Vísir - 07.11.1974, Blaðsíða 6

6
Vísir. Fimmtudagur 7. nóvember 1974.
VÍSIR
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritst jórnarfulltrúi:
Auglýsingaá'tjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Svcinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Haukur Helgason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Slmi 86611
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 llnur
Askriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 35 kr. eintakið. Blaöaprent hf.
Við eygjum Ijós
í stefnuræðu Geirs Hallgrimssonar forsætisráð-
herra i fyrrakvöld kom fram, að nýjustu
þjóðhagsspár benda til þess, að björgunarað-
gerðir rikisstjórnarinnar i efnahagsmálum muni
stuðla að verulega bættu ástandi á næsta ári.
Verðbólgan, sem stefndi langt yfir 50% og
sennilega i 60% á þessu ári, hefur verið stöðvuð i
42%, sem að sjálfsögðu er Islandsmet. Það met
verður ekki slegið á næsta ári, þvi að sér-
fræðingar spá, að verðbólgan verði komin niður í
15% undir lok næsta árs. Verðum við þá aftur far-
in að nálgast skaplegri tölur en við höfum búið við
á undanförnum árum.
í fyrra var hallinn á viðskiptunum við útlönd
um 2,6 milljarðar króna eða um 3% af þjóðar-
framleiðslu. 1 ár rýkur þessi halli upp i 12,5
milljarða króna eða um 9,5% af þjóðarfram-
leiðslu. Þessi rosatala sýnir ásamt verðbólgunni,
hversu hrikalegt ástandið var orðið á þessu
hausti. Spáð er, að á næsta ári lækki viðskipta-
hallinn niður i 9-9,5 milljarða eða i 50% af þjóðar-
framleiðslu.
Þetta er nokkur bati en ekki nægilegur, enda
þarf enginn að undrast, að það taki meira en eitt
ár að koma þjóðarskútunni fyllilega á flot. Miklu
máli skiptir þó, að horfur eru á, að greiðslujöfn-
uður náist gagnvart útlöndum þegar á næsta ári.
Gjaldeyrisvarasjóðurinn, sem nú er kominn
niður i 2 milljarða króna og nægir ekki nema fyrir
hálfs mánaðar innflutningi, ætti þvi ekki að
rýrna meira en orðið er. Til samanburðar má
geta þess, að i ár verður hallinn á greiðslujöfnuði
gagnvart útlöndum um 6,5 milljarðar króna.
í ljósi þessara talna má segja, að þjóðin sleppi
nokkuð naumlega við gjaldþrot i viðskiptum sin-
um við umheiminn og sé raunar ekki enn komin
úr allri hættu. Enn rikir óvissa um vinnufrið i
landinu og auk þess geta ytri aðstæður breytzt
okkur i óhag.
Rikisstjórnin hefur nú þegar staðið fyrir
gengislækkun, hækkun óbeinna skatta, sérstök-
um ráðstöfunum i sjávarútvegi, frystingu
kaupgreiðsluvisitölu og greiðslu launajöfnunar-
bóta, svo að dæmi séu nefnd. Hún hyggst áfram
vinna að þvi á næsta ári að draga úr hraða
verðbólgunnar og tryggja sæmilegan jöfnuð i
greiðslum gagnvart útlöndum án þess að gripa til
harkalegra samdráttaraðgerða, er geta teflt at-
vinnuöryggi og lifskjörum almennings i hættu.
Takist þetta, geta lifskjör á næsta ári haldizt
óbreytt frá þvi, sem var i fyrra og hittifyrra. Þá
megum við teljast hafa vel sloppið eftir að hafa
rambað á barmi þjóðargjaldþrots á siðari hluta
þessa árs. Okkar hlutur verður þá betri en flestra
nágrannaþjóða okkar, sem búa við hnignandi
lifskjör og vaxandi atvinnuleysi og hafa ekki von
um bata á næsta ári.
Þjóðarskútan hefur verið að brenna. Rik-
isstjórnin hefur verið önnum kafin við að
slökkva það bál og verður svo áfram á næsta ári.
Miklu máli skiptir, að þorri þjóðarinnar meti rétt
nauðsynina á þessu slökkviliðsstarfi og styðji
viðleitni rikisstjórnarinnar eftir föngum. Þá mun
þjóðinni vel vegna, þótt á móti blási.
-JK
Aldrei fleiri konur í framboði en í fyrradag:
„kr konunnar i banda-
rískum stjórnmálum"
Hvað er sameiginlegt
með nunnu í Arizona# kyn-
villtri konu í Boston og
mellumömmu i Nevada?
Jú/ þær eru allar konur, og
þær voru allar í framboði í
kosningunum í Banda-
ríkjunum í fyrradag.
Þetta er „ár konunnar" f
bandarfskum stjórnmál-
um. Hin nýja kvenfrelsis-
hreyfing hefur haft áhrif
allt frá Grikklandi til
Bandaríkjanna. I miklu
ríkara mæli en áður láta
konur til sin taka í stjórn-
málum.
Nýkjörinn fylkisstjóri Elia Grasso og fjölskylda. Sigur hennar I kosn-
ingunum I fyrradag var hinn fyrsti sinnar tegundar.
Vist lögðu margar lóð á vogar-
skálina áður, svo að um munaði.
Þær sleiktu frimerkin, töluðu i
simann, hituðu kaffið og pikkuðu
á ritvélarnar. En þeirra gætti litið
á tindinum. Þær létu sér sem sé
nægja að bergmála stjórnmál
karlmannanna, þeirra sem voru i
framboði og þær börðust fyrir.
