Tíminn - 09.10.1966, Page 5

SUNNUDAGUR 9. október 1966 _____________TÍMINN_______________________________.............' s
Útgefandi: FRAMSÓKNARIFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltriíi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
simi 18300 Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands. — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Eitt meginatriðið í stefnu Framsó'knarflokksins í efna-
óagsmálum er, að hver atvinnugreinin af annarri sé end-
urskoðuð niður í kjölinn í samráði við forustumenn hverr-
ar greinar og viðkomandi stéttarfélög, en undir forustu
ríkisvaldsins. Athugað verði til hlítar, hvernig koma megi
við sem beztum og hagkvæmustum vélbúnaði og vinnu-
hagræðingu hVers konar. Gerð verði síðan áætlun um
uppbyggingu hverrar greinar og þær samræmdar og
felldar inn í heildaráætlanir um þjóðarbúskapinn. Það
verði látið sitja í fyrirrúmi, sem lífvænlegast þykir og sízt
þolir bið, og skjótast mun skila auknum arði. Síðan verði
lánsfé hiklaust látið í té með góðum kjörum til þess, sem
forgang á að hafa.
Nú er það handahófið, sem ræður. Útlánahöftin eru
skipulagslaus og það takmarkaða fjármagn, sem til at-
vinnuveganna fer, er svo óhagkvæmlega ráðstafað í mörg-
um tilfellum, að það skilar engum eða litlum arði. Þessu
handahófi verður að linna.
Við skulum að gefnu tilefni líta á sjávarútveginn og
fiskiðnaðinn í þessu sambandi, en þessar greinar eru svo
háðar hvor annarri, að þar verður ekki á milli skilið,
þótt ráðamenn virðist ekki hafa gert sér næga grein fyrir
því. Hvernig er ástandið þar? Frystihúsin eru að loka. Svo
virðist nú komið, að ekki sé unnt að gera út önnur fiski-
skip en hin nýju og myndarlegu síldarskip, 250 lestir og
þaðan af stærri. 300 fiskiskip eru nú til í landinu, 45—120
brúttólestir. Mörg þeirra eru nýleg skip með góðan út-
búnað. Samkvæmt niðurstöðum nefndar, sem verið hefur
að rannsaka afkomu þessara báta, virðist vanta töluvert á
að úthald þeirra geti borið sig, miðað við meðal aflabrögð.
í þessum flota eru mörg hundruð milljónir króna bundnar
og notkunarleysi einhvers hluta hans skaðar þjóðarbúið
um ótaldar milljónafúlgur. Við þessa ömurlegu mynd
bætist svo það, að menn eru alveg að gefast upp á togara-
útgerð á íslandi og einn togarinn af öðrum er seldur úr
landi án þes's nokkur nýr sé keyptur í staðinn. Frystihús-
in hafa byggt starfsemi sína á vinnslu bolfisks að mestu
Ieyti, en það eru einmitt bátar af þessari stærð. 45—120
lestir og togarar sem hafa aflað hans. Stóru og fullkomnu
skipin, sem nú er verið að smíða eru byggð með síldveiðar
fyrir augum og bæta bví lítið úr hráefnaskorti frystihús-
anna. Afleiðing þessa hefur verið sú, að flest frystihúsin
hafa aðeins verkefni mjög stuttan tíma á ári hverju, og
er það meðal annars ástæðan fyrir hinu lága fiskverði,
en hið lága fiskverð — borið saman við t.d- verð í Noregi
— er frumorsökin fvrir léleeri afkomu bátaflotans, ásamt
verðbólgunni, sem allt er að sliga. Af þessu er ljóst, að
önnur greinin stendur ekki nema hin sé sæmilega rekin,
og nú eru frystihúsin að loka og allt útlit fvrir, að stór
hluti bátaflotans mun liggja við festar næstu vetrarver-
tíð. nema eitthvað róttækt verði aðhafzt.
Það gegnir furðu, að fjárfestine í þessum atvinnugrein-
um skuli ekki hafa notið hagræðis af skipulegri áætlun,
þar sem meginlínur væru dregnar, er trvggðu samræmi
milli hráefnisöflunar og afkastagetu fiskvinnslustöðva.
Fjárfestingin í þessum greinum hefur nær öll verið í síld-
arútvegi og síldarvinnslu, en aðrir þættir eru að koðna
niður. Það eru ráðherrar Alþýðuflokksins. sem hafa far-
ið með þessi mál í nær átta ár samflevtt Þeir hafa miög
haft áætlanabúskap á vörunum og létu meira að segia
kjósa um hann síðast. I rí'kisstjórnini eru þeir hins vegar
aðeins verkfæri, sem stuðla að handahófs- og glundroða-
stefnu Sjálfstæðisflokksins í atvinnumálum-
Hvar eru áætlanirnar?
