Vísir - 25.09.1975, Qupperneq 16

16
Vísir. Fimmtudagur 25. september 1975
VIGGÓ ODDSSON SKRIFAR FRÁ JÓHANNESARBORG:
OG GULUÐ I SÚGINN FER
Gull er og verður
töfraorð i öllum tungu-
málum og menningar-
skeiðum sögunnar.
Hvar sem borið er nið-
ur l' bókasöfnum og
fræðibókum er gullið,
tákn um það æðsta og
eftirsóknarverða eða
glæsilega: Gullöld Is-
lendinga og gullfallegt
hinn gullni tónn eða
rödd söngvarans. Hin
gullna slóð sögunnar
um menn og þjóðir,
sem hið æðsta og eðla
er oft ýkjur eða tibrá
sem i fjarlægð blámóð-
unnar gerir menn og
þjóðir miklar, stundum
af litlu tilefni.
Valdamerki
Amerikanar aka um i Kadil-
lak bilum, sem tákn um auð sinn
og völd. Egypsku faróarnir létu
grafa sig í pýramidum og gull-
kistum. Nú eru flestir kadillak-
ið og er það huggun þeim sem
verður fyrir óhappinu, að gullið
stendur fyrir sinu þegar það er
endurheimt. Sýrur eyða þvi illa
svo gullið er nú notað til að húða
geimför og rafeinditæki, svo
notagildið endist sem lengst.
Gullkórónur
Það er ekki lengur i tizku að
kóngar og aðalsmenn setji upp
gullkórónur sinar þegar þeir
sinna skyldustörfum eða
skreppa úti búð. Hinsvegar eru
borgarstjórar og embættismenn
þinghúsa oft með keðjur eða
veldistákn úr skira gulli við
hátiðleg tækifæri. Vitað er að
gullskraut var notað i Egypta-
landi og viðar fyrir meir en 5000
árum. Allt mannkynið sækist
eftir gulli og sóar þvi með ótrU-
legum hraða ef það nær ein-
hveriu. Það bvrfti möre stór
flutningaskip til að bera einung
is alla giftingahringana sem
milljónir heimsins bera i dag,
eða annað glingur. t áratugi
hefur gullverðið verið um 35
Bandarikjadollarar fyrir Unsu
(29 grömm) af gulli, en skyndi-
lega er Unsan seld á 150-200 doll-
ara um þessar mundir. Gull-
námur heimsinseru þvi i fullum
gangi.
Ár vas alda
Fyrir einum 6000 árum var
mikið af gulli sem lá undir ber-
ilhart bergið til að ná gullinu.
Það er vist, að gullsmiðir
Egypta höfðu óþrjótandi birgðir
gulls til að vinna úr. Engan nú-
timamann hefur dreymt um að
nota gull i þeim mæli sem gert
var við andlát hins unga faraós,
Tutankhamons, og fannst i graf-
hýsi hans fyrir nokkrum ára-
tugum.
Þegar allir
máttu græða
Sem dæmi um það, hvernig
timinn liður,er gaman að benda
á það að fyrir aðeins hundrað ár
um, gat fólk grætt eins og það
vildi án þess að fá yfir sig skæða
drifu af sköttum og hliðstæðum
ófögnuði sem fylgir velferðar-
þjóöfélaginu i dag. 1 nUtima
rikisfyrirkomulagi eru ótal
hendur á lofti til að plokka þann
sem skarar framúr, og útbýta
auðnum handa þeim sem ekki
hafa til hans unnið. Gullæðið i
Kaliforníu árið 1848, gerði fólk
rikt á einum degi, sumir fengu
ekkert. Um 100 þúsund manns
flykktust til Kaliforniu til að
græða. Sama sagan varð i
Alaska og hefur Chaplin gert
góða mynd um það ævintýri.. Nú
er hvergi friður fyrir skattaof-
sóknum og sósíalisma, hvorki
úti á heimskautunum né fyrir
geimfara Uti á tungli eins og
frægt er. Það er gullæði vel-
ferðarþjóðfélagsins. „Enginn
lengur af öðrum ber”.
