Tíminn - 08.05.1966, Blaðsíða 5

SUNNUDAGUR 8. maí 1966
Otgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Krlstján Benedtktsson mtstjórar- Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Krlstjánsson. Jón Helgason og Indriðl
G. Þorsteinsson Fulltrú) ritstjórnar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur ) Eddu-
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur Bankastræti 7 Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr 95.00 á mán Innanlands — í
lnusasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA hJ
Þá varðar ekkert um
dýrtíðina
Þau tfðindi gerðust 1 borgarstjórn Reykjavíkur á síð-
asta fundinum fyrir kosningarnar, að íhaldsmeirihlut-
iim vfldi með engu móti lýsa yfir neinni vanþóknun á
Óðadýrtíðinni, sem nú herjar á almenning með æ meiri
ofea og eyðir framkvæmdafé borgarinnar. Það vísaði
ftá tfllögu Framsóknarmanna um að lýsa yfir áhyggjum
vegna sívaxandi dýrtíðar og mótmælum vegna síðustu
stórhækkana á brýnustu neyzluvörum, hækkunum, sem
koma þyngst niður á stórum og efnalitlum fjölskyldum.
Þessari tillögu hafnaði íhaldið hreinlega með þeim rök-
um, að það væri ekki mál borgarstjórnar að álykta um
dýrtíðina. DDýrtíðin kemur mér ekki við, sagði íhaldið.
Fulltrúar Framsóknarflokksins í borgarstjórn lögðu á
það áherzlu, að þeir teldu að hér væri um svo mikið
alvörumál að ræða, og mikið í húfi fyrir hag borgaranna
og borgarinnar sjálfrar, að borgarstjórn bæri að leggja
fram lið sitt til viðnáms. Þeir minntu á hina skorinorðu
yfirlýsingu verkalýðsfélaganna gegn dýrtíðinni 1. maí,
undirritaða af fulltrúum allra flokka. Ef borgarstjórn
sameinaðist með svipuðum hætti um ályktun þar sem
óðadýrtíðin væri fordæmd og mótmælt síðustu stór-
hækkunum á neyzluvörum almennings, gæti það stuðlað
að og knúið stjórnarvöld til nýs viðnáms. Borgarstjórn
bæri að vinna gegn dýrtíð með öllum hugsanlegum ráð-
um og vera sverð og skjöldur borgaranna í því sem öðru.
En íhaldið í Reykjavík hristi aðeins höfuðið og hafði
eitt svar á reiðum höndum:
Dýrtíðin kemur mér ekki við — hún er ekki mál borg-
arstjórnar.
Kjósendur vita þá, hvað að þeim snýr og geta svarað
því, sem vert er við kjörborðið.
Táknrænt úrræðaleysi
Fisksölumál borgarinnar eru og hafa lengi verið mjög
táknræn um það úrræðaleysi og viljaleysi, sem ríkir hjá
borgarstjómaríhaldinu í hagsmunamálum borgaranna.
Á íslenzkum miðum, svo að segja við bæjardyr Reykvík-
inga veiðist bezti fiskur í heimi, en samt er það svo. að
mánuðum og missirum saman, meira að segja á hávertíð,
er lítill sem enginn góður neyzlufiskur í fiskbúðum borg-
arinnar. Þetta er ekki fisksölum að kenna, því að þeir
leggja sig alla fram til þess að útvega góðan fisk og
reyna meira að segja stundum að gera út til þess.
En íhaldið, sem ræður borginni hefur engan manndóm
til þess að vinna að því að koma haldbæru skipulagi á
fisköflunarmálin. Það silast í mesta lagi til að láta tog-
ara landa hér einum eða tveimur förmum, þegar ástand
er verst eins og í vetur, en það hefur engin úrræði til
þess að koma á frambúðarlausn í máli, sem mjög auðvelt
ætti að vera að leysa, ef nokkur dugur væri til.
Auðvitað eiga borgaryfirvöld að beita sér fyrir því,
að útgerðarmen-n og fisksalar hafi samtök um að leysa
málið, en dugi það ekki, kemur mjög til mála. að borgin
geri út nohkra báta til að afla á' borgarmarkaðinn
Og það er ekki nóg, að íhaldið sé úrræðalaust og dug-
laust við að sjá um, að góður fiskur sé jafnan á borgar-
markaði í mesta fisklandi heims Það fellir meira að
segja tillögur um að reyna úrbætur í borgarstjórn. Þann-
ig vísaði það frá tillögum minnihlutaflokkanna í borgar-
stjórn um þessi mál á síðasta fundi.