í* ■ ■■ ■" —" ■ ■■ ■ " -...... ■
ANDREW J. GLASS:
Jafnvel ríkisstjórnin í Hanoi
myndi treysta Mike Mansfield
Mansfield um Johnson: Ég kenni innilega í brjósti um hann.
f JANÚAR, sem leið
skömmu áður en forsetinn skip
aði fyrir um endurupptöku loft
árásanna á Norður-Vietnam,
var Mike Mansfield, leiðtogi
demókrata í Öldungadeild
Bandaríkjaþings, boðaður til
Hvíta húsinu. Þar var haldinn
einn af þessum ráðgjafafund-
um manna úr báðum flokkum,
en Lyndon Johnson sækist eft-
ir að setja slíkar heimsóknir
á svið í vinnustofu sinni, þeg-
ar mikilvægar stjórnmála-
ákvarðanir eru í burðarliðnum.
Mansfield kom vel út bú-
inn til þessa fundar. Þegar röð
in kom að honum að taka til
máls, dró hann upp þriggja
síðna vélritaða ályktun, dálítið
þurrlega orðaða, en skýrt og
skipulega samda, eins og var
við hæfi hjá fyrrverandi há-
skólakennara. Hann hvatti ein
dregið til að loftárásunum væri
frestað um óákv'eðinn tíma, en
hvatning hans var unnin fyr-
ir gýg.
Fáeinum dögum síðar sat
Mansfield í skrifstofu sinni,
ásamt nokkrum völdum vinum,
og sáu þeir þá og heyrðu í
sjónvarpinu, þegar forsetinn
skýrði þjóðinni frá ákvörðun
sinni. „Ég kenni innilega í
brjósti um hann“, sagði Mans
field loks. „Ég get getið mér
til um, hvernig honum líður.“
Þessi umsögn lýsir vel hinni
miklu samúð, Mansfields, sem
er mjög margbreytilegur að
gerð. Humphrey varafor-
seti, vék að þessum eiginleika
í blaðaviðtali fyrir skömmu
og sagði: „Hann á ekki illgirni
til. Minnizt þess“, bætti ump-
hrey við, „að hversu gagnrýn-
andi, sem ummæli hans kunna
að vera, þá eru þau ekki sprott
in af persónulegri framagirni,
heldur fyrst og fremst íhug-
un hans sjálfs og samvizku."
EF TIL VILL er Mansfield
færasti baráttumaður þeirra,
sem vilja hindra útbreiðslu
stríðsins í Asíu. Fyrir skömmu
sýndi hann færni sína í því
að verja ríkisstjórnina — án
þess þó að gerast henni sam-
mála — þegar hann setti ofan
í við Sovétmenn fyrir að snú-
ast gegn nýrri viðleitni Banda-
ríkjamanna til friðar í Viet-
nam.
Aðferðir þeirra Mans-
fields og Johnsons eru svo
fjarskyldar sem verða má, en
peim er sameiginlegt öfurlítið
dularfull umhyggja fyrir virð-
ingu öldungadeildarinnar og
eindrægni. Mansfield er manna
fljótastur að fyrirgefa, en
þrátt fyrir það getur hann ekki
liðið neina framkomu. sem
hnígur í þá átt að kasta rýrð
á öldungadeildina eða draga úr
virðingu hennar sem stjórn-
málastofnunar.
Mansfield ógnaði til dæmis
í fyrra í lokaveizlu öldunga-
deildarinnar fyrir þingslit, þeg
ar Russel B. Long frá Louisi-
ana, annar aðalleiðtogi demó-
krata ! deildinni, neytti rétt-
anna — bæði fastra og fljót-
andi — af svo lítilli forsjálni,
að þrír þrekvaxnir samstarfs-
Mike Mansfield,
foringi demókrata í öldungadeiid
inni.
menn hans urðu að bera hann
kafrjóðan á burt úr salnum.
Mansfield minntist aldrei á
þetta, en kunnugir öldunga-
deiidarþingmenn eru þeirrar
skoðunar, að við atburð þenn-
an hafi komið sá brestur í vin-
áttusamband þessara tveggja
manna, að aldrei grói um heilt.
Leiðtogi demókrata í öld-
ungadeildinni er hár, grannur
og bláeygur, sonur írskra inn-
flytjenda. Hann strauk að heim
an fjórtán ára gamall til þess
að ganga í sjóherinn og strit-
aði heilan áratug fimm hundr-
uð faðma undir yfirborði iarð-
ar í koparnámum heimafylk-
isins Montana, meðan hann var
að brjótast gegnum skóla.
Hann hóf stjórnmálastörf á
miðjum aldri, þegar hann var
búinn að kenna sögu fjar-
lægra Austurlanda við fylkis-
háskólann í Montana um skeið.
