Vísir - 15.10.1975, Blaðsíða 7

VÍSIR. Miðvikudagur 15. október 1975.
7
Ali og Joe Frazier, en lesendur
átta sig á þvl, hvaöa eftirvænt-
ing rikti.
Daniel Patrick Moynihan,
sem er af irsku bergi brotinn,
eins og nafnið ber með sér — og
virðist hafa erft eitthvað af hinu
nafntogaða öra gepi forfeðra
sinna — brást heldur ekki þess-
ari eftirvæntingu.
I ræðu sem hann flutti á opin-
berum vettvangi, kallaði
Moynihan Idi Amin Ugandafor-
seta „kynþáttamorðingja”. Lét
hann flakka með, að það væri
engin tilviljun, að sá maður
væri nú forseti Einingarsam-
taka Afrlkurlkja (OAU).
Nú eru að vlsu ófáir menn
Afriku svipaðrar skoðunar og
Moynihan, hvað viðkemur þvl,
að Amin sé með blóðflekkaðar
hendur. En engu að slður vakti
þessiyfirlýsing, eins og reyndar
við var að búast, bræöi Afrlku-
manna.
Er það nú Moynihans, sem
sagt er til syndanna þessa
dagna, en ekki öfugt.
Flestir hafa kosið að láta sem
þeir heyrðu ummælin ekki, en
þó eru nokkrir starfsbræður
Moynihans á þingi Sameinuðu
þjóðanna, sem hafa látið I ljós
vanþóknun sina á sínu orð-
bragði diplómats. Enda stingur
það óneitanlega nokkuö I stúf
við varkárnina, sem annars
þykir einkenna þá stétt.
Að baki þessum aðfinnslum
liggur kviði þessara sömu
manna fyrir þvl, að loforð, sem
geíin voru á allsherjarþinginu
snemma i september um að
menn skildu bæta bróðurþelið,
falli um sjálf sig, vegna þessara
ummæla sendiherra Bandarikj-
anna.
Idi Amin, marskálkur, hafði
að visu orðið fyrstur til að kasta
steinum, þótt hann að margra
mati búi I glerhúsi sjálfur. Hann
hafði I ávarpi slnu á þingi S.þ.,
gagnrýnt Bandarikjamenn fyrir
illa meðferð á blökkumönnum i
Vesturheimi. — Það var við það
sama tækifæri, sem hann krafð-
ist þess, að ísrael yrði vikið úr
Sameinuðu þjóðunum, eins og
frægt er.
Þetta hafði hleypt illu blóði I
Moynihan, sem var eins og I
upphafi var getið að missa
þolinmæðina með gagnrýnis-
röddum þriðja heimsins. — 1
ræðu, sem hann flutti i San
Francisco, sagði hann m.a.:
,,Ég vona og treysti þvi raunar,
að aðildarriki OAU muni afneita
Amin og öllu þvl, sem hann er
fulltrúi fyrir.”
Það var ekki að heyra á við-
brögðum Afrikumanna, að von-
ir Moynihans mundi rætast I
þessu tilliti. Sendiherra Da-
homeu. Tiamiou Adjibade, lét
svo ummælt, að sendinefnd
Bandarikjanna væri óvinsam-
leg i garð OAU, ókurteis við
þjóðhöfðingja, montin og
ábyrgöarlaus. Slðan bætti hann
við:
,,Ef hann er að blanda saman
erindi slnu á vettvangi Samein-
uðu þjóðanna, og svo ahuga sln-
um fyrir zlonismanum, bá væri
ráðlegra fyrir Moynihan að fara
eins fljótt og auðið er til Israels,
I stað þess að ata auri heiðri og
virðingum sem stórveldi á borð
við Bandarikin, ber.”
Sendiherra Uganda, Khalid
Younes Kinene, sagði:
„Hvernig getur hann kallað rlki
á borð við ísrael lýðræðisrlki,
þegar hann veit, að Israel hefur
hunsað allar ályktanir S.þ. slð-
ustu 27 árin um að skila aftur
ólöglega herteknum landsvæð-
um, og neyðir Palestinuþjóöina,
hina réttu eigendur landsins, til
þess að hýrast I flóttamanna-
búðum?”
Þetta tiltal Kinene kom til af
þeim vörnum, sem Bandaríkja-
stjórn og þá Moynihan, fulltrúi
hennar, hefur haldið uppi fyrir
Israel innan Sameinuðu þjóð-
anna.
Fordstjórnin hefur verið innt
eftir þvl, hvort ummæli Moyni-
hans virkilega spegluðu viðhorf
hennar. Blaðafulltrúi Fords
hefur neyðst til þess að gefa
yfirlýsingu, þar sem fram kom,
að forsetinn væri hjartanlega
sammála Moynihans um að
„kynþáttamorðingi” ætti vel við
Amin forseta.
Raunar hefur kvisast út, að
Moynihan hafi skrifað ræðu sina.
I flugvélinni á leið til San
Francivo og hafi ekki borið
hana undir utanrikisráðuneytið
eða Hvita húsið, áður en hann
flutti hana.
Það er mjög dregið i efa, að
Afrikumenn hefðu orðið svo
uppvægir þótt Moynihan hefði
valið Amin óþvegin nöfnin, ef
hann hefði ekki blandað OAU
inn I það I sömu andránni. En
það gerði hann og neyddi þá um
leið fulltrúa þessara ríkja til
þess að verja forseta samtak-
anna.
Menn velta vöngum yfir þvi,
hvað Moynihan hafi gengið til
með yfirlýsingu sinni. E-ru ekki
allir jafntrúaðir á, að það hafi
verið irska skapið, sem hafi
verið aðal ástæðan.
