Vísir - 18.06.1975, Qupperneq 3

VIsir.Miðvikudagur 18.júni 1975.
3
;
Ógæfan
Einn af demantakóngunum frá
Kimberley var Barney Barnato,
sem var sirkusnafn á blásnauð-
um enskum innflytjanda. Hann
varð með verðbréfabraski einn
auðugasti maður heims, stofn-
andi mestu auðfélaga heimsins,
sem ruddu braut Bretaveldis
um allan suðurhluta Afriku.
Barnato varð geðbilaður af
þunglyndi og henti sér fyrir borð
af skipi á leið til Englands. Ann-
ar gimsteinakóngurinn var
Cecil Rhodes, sem stofnaði
Rhodesiu og gullnámurnar i Jó-
hannesarborg. Rhodes var hins
vegar einn af mikilmennum
aldarinnar, sem lét ekki auð og
völd firra sig vitinu eins og svo
margir aðrir.
Gullborgin
Auðæfin,sem komu upp úr nám-
unni við Kimberley, urðu siðan
sá aflgjafi, sem varð undirstað-
an að stærstu og auðugustu borg
Suður-Afriku. Enginn veit með
vissu, hver þessi Jóhannes var,
sem borin heitir eftir. Á 90 árum
reis upp stórborg, með um 2-3
milljónum ibúa, skýjakljúfum
(50 hæðir, glerhallir), en ótrú-
lega illa skipulögð, með þröng-
um götum. Fáum bilastæðum
en mikið af stöðumælum hvergi
pláss til að taka myndir, allt
fremur ljótt og leiðinlegt i mið-
borginni. Auðæfin frá Kimber-
ley og Jóhannesarborg ýttu
einnig undir ásælni Breta I áhrif
i Afriku og hleyptu af stað Búa-
striðinu illræmda þar um sið-
ustu aldamót, þar sem þeir
fundu upp útrýmingarbúðir,
sem 26.000 konur og börn af
Búa-ættum létu lifið.
Frægir demantar
Einn fyrsti demanturinn, sem
fannst f S. Afriku, vigtaði 15.5
karöt og var keyptur af farand-
manni fyrir ögn af kaffi, sykri
og tóbaki. Svertingi nokkur er
sagður hafa komizt yfir stóran
demant, sem hann seldi Ind-
verja, sem gaf honum um 100
þús. krónur fyrir hann. Steinn-
inn var siðan seldur til Amster-
dam fyrir um 7 milljónir króna,
slipaður og seldur á ný fyrir um
120 milljónir króna. Fyrir
nokkrum árum fannst demant-
ur i Sierra Leone, 969 karöt eða
227grömm,eða um 900karötum
þyngri en demanturinn, sem
Elizabeth Taylor fékk að gjöf
frá manni sinum. Cullinan
demanturinn er sagður vera
þyngsti demanturinn, sem fund-
izt hefur, eða um 3100 karöt.
Hefi ég gert kort af námunni
nálægt Pretoriu og er náman
meira en 300 metra djúpur gigur
fyrir utan neðanjarðargöng.
Engin leið er að telja hinn
mikla fjölda af frægum demönt-
um og hinar mörgu heillandi
frásagnir um þetta undurfagra
og eftirsótta glingur, sem punt-
ar kórónur og kvenfólk heimsins
og jafnvel karlmennina lika.
Sumum demöntum fylgir gæfa
stórmenna. Smærri steinar,
sem notaðir eru i trúlofunar-
hringa og glys á venjulegt fólk,
ættu þó að vera skaðlaust
augnayndi.
Viggó Oddsson,
Jóhannesarborg.
Skrifaði ekki
um forsetabíl
Aðalsteinn Gislason, kennari,
Asbraut 3, simar:
,,Að gefnu tilefni vildi ég
koma á framfæri við lesenda-
dálkinn, að það mun hafa verið
einhver alnafni minn, en ekki
ég, sem skrifaði um hinn nýja
forsetabil i siðasta laugardags-
blað VIsis. Sjálfum er mér
sama, hvaða blla forsetinn,
skólabróðir minn frá mennta-
i skólaárunum, kaupir”.
FLAUTAÐ FYRIR HORN
— 60 ór fró því menn fengu
fyrst ðkuskírteini
Magnús Skaftfjeld.— Við þurftum
baka.
sjálfur árið 1928. Það var ame-
risk tegund, Chandler.Ég hafði
fengið þetta umboð i gegnum
kunningja minn erlendis.Fyrsti
viðskiptavinur minn var Hjalti
Jónsson (Eldeyjar Hjalti) skip-
að aka inn að Elliðaám og til
stjóri og seinna forstjóri hjá Kol
og Salt”.