Meira en nokkru sinni voru
konurnar sjálfar I framboði i
þessum kosningum. Þær byrjuðu
með þvi að bjóða sig fram i for-
kosningum fyrr á árinu, og 44
þeirra unnu sigra i forkosningum
fyrir fulltrúadeildina. Það er
jafnhá tala og þeirra kvenna, sem
voru i framboði i forkosningum
fyrir fjórum árum, en þá féllu
þær flestar. Nú komst þessi hópur
alla leið i alvörukosningarnar,
lagði karlmenn að velli á leiðinni.
800 konur í
f ramboði
Alls voru i fyrradag 800 konur i
framboði i hvers kyns kosningum
um gervöll Bandarikin, allt frá
borgarstjórn upp i öldungadeild.
Við höfum ekki enn yfirlit yfir,
hve margar náðu kosningu, en
það hefur tvimælalaust verið gott
met. Hæst ber sigur Ellu Grasso I
fylkisst jórakosningunum i
Connecticut. Hún er einnig fyrsta
bandariska konan, sem er kjörin
fylkisstjóri af eigin verðleikum.
Sá timi er að kalla liðinn, að það
borgaði sig fyrir konu að segja:
,,ég er „mamma” og ég ætla ekki
að gera neitt á móti „pabba””,
eins og Miriam Ferguson gerði,
er hún var kjörin fylkisstjóri i
Texas sem fulltrúi og þjónustu-
mær eiginmanns sins, sem verið
hafði fylkisstjóri. Þrjár konur
hafa verið kosnar fylkisstjórar á
þeim forsendum vegna laga, sem
banna sama manni að vera
fylkisstjóri nema um ákveðinn
tima. Þetta þótti ódýr lausn. Kon-
an var talin tryggja, að karlinn
hennar væri i rauninni áfram
fylkisstjóri.
Illllllllill
m mm
Umsjón: H.H.
„Kjósum konurnar.” Nýja
kvenfrelsishreyfingin hefur
áhrif, þótt konurnar styðji hana
engan veginn allar.
Þótt konum hafi fjölgað á tindi
bandariskra stjórnmála fyrir til-
stilli nýrra viðhorfa, sem kven-
frelsishreyfingin hefur vakið,
styðja þær engan veginn allar
þessa hreyfingu. En andrúmsloft-
ið hefur breytzt talsvert. Auðvit-
að skortir ekki hina gömlu og við-
teknu hleypidóma, og verður vist
seint.
Margar kvennanna eru hús-
mæður, sem hafa kannski komið
börnum á legg og snúið sér eftir
það að félagsmálum. Flokkur
kvennanna er mjög mislitur, en
þó virðast flestar vera frjálslynd-
ar i stjórnmálum á bandariskan
mælikvarða, og flestar eru demó-
kratar.
Konur taldar
heiöarlegri
Sumar tala sem minnst um fjöl-
skyldur sinar og þvi meira um
þjóðmálin, en aðrar stilla fram
börnum sinum og jafnvel gælu-
dýrum. Hvort tveggja gefst upp
og ofan, eftir þvi hvernig kjósend-
ur eru gerðir i hinum ýmsu lands-
hlutum. Sagt er, að hagstætt sé að
vera kona i kosningum i New
York en óhagstætt viða, einkum i
suðurfylkjunum.
Það er einnig upp og ofan, hvort
borgar sig, að konurnar liti vel út.
Sums staðar hefur reynslan sýnt,
að menn telja laglegar konur
litilsigldar en þær ófriðari njóta
sin betur fyrir verðleika.
Konurnar hafa grætt á Water-
gatehneykslinu. „Sagt er, að kon-
ur séu heiðarlegar. Ég veit ekki,
hvort þetta er satt eða ekki. Við
höfum ekki fengið tækifæri til að
sanna það,” segir kona, sem er
þingmaður i Kaliforniu.
Fjárskortur háir konunum
mest alls. Þeir karlar, sem ráða
fjármagni fyrirtækjanna, virðast
öllu tregari en kjósendur almennt
til að leggja fé til kosningabaráttu
þeirra.
Það er býsna dýrt að vera
frambjóðandi i Bandarikjunum,
ef vel á að vera. Með þeim hætti,
sem kosningabarátta er háð,
kostar milljónir og aftur milljónir
að komast eitthvað áfram. Segja
má, að þetta sé mikill ljóður á
lýðræðinu, en það er önnur saga.
„Ég er tík"
„Hvernig ól Grasso börnin sin
upp?” spurðu kjósendur i
Connecticut. „Hvernig getur
Judy Petty, sem er fráskilin, náð
árangri á þingi, úr þvi að henni
mistókst i hjónabandinu?” „Ætl-
ar Liz Holtzman (i New York)
ekki að fara að gifta sig?” Petty
bauð sig fram gegn þingmannin-
um Wilbur Mills, sem situr i full-
trúadeildinni og sigraði þrátt fyr-
ir umdeild afskipti hans af fata-
fellu einni. Körlum fyrirgefst
meira.
„Það eru þrjár tegundir kvenna
I stjórnmálum, þær sem hafa
kynþokka, þær móðurlegu og
„tikurnar”, segir Doris Dor-
becker, kona, sem situr á fylkisr
þinginu i Indiana. Hún segist vera
„tik”, enda þurfi að hafa eigin-
leika tikarinnar til að berjast við
karlmennina i pólitik. Um það má
deila.
Heimild aðallega Newsweek.