FRAMKOMA Manfields er
dálítið prestsleg, — ef hún ber
ekki meinlætablæ, þar sem
hann tottar pípu sína íhugull
og drekkur óteljandi bolla af
heitu, svörtu kaffi, við marm-
araborðið í griðastað sinum i
þinghúsinu, ásamt völdum vin-
um Republikaninn George D
Aiken, öldungadeildarþing-
maður frá Vermont, er vinui
og aðdáandi Mansfields. Hon-
um fórust orð á þessa leið:
„Enginn republikani fengist tii
að lyfta litla fingri Mike tii
mizka.“
Svo er að sjá sem Mansfeici
beiti því valdi, sem starfi hans
fylgir til þess eins að vernda
hagsmuni fjarstaddra umbjóð
enda sinna, hinna 700 þúsund
þegna Montana-fylkis. Þess eru
dæmi, að hann hafi látið yfir-
menn í ráðuneytinu bíða
frammi, ríieðan hann skegg-
ræddi inni i skrifstofu sinni við
fjölskyldu frá Montana, sem
var á ferð í höfuðborg-
inni. Mansfield þokar með ör-
yggi gegnum þingið öllum lög
um um námugröft og annað,
sem snertir sérstaklega hags-
muni fylkis hans. Líti hann svo
á, að hlutur Montana, — sem
venjulega er ríflegur, — hafi
verið fyrir borð borinn og
sneið þess af fjárhleif samrík-
isins þynnra skorin en efni
stóðu til, er hann vanur að
kalla hlutáðeigandi yfirmann
fyrir sig og bera fram óþægi-
legar og hispurslausar spurn-
ingar. Þarna er um hag heima-
byggðar Mansfields að tefla,
og þá snýr hann að hörku, sem
menn komast annars sjaldan í
kynni við.
Enda þótt Mansfield sé að
eðlisfari hlédrægur, og lítið
fyrir að trana sér fram, getur
hann sem bezt getið tilefni til
stórra fyrirsagna í blöðum —
og mikilla handsnúninga í ut-
anrikisráðuneytinu — þegar
hann lýsir sínum sjálfstæðu
skoðunum á stríðinu í Viet-
nam og framtíð NATO. Hann
heldur fram, að öldungadeild
arþingmönnum beri stjórnar
farsleg skylda til að gefa fo.”-
setanum ráð við mótun steínu
í utanríkismálum, hversu sem
háttað sé um eininguna að baki
ríkisstjórninni.
MANSFLELD byggði baráttu
sína á þessari skoðun, þegar
honum tókst fyrir skömmu
að fá alla brettán stefnunefnd
armenn demókrata til að fall-
ast á hugmyndina um „verulega
fækkun" þeirra 200 þús. Banda
ríkjahermanna, sem hafðir eru
í Vestur-Evrópu. Honum gazt
ekki að hinum „sjálfvirku
vinnubrögðum" utanríkis-
ráðuneytisins.
„Svarið er alltaf neitandi",
sagði hann í viðtali fyrir
skömmu. „Við komum þeún þó
ekki á óvart með þetta, hvað
svo sem -þeir kunna að segja
ykkur. Við héldum sjö leym-
fundi um málið, en það er að
ég held met hér um slóðir “
Mansfieid hélt áfram að nfja
upp í viðtalinu, að forsetinn
kallaði saman sérstakan fund
til þess að reyna að koma í
veg fyrir, að herfækkunar-
sjónarmiðið yrði ofan á í öld-
ungadeildinni. Á þeim fundi
voru Mansfield og fylgismenn
hans ásamt Rusk utanríkisráð-
herra, Robert McNamara varna
málaráðherra og Henry H. Fo
wler fjármálaráðherra.
Vegna sérstæðrar afstöðu
sinnar til ýmissa mála hefur
Mansfield tekizt að treysta vin
áttubönd við leiðtoga, sem yfir
leitt eru andstæðir Bandaríkja
mönnum, eins og til dæmis de
Gaulle Frakklandsforseta og
Heredem Sihanouk prins, leið
toga hinnar hlutlausu Cambo-
díu. Og einmitt vegna þess. að
Mansfield hefur auðnazt að
halda þessum tengslum við leið
toga andstæðra ríkja, hefur
hann nú einstæða aðstöðu sem
miðlari í heimsmálum, enda
þótt hann sé ieiðtogi meirihlut
ans í öldungadeíld Bandarikja-
þings og leiðist vald í raun og
veru. Aiken öldungadeildar-
þingmaður fór í vetur sem leið
með Mansfield í hnattferð, sem
farin var fyrir tilstuðlan for-
setans, og hann var fljótur að
koma auga á möguleikana:
Framhald á bls. 15.
I