„Siðan þetta var, hef ég verið
meira og minna viðriðinn bila-
innflutning i þessu landi”, sagði
Kristinn Guðnason. —HE
Þegar Kristinn Guðnason var
spurður að þvi, hvernig hann
hefði fyrst komizt i kynni við
bfla sagði hann:
,,Ég var sveitamaður, ný-
kominn i bæinn.Ég fór að vinna
hjá Hafnargerð Reykjavikur.
Einn vinnufélaga minna átti bil.
Hann narraði mig til að hjálpa
sér við að gera við bílinn.— At-
vikin höguðu þvi þannig, að ég
eignaðist þennan bil”.
Eftir það fór Kristinn að
keyra hjá Bifreiðafélagi
Reykjavikur.Þá var enginn stöð
eins og nú er, heldur voru bil-
arnir yfirleitt hjá Hótel Reykja-
vik.
Ofttók fólk smá „túra” inn að
laugum, Elliðaám eða að vatns-
þrónni (Hlemmi), þvi að það
langaði til þess að reyna þetta
undratæki.Þá kostaði „túrinn”
2-3 kr.
Einnig leigði fólk sér stundum
bil til að keyra sig i berjamó upp
i Rauðhóla, Mosfellsheiði og
hingað og þangað.Þá var farið
með fólkið að morgni og það sótt
að kvöldi.
Á sautjánda júni voru ná-
kvæmlega 60 ár liðin frá þvi, að
fyrstu ökuprófin voru tekinn á
Islandi.
Reyndar tóku bilstjórarnir
ökuprófið þann 15.júni.En þessi
atburður þótti svo merkilegur,
að þáverandi bæjarfógeti i
Reykjavik, Jón Magnússon,
hafði að sögn óskað þess að
mega fresta útgáfu ökuskirteina
til merkisdagsins 17.júni, og svo
var gert.
I tilefni af þessum atburði
hafði blaðið samband við tvo
elztu núlifandi bilstjóra á land-
inu, þá Magnús Skaftfjeld Hall-
dórsson, fyrrverandi leigubil-
stjóra, og Kristin Guðnason,
bilasala.
Magnús, sem nú er 82 ára
gamall, sagðist muna timana
tvenna sem bilstjóri.
„Þegar ég tók bilpróf, var það
ósköp einfalt. Ég keyrði inn að
Elliðaám og aftur til baka.Ég
kunni þetta allt saman áður, þvi
að ég hafði unnið hjá Bifreiðafé-
lagi Reykjavikur. En með bif-
reiðalögunum 1915 varð maður
að ganga undir próf til þess að
fá að aka”, sagði Magnús.
„Mér fannst svo gaman að
aka, að ég hefði getað ekið i
heila viku án kaups”.
Svo var það 1916, að stóri
draumurinn rættist.Ég eignað-
ist bil.Reyndar keypti ég hann i
félagi við Einar Þorgilsson, út-
gerðarmann i Hafnarfirði.Þetta
var Ford og kostaði hann 2500
kr”
„Eftir þetta gerðist ég leigu-
bilstjóri”, sagði Magnús.
Bilarnir, sem seldir voru til
landsins, komu að nokkru leyti i
pörtum, Þá þurfti maður sjálfur
að setja á hjólin stuðarann o.fl.
Þetta var erfitt verk.En við vor-
um búnir að „stúdera” þetta i
skúrnum hjá honum Jóni Sig-
mundssyni. Jón hafði lært sitt-
hvað um bila i Vesturheimi”.
„I fyrstu varð maður að gera
við bilinn sinn sjálfur, þvi að
engir bifreiðaviðgerðarmenn
voru til á landinu. Ég held hann
Sigurður Sigurðsson vélstjóri
hafi verið sá fyrsti. Hann stund-
aði viðgerðirnar fyrir utan húsið
hjá sér”.
„Vegirnir voru aðeins þröng-
ar hestvagnaslóðir. Þó man ég
eftir góðum vegum til Þing-
valla, Keflavikur og niðri við
Ægissiðuna”.
A þessum tima var meðal-
hraðinn um 20-30 km á klst.og
belsinlitrinn kostaði 28 aura.Það
er af, sem áður var, sagði
Magnús og kimdi.