TÍMIWN s
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Bandaríkin verða að endur-
skoða afstöðuna til Evrópu
Annars eiga þau á hættu að standa ein að lokum
DE GAULLE
ÞEIRRAR skoðunar gætir
nokkuð á æðri stöðum hér í
Washington, að okkur sé ærið
nógur vandi á höndum í Viet-
nam þó að við þyrftum ekki
samtimis að glíma við de
Gaulle og endurskipulagningu
Atlantrhafsbandalagsins. Vitan
lega verði einhvern tíma æski-
legt að koma Atlantshafsbanda
laginu í nútímahorf, en hví
skyldum við þurfa að hugsa
um þau mál nú, þegar forseti
* okkar er jafn önnum kafinn
og raun ber vitni og utanríkis-
ráðherra okkar örþreyttur, og
þegar þar við bætist, að ekki
verður séð, að neitt sérstakt
sé að gerast í Evrópu, ef de
Gaulle vildi aðeins gjöra svo
vel að láta sér hægt að svo
stöddu?
í hlutarins eðli leggur, að
mál þau, sem árekstrum valda
í Evrópu, hafa mjög mikil
áhrif á framvindu mála í Asíu.
Ef við látum alla smámuna-
semi lönd og leið og jafnframt
þá fjarstæðu að halda, að t.íð-
indin, sem okkur berast frá
París, séu ekki annað en fjas
um fánýta hluti — sleppum
öllum tilraunum til að skýra
fyrirbærið með sálgreiningu
hins aldna hershöfðingja og
hættum að minna hann á, hvað
við höfum gert mikið fyrir
Frakkland — hljótum við að
komast að raun um, að aðal-
undirrótin að baráttu Gaulle-
ista er ákaflega mikilvæg fyrir
hugsanlega lausn mála i Asíu.
Bárátta de Gaulles og samí
starfsmanna hans hefur að meg
inmarkmiði að binda endi á
kalda stríðið í Evrópu og fá
Rússa til samstarfs við að koma
í veg fyrir nýja heimsstyrjöld.
Þetta er kjarninn, sem liggnr
á bak við allt talið um her-
fræðileg og hertæknileg atriði.
Okkur er tilfinningamál, að
halda Atlantshafsbandalaginu
eins og þar var fyrir 15 árum
—að halda sjúklingnum áfram
rúmliggjandi sem ævarandi
aumingja, af því að honum
batnaði sjúkdómurinn, sem upp
haflega þjáði hann, við það eitt
að leggjast í rúmið á sinni tíð.
En þessi ósk okkar á ekkert
skylt við veruleikann.
LÁNIST sú breyting, sem
Gaulleistar vilja koma á, hljót-
um við að þokast til muna nær
því marki að koma á í heimin-
um nýju valdajafnvægi, sem
unnt gæti orðið að byggja á
samninga við Kínverja um As-
íumálin. Þá yrði aðeins eitt
kalt stríð í gangi í staðinn
fyrir tvö. Þá yrði aðeins um
baráttu að ræða við eitt öflugt
kommúnistaveldi á einum víg-
stöðvum. í stað þess að þurfa
að stríða við tvö hundruð og
andstæð kommúnistaveldi sam-
tímis.
Þegar þar að kæmi, að sam-
komulag væri í þann veginn
að komast á milli vestrænna
samtaka og Sovétríkjanna, værí
hægt að beita öllum herafla og
áhrifamætti vesturveldanna
fyrst og fremst að Asíu, en
eins og nú standa sakir verður
að deila aflinu milli Evrópu og
Asíu. Þegar spennan rénar í
Evrópu leystist úr læðingi vest
ræn orka og athygli, og þá verð
ur öllum stórveldum í heimin-
um mikið í mun að hindra út-
þenslu Kinaveldis og sameigin
leg kappsmál að koma í veg fyr-
ir stórstyrjöld í Asíu.
í húfi er heilbrigð, breyting
á valdajafnvæginu í heiminum.
Við höfum mjög brýnna hags-
muna að gæta við þessa breyt-
ingu, þar sem við erum sjálfir
heimsveldi.
