hafði Krústjoff aldrei
eins mikil völd og Stalín, en
hann var þó óumdeilanlega
langsamlega valdamesti leið-
togi Sovétríkjanna um nokk-
urra ára skeið
Sú ályktun, að Breshnefí sé
nú valdamesti leiðtogi Sovét-
ríkjanna er einkum dregin af
því, að titli hans var breytt. í
tíð Krústjoffs var breytt nafn-
inu á aðalframkvæmdastjóra
og aðalleiðfoga Kommúnista-
flokksins. í tíð Stalíns var
þessi maður kallaður aðalritari
en Krústjoff lét breyta því í
fyrsta ritara, er átti að gefa til
kynna, að hann væri aðeins
fyrstur af mörgum riturum eða
framkvæmdastjórum flokksms,
en deildi völdum með þeim Á
flokksþinginu var samþykki að
taka aðalritaranafnið upp að
nýju og jafnframt var Breshn
eff kjörinn til að gegna því.^Af
þessu er dregin sú ályktun. að
hann hafi styrkt stöðu sína og
megi því telja hann fremur en
nokkurn annan valdamesta
mann Sovétríkjanna. Næstur
honum kemur Kosygin en hann
gefur sig aðallega að stjórnar-
störfum í þágu ríkisins og starf
ar þannig meira sem embættis-
maður en flokksleiðtogi, Sam-
starf hans og Breshneff virð-
| ist ekki ólíkt samstarfi þairra
Stalíns og Molotoffs áður fyrr.
HINN NÝI aðalritari Komm
únistaflokks Sovétríkjanna þyk
ir líklegur til að láta bera mun
minna á valdi sínu en þeir Stal
ín og Krústjoff, þótt hann beiti
því kannski engu síður í kyrr-
þey og í samvinnu við nánustu
samverkamenn sína Hann er
alinn upp í flokkskerfinu, ef
svo mætti segja, og kann því
sennilega enn betur að beita
því en fyrirrennarar hans án
þess að þurfa að grípa til
hreinsana öðru hvoru. Honum
virðist lagið að haga segíum
eftir vindi, án þess að breyta
um meginstefnu.
Breshneff er fæddur í Duepr
odzerzinsk í Ukrainu 19. des.
1906, þar sem faðir hans
vann í stálverksmiðju. Hann
gekk fyrst [ landbúnaðarskóla,
en lærði síðar námuverkfræði.
Hann hélt þó ekki inn á þá
braut, heldur gekk ) þjónustu
flokksins og hefur unnið á veg
um hans nær alla tíð. Þess
vegna þekkir hann óllu betur á
flokksvélina en nokkur annar
Hann kann bæði að beita henni
af festu og lagni. Þess vegna
er yfirleitt búizt við hóflegri
BRESHNEFF
þróun undir forustu hans en
engum stórbreytingum. Þær
breytingar, sem verða taldar
nauðsynlegar, verða látnar
koma hægt og hægt. Vinnuað-
ferðir hans munu minna meira
á embættismann en byltingar-
mann.
Frama sinn innan flokksms
á Breshneff Krústjoff mjöQ að
þakka. Þegar Stalín sendi Krús-
tjoff til Ukrainu til að stjórna
„hreinsuninni” þar, var Breshn
eff aðstoðarborgarstjóri í fæð-
ingarborg sinni. Margir af eldri
leiðtogum flokksins voru þá
látnir víkja og gerðist það með
ýmsum hætti. Nýir menn voru
færðir upp og varð Breshneff
einn þeirra. Hann hækkaði síð
an óðum í tign því að hann
þótti leysa vel af hendi þau
störí, sem honum voru falin. í
stríðsbyrjun var hann gerður
einn af eftirlitsmönnum flokks
ins í hernum og hlaut hershöfð
ingjatitil fyrir gott starf.
AÐ LOKNU stríðinu var
Breshneff aftur sendur til Ukra
inu til að stjórna flokksstarf-
inu þar. Þegar Stalín dó 1953,
kvaddi Krústjoff Breshnefi tii
Moskvu og fól honum yfir-
stjórn flokkseftirlits hjá hern-
um. Sést vel á því, að Krúst-
joff hefur borið mikið traust til
hans. Nokkru síðar hófst Krús
tjoff handa um ræktun hinna
stóru eyðilanda á Kazakhan-
stan og sendi hann Breshneff
þangað til að hafa eftirlit roeð
flokksstarfinu.
Árið 1956 kallaði Krústjofí
Breshneff aftur til Moskvu
eftir að hann hafði dvalið
Kazakhanstan um nær 3ja ára
skeið. í Moskvu varð Breslmeff
brátt hffgri hönd Krústjoffs og
kom fljótlega í æðstu stjórn
flokksins. Þegar Krústjoff taldi
sig þurfa að láta Voroshitofí
marskálk víkja úr starfi sem
forseta Sovétríkjanna, sem er
fyrst og fremst tignarstaða,
skipaði hann Breshneff eftir-
mann hans. Þetta gerðist i maí
1960. Þessu starfi gegndi Bresh
neff þangað til snemma árs
1964, en seinasta árið, sem
hann var forseti, var hann einn
ig einn af aðalriturum Komm-
únistaflokksins. Þótti það sýna
að Krústjoff bæri mikið traust
til hans. Breshneff treysti
Krústjoff ekki eins vel, því að
sennilega hefur hann átt mesta
þátt í því, að Krústjoff var
steypt úr stóli 15. okt. 1964 og
Breshneff \tók þá sjálfur við
starfi hans sem fyrsti ritari
Kommúnistaflokksins.
BRESHNEFF er myndarleg
ur maður í sjón og kemur vel
fyrir. Hann getur verið
skemmtilegur í samræðum.
Meðan hann var forseti, ferðað
ist hann allvíða. Hann er
kvæntur og á a.m.k. tvö börn,
dóttur, sem stundar blaða-
mennsku, og son, sem er verk-
fræðingur.
Það er líkt með þeim Bresh
neff og Johnson Bandaríkja-
forseta, að báðir hafa fengið
blóðtappa og hafa því þurft að
hlífa sér um skeið. Ekki ber
þó á öðru en að þeir séu nú við
beztu heilsu. Báðir segjast þeir
vilja koma á bættri sambúð
austurs og vesturs og vonandi
endist þeim líf og heilsa til að
sýna þao í verki. Þ.Þ.