„I fyrstu voru hestarnir mjög
hræddir við bilana, en þeir voru
ótrúlega fljótir að venjast
þeim”, — Það var ævintýri lik-
ast, hve fljótt fólk tileinkaði sér
bilana, sagði Magnús að lokum.
„Nokkru seinna hóf ég svo
áætlunarferðir austur fyrir fjall.
Þá voru Kambarnir mjög erfið-
ir.Fólk vildi frekar ganga þá,
þvi að það var svo hrætt”, sagði
Kristinn og hló.
Árið 1920 stofnuðum við
nokkrir félagar bifreiðastöð.
Upp úr þvi félagi var svo BSR
stofnuð 1921.
„Ég fór að flytja inn bila
Norðurlanda-
bridge:
koma ó
fslenzku bridgesveitirnar áttu
litla möguleika gegn efstu sveit-
unum á Norðurlandamótinu I
gærkvöldi I fimmtu umferðinni.
i opna flokknum vann Finnland
fsland með miklum mun, 20-0,
og eru Finnar nú langefstir.
Þeir spila mjög vel og hafa al-
gjörlcga komið á óvart á mót-
inu. í unglingaflokknum var ts-
land tveimur stigum yfir Noreg
eftir fyrri hálfleikinn, en i þeim
síðari gekk ekki vel, Noregur
sigraði með 17-3.
Mótið er nú hálfnað. 1 siðari
hlutanum mætast löndin á ný og
byrjar Island á Noregi i opna
flokknum, en Finnlandi i ungl-
ingaflokki.
Úrsiit 5. umferðar
Opni flokkur
Finnland—Island 20-0 (88-27)
Sviþjóð—Danmörk 18-2 (95-58)
Staðan i hálfleik var 47-22 fyrir
Finnar
óvart
Finna og 78-16 fyrir Svia.
Finnar eru nú efstir með 76
stig, Sviar 52, Norðmenn 51,
Danir 44 og Island 37.
Unglingaflokkur
Noregur—Island 17-3 (80-53)
Sviþjóð—Finnl. 20 -=-4 (138-39)
I hálfleik stóð 34-32 fyrir Island.
Noregur er efstur með 86 stig,
Sviar 69, Danir 48, Island 42 og
Finnland 7.
Keppnin i kv.ennaflokki hófst
á mánudagskvöldið. Fjórar
sveitir spila þar. Engin sveit
var send frá tslandi.
Úrslitin I kvennaflokki eftir 3.
umferð:
Danmörk—Noregur 20-0 (97-48)
Sviþjóð—Finnl. 20 h-4 (124-29)
Staðan er nú þessi: Sviþjóð 40
stig, Noregur 38, Danmörk 19,
Finnland 17.
—hsim.—
Fyrir utan hjá Kristni var þessi glæsikerra, — sem einhver ungur og
uppvaxandi ökumaður á, svo og ný BMW sem Kristinn á sjálfur
(Ljósmynd Visis Bj. Bj.)
Þýðir lítið að
sœkja um aftur
- segir Magnús Magnússon bœjarstjóri
„Það þýðir vist lítið fyrir mig
að sækja um aftur,” sagði
Magnús Magnússon, bæjar-
stjóri I Vestmannaeyjum. En
fellt hefur verið I bæjarstjórn-
inni af fulltrúum Framsóknar
og Sjálfstæðisflokksins að end-
urráða hann.
Af hverju? „Það tiðkast ekki,
að bæjarfulltrúar séu bæjar-
stjórar,” sagði Sigurgeir Krist-
jánsson fulltrúi Framsóknar.
Sem sagt, ekki skiptir máli,
hvort maðurinn er góður eða
slæmur, hæfur eða lélegur. regl-
um ber að framfylgja. En óvart
eru engar skráðar reglur i þetta
sinn, sem hægt er að styðjast
við. Magnús á að gjalda þess, að
hann átti sæti á framboðslista
A-listans i siðustu kosningum.
Ekki sagði Magnús sér hafa
komið á óvart afstaða Fram-
sóknar. Þeir hefðu 1974 verið
andvigir ráðningu sinni. „Sjálf-
ur leit ég á þetta ár sem fram-
lengingu á starfstimanum. Ég
hef mikinn áhuga á uppbygg-
ingunni oglét þvi ekki á mig fá,
þótt starfstiminn yrði skammur
að þessu sinni.”
BA