ÉG VEIT. að þetta viðhorf
á ekki upp á pallborðið hjá
mönnum h ér eins og sakir
standa.
Allir, sem hafa athugað feril
de Gaulles af gaumgæfni,
hljóta að viðurkenna, að hann
hefur venjulega tekið afstöðu
til málefna Evrópu með hlið-
sjón af heimsmálunum yfirleitt.
Þannig var þetta til dæmis í
júni árið 1940, þegar Frakk-
land var búið að bíða ósigur í
styrjöldinni. Þá eggjaði hann
Frakka og allar vestrænar þjóö-
ir lögeggjan og minnti á, að
styrjöldin væri orðin að heims-
styrjöld og hlyti að vinnast af
þeim sökum, enda þótt orrust-
an á meginlandinu hefði tap
azt.,
Þegar de Gaulle komst til
valda árið 1958 varð sama við
horfið uppi á teningnum, þótt
á annan hátt bæri að. Þá
minnti hann á, að enda þótt
Atlantshafabandalagið væri
svæðisbundin samtök og tak-
markaðist í raun og veru við
Evrópu eina, þá hefðu þrjár
af bandalagsþjóðunum brýnna
hagsmuna að gæta og gegndu
ábyrgð víðs vegar um heim,
eða Bretar, Frakkar og Banda-
rikjamenn.
Hann hvatti valdamenn
í London og Washington mjög
eindregið til að leysa þennan
vanda innan bandalagsins.
Hann stakk upp á, að heims-
veldin þrjú stofnuðu með sér
forustusamtök innan bandalags
ins til þess að ræða og ákvarða
um úrlausnarefni, sem stæðu
utan við verksvið Atlants-
hafsbandalagsins sjálfs. Þarna
átti hann við mál eins og þau,
sem upp hafa komið á Kúbu,
í-Kongó, Vietnam og Rodesíu
og önnur mál svipaðs eðlis.
Bandaríkjamenn nöfh-
uðu þessari uppástungu de
Gaulles og tóku hana raunar
aldrei til alvarlegrar athugun-
ar. En erfiðleikarnir, sem de
Gaulle sá fram á og ollu hon-
um áhyggjum eru eftir sem áð-
ur fyrir hendi.
EFTIR því sem Bandaríkja-
menn hafa á eigin spýtur ánetj
azt meira og meira í flækjur
í Mið- og Suður-Ameríku, Afr-
íku og Asíu, hefur þeirri skoð-
un aukizt fylgi í Evrópu, að
þeir kynnu að draga Evrópu
með sér inn í stórstyrjöld, án
þess að Evrópumenn yrðu nokk
urna tíma kvaddir til umsagna
eða ákvörðunar fyrri en allt
væri komið í bál og brand.
George Pompidou forsætis
ráðherra Frakka flutti ræðu í
franska þinginu 20. fyrra má-
aðar. Þar benti hann á, að í
átökunum um éldflaugarstöðv-
arnar á Kúbu hefði Frökkum
ekki verið skýrt frá ákvörðun
Kennedys forseta fyrri en að
búið var að taka hana og segja
hersveitum Atlantshafabanda-
lagsins í herstöðvum á Frakk-
landi að vera við öllu búnar.
Þetta táknaði, að á þessar stöðv
ar var litið sem hugsanlegt skot
mark í árás Sovétmanna, ef til
kjarnorkustyrjaldar kæmi.
Ósanngjarnt er að neita að
kvartanir Frakka og Banda-
ríkjamanna við Evrópu hafi við
rök að styðjast, eða vísa þeim
með öllu á bug á þeim for-
sendum, að þetta sé ekkert
annað en umfangsemi gamals
og geðstirðs manns. Vandinn
er raunverulegur en ekki
ímyndaður og lausn hans verð-
ur þess brýnni sem Banda-
ríkjamenn færa meira út
stríðskvíarnar í Asíu og taka
á sig aukna ábyrgð víðs vegar
um hnöttinn, án samráðs við
aðra.
Ef við skellum við þessu
skollaeyrum með öllu hlýtur
það að koma okkur í koll. Þá
eigum á hættu að standa
allt i einu einir uppi í stór-
átöku í Asíu. yfirgefnir af
öllum öðrum stórveldum og
hafandi ekki á annan liðsauka
að treysta en vanmáttuga sam-
herja okkar og skjólstæðinga.