Sumir benda á, að Moynihan
er talin hyggja til framboðs til
þings eða fylkisstjóraembættis.
— í kosningum I Bandarikjun-
um veltur mjög á atkvæðum
blökkumanna, gyðinga og
verkalýðsfélaga. Þykja ummæli
Moynihans likleg til þess að
falla þessum kjósendum i geð.
Formaður fastanefndar
Bandarikjanna hjá Sameinuðu
þjóðunum er staða, sem þykir
likleg til að lyfta mönnum upp
til æðri embætta. Henry Cabot
Lodge og Adlai Stevenson
gegndu þessu starfi stuttan
tima, en báðir buðu sig fram til
forsetakosninga siðar meir.
cJA'Icn n ingíi nnÁl
BOKMENNTIR
Aáalsteinn Ingóifsson
Gengiá á
vatni
Eftir: Þorvarð
Helgason
Aðalsteinn Ingólfsson:
Gengið á vatni, 108 s.
Letur.
Það mun vera mikill
galdur að ganga á vatni
og það mun einnig
þurfa mikla list til að
miðla öðrum af þeirri
reynslu að finnast hafa
gengið á vatni — svo
trúverðugt sé.
Bók Aðalsteins Ingólfssonar
er tileinkuð þeim sem hjálpað
hafa honum til að ganga á vatni.
ÞAÐ MUN VERA MIKILL
GALDUR AÐ GANGA Á VATNI
Sá sem gengur á vatni hlýtur
að svifa ofar þess eðlissviðs sem
umlykur venjulega menn — á
sama hátt geta ljóð hrifið menn
út Ur hversdagstilverunni, burt
til nýrrar áður óreyndrar skyn-
reynslu, en til þess þurfa þau að
vera mögnuð.
Þvl miður skynja ég litla
mögnun I ljóðum bókarinnar.
Má vera að ég skynji ekki hinn
nýja og flna tón, en fyrir min
augu og eyru eru flest ljóðin
misjafnlega ljóðrænn prósi, slit-
inn sundur i ljóðlinur án þess að
nokkur hrynjandistrúktur geri
það nauðsynlegt, t.d. eftirfar-
andi:
„Þú ert eitt af
hans bernskuverkum, „æsku-
verk” er það reyndar nefnt
og fyrirgefið, ef um
listamann er að ræða. „Övita
skapur” mundu sumir segja.
Nú er ljóð ekki ljóð formsins
vegna heldur vegna þess hug-
blæs sem það vekur og þvi getur
óbundið mál verið meiri skáld-
skapur en eitthvað sem barið er
saman samkvæmt bragreglum.
Yrki menn frjáls og þar að auki
án ákveðinna hrynjandi-
mynstra þá finnst mér að heið-
arlegt sé að láta textann lita ut
sem prósa sem hann þá líka er I
rauninni. Góð skáld eins og
Gunnar Björling eða St. John
Perse viluðu það ekki fyrir sér,
og Einar Bragi sem er einn úr
hópi þeirra sérstöðu islensku
nútímaskálda sem náð hafa
valdi á hrynjandi án hjálpar
hinnar hefðbundnu ljóðstafa-
setningar gerir slikt hið sama.
Aðalsteinn Ingólfsson væri þar
ekki i vondum félagsskap.
Það er greinilegt að skáldið
vill fá málið á sitt band, láta það
vinna með sér að ljóðrænni á-
orkan viðfangsefnanna og oft
kemst það mjög nálægt þvi eins
og t.d. i kvæðunum Perlan eða
Kjóll.
Að minum smekk er samrun-
inn milli sköpunarviljans og
málbeitingarinnar mestur i
kvæðinu Dagur i lifi:
,,A götum segir enginn neitt,
hús fljúga?
ertu? og frameftir degi eru öll
andlit
flóttaleg, orð falla af og til sem
haustlauf
Aðeins lítil vangefin stúlka
með fjóluvönd i hendi man eftir
fötum
keisarans og segir hátt I
strætisvagni:
Húsið heima flaug I nótt....”
Hér er á ferðinni meiri sveifla
og þvi meiri hrif en annars.
Viðfangsefni skáldsins eru
mörg góð og vel sæmandi skáldi
eins og t.d. Dansarinn, Bilslys,
Vistmaður i bæjarleyfi eða
Frystihúsið og ýms fleiri sem
eru skemmtilega nýstárleg i is-
lenskum ljóðheimi.
Seinni hluti bókarinnar eru
þýðingar á Itölskum nútima-
kveðskap. Ég hef ekki aðstöðu
til aö meta gildi þeirra sem þýð-
inga, aðeins sem ljóða á is-
lensku.
Fyrstu tvö kvæðin eru eftir
Quasimodo, I íslenskum búningi
orka þau ekki þannig að þar sé
höfuðsnillingur á ferð. Kvæði
Ungarettis Gull I eyðimörkinni
er hins vegar fallegur skáld-
skapur á islensku og sama
finnst mér gilda um Stöplar
brúarinnar fegra ána eftir Dino
Campana. Mörg önnur kvæði
koma vel fyrir og segja má að
sem heild komi þýddu ljóðin
betur fyrir sem islensk ljóð en
þau frumortu.
Ljóðskáld þarf að kynna sér
vel skáldskap þjóðar sinnar,
ungan og gamlan og hlusta i
hógværð eftir hljómfalli tung-
unnar — mér segir svo hugur að
Aðalsteinn Ingólfsson eigi þar
nokkuð starf óunnið.