Jóhannesarborg
Þegar Spánverjar voru búnir
að ræna aldagömlum gullbirgð-
um Inkanna og Mayjanna i
Ameriku, fór að verða litið um
gull I heiminum, þá vildi svo til
að gull fannst á stóru svæði i
S.Afriku fyrir um 100 árum á þvi
svæði sem Jóhannesarborg er
nU. S.Afrika framleiðir um 80%
af gulli hins vestræna heims.
Sumar námurnar eru svo heitar
að námumenn nota isjakka til
að geta unnið á 4 km. dýpi. Auð-
urinn frá gimsteinanámunni I
Kimberley varð til þess að fjár-
magn fékkst til að koma gull-
námunum i gagnið og reisa
stórborg með 2-3 milljónum
ibUa. Gullið frá S.Afriku hefur
einnig hjálpað til að opna námur
I nærliggjandi svertingjarikj-
um. Mikill fjöldi svertingja frá
mörgum löndum vinna i gull-
námunum i S.Afriku, sumar
þjóðir hafa aðal gjaldeyristekj-
ur sinar af þvi fé sem sveringjar
senda heim frá námuvinnunni.
Það er gaman að sjá að hvergi
heiminum eru eins margar
milljónir svertingja, og i S.Af-
riku, vel klæddir og sællegir,
einkum er þetta áberandi á
köldum vetrarmorgnum fyrir
framan járnbrautarstöðina i
Jóhannesarborg. Þá koma
svertingjakerlingarnar i' loð-
kapum ogsinubezta pússitilað
verzla. Jóhannesarborg er um
90ára gömul með glerhöllum og
skýjakljUfum og einskonar
miðstöð guðleysislegra hátta að
áliti hinna meinlætisdýrkandi
og trUuöu BUa.
Lyfta við gullnámur i S. Afriku.
arnir Uti á sorphaug en gull
faróanna er ennþá lotningarfullt
aðdáunarefni sem dregur fólk i
söfn heimsins, til að skoða mörg
þUsund ára tákn horfinnar
menningar. Löngu áður en jörð-
in var sköpuð, eftir kenningu
Gyðinga, var gullið eftirsóttasti
máimurinn, ab dómi jarð- og
fomfræðinga. Það er ekki að-
einsfegurst allra málma, það er
nær ómögulegt að tortima þvi.
Það hefur legið á sjávarbotni i
hundruð ára eða grafið i jörðu i
árþUsundir. Þegar það hefur
verið fægt er það sem nýtt eða
sama ásigkomulagi og þegar
það hvarf. Þótt hUs brenni og
gullið með, bráðnar aðeins gull-
um himni sem hnullungar, eða
sem sandur i árfarvegum. I
Astraliu hafa fundist hnullungar
sem voru mörg kiló a þyngd.
Frumstæðir þjóðflokkar komust
fljótt á lagið með að hamra til
gullið og bræða það. Forn-
Egyptar hirtu allt sitt yfirborðs
gull fyrir meir en 5000 árum en
grófu siðan niður i gullæðarnar.
Þeir notuðu hertekið fólk við
námugröftinn, að vera settur i
námuvinnu hjá Egyptum var
dauðadómur. Brennandi eyði-
mörkin og harðræði. Þeir unnu i
hlekkjum. Nútima námumenn
undrast, hvernig þetta fólk, með
frumstæðum verkfræðum, bor-
aði göng og hvelfingar inni eit-
Milljónum tonna af grjóti er mokaö upp úr jörðunni IS. Afriku til aö ná gullinu. Grjótiö er malaö og sent
á færiböiulum út i tanka fulla af kónga vatni sem þvær gulliö úr grjótinu- Um3 tonn af grjóti þarf til aö
ná 30 grömmum af gulli. Úrgangsgrjótiö er I stórum bingjum, stærri en öskjuhlíöin, viöa um landiö, en
eftir aö eitursýrurnar hafa veörast úr sandinum, er hann notaður sem uppfyliing I hraöbrautir.
Gull og gullfalleg stúlka um 80% gulli hins vestræna heims kemur frá S. Afrlku um 1200 tonn árlega. Þaö
er siöur I S-Afriku, aö sá maöur sem getur lyft einni gullstöng eins og sést á myndinni, má eiga hana ef
hann getur lyft henni með annarri hendi yfir höfuð sér. Það hefur vist aldrei gerzt ennþá.