Tíminn - 28.10.1966, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
FÖSTUDAGUR 28. október 1966
MINNING
Erlingur Pálsson
yfirlögregluþjónn
Á sjötugsafmæli Erlings Páls-
sonar fyrir tæpu ári heimsóttu
hann meðal annarra 3 fyrrveranrti
lögreglustjórar og færðu honum
gjöf með svofelldri áletrun.
Drengur góður og geiglaus
dugði bezt er reyndi
á mest,
Eg hygg að þessar fáu línur
lýsi mínum látna vjni betur en
löng minningargrein.
Við störfuðum saman í nær 8
ár í lögreglunni í Reykjavík, á
tímum þegar flestir hlutir voru
með óeðlilegum hætti. Heims-
styrjöld geisaði, tugþúsundir her
iranna höfðu hér hersetu, með
oxlu sem sliku ástandi fylgir. Loft
árásir á Reykjavík gátu verjð yfir
vofandi án fyrirvara og því nauð
syntegt að gera víðtækar loftvarn
arróðstafanir sem að sjálfsögðu
mæddu mest á lögreglu Reýkja-
vfkur.
Á þessum árum kynntist ég
ekki einasta yfirlögregluþjóninum
Erlingi Pálssyni heldur einnig/
manninum sjálfum og þau kynni
leiddu af sér nána vináttu sem
héizt til hinztu stundar míns látna
vinar. Erlingur Pálsson var um
svo margt óvenjujegur og marg-
slunginn persónufe'iki að þeir ein
ir sem kyntust honum náið gátu
metið hann að verðleikum.
Þau verkefni sem Erlineur fékk '
til úrlausnar á stríðsárunum
leystj hann með slíkri prýði að
lengi mun í minnum haft. Hann
vann sér strax virðingu og vin-
semd yfirmanna hinna erlendu
herja og sýndu þeir honum vms |
an sóma og rómuðu mjög fram
göngu hans og manna hans.
í félags- og hagsmunamálum lög
reglunnar munaði um formanns-
störf Erlings Pálssonar í 25 ár
og má fullyrða að ýmsir sigrar
náðust í þeim málum fyrst og
fremst sakir þeirra sjaldgæfu eig
inleika hans að geta haldið á mál
um í senn af festu og lipurð, auk
þess sem hann hafði öllum meiri
reynslu.
Sfálfur fæ ég aldrei fullþakkað
persónulegan stuðning hans °8
vináttu þau ár, er við unpum sam
an í lögreglunni, því hann var
mér ómetanlegur og ég vona að
hann hafi orðið þeirri stofnun sem
við báðir unnum tjl ávinnings.
Lögregla stríðsáranna var úr-
valalið og Erlingur Pálsson þar
íremstur í flokki, með slikum
mönnum var unun að starfa
Við vinir Erlings Pálssonar vor
um að vona að ævikvöld hans yrði
largt og friðsælt og honum gæfist
■tækifæri til að færa í letur sín
mörgu ævintýri, sem yfirlögreglu
bjónn Reykjavíkurborgar í tæpa
hálf. öld. Sú saga hefði um leið
ekki einasta orðið uppistaðan að
sögu lögreglunnar í Reykjavík,
heldur íslenzkrar löggæzlu þetta
tímabil, því Erlingur Pálsson
hafði einhver afskjpti af upp-
byggingu lögreglumála flestra hér
aða landsins. Hér hefur því með
fráfalli Erlings Pálssonar mikið
tjón orðið og lítt bætánlegt.
Átök milli lögreglusveita og
borgara á fyrstu árum verkalýðs-
hreyfingarinnar voru oft með
hörkulegasta hætti, svo sem S. nóv
ember 1932 og ýmis alvarleg
átök fyrir þann tíma bera vitni
og urðu lögreglumenn og stundum
einnig borgarar fyrir varanlegu
heilsutjóni í þeim átökum.
Erlingur Pálsson var ævir.lega
í fylkingarbrjósti í slíkum „orrust
um“ og bar alla tíð' mörg merki
þess, eins og margjr aðrir lög-
reglumenn. En það sem ég mat
einna mest í fari hans, og sem að
mínum dómi sýndi hvern mann
hann hafði að geyma var að aldrei
bar á kala í garð þeirra, sem jafn
vel höfðu verið hans illvígustu
andstæðingar i sjálfum átökunum.
Að þeim loknum gat hann rætt
við þá og um þá eins og ekkert
hefðj í skorist.
Erlingur Pálsson verður ö.lum
þeim er hönum kynntust ógleym
anlegur persónuleiki. Ilann sam-
einaði hið bezta í fari íslendings-
ins, skyldurækni, karlmennsku og
drengskap, sem aldrei bar skugga
á.
Kona hans Sigríður er sömu
kostum búin og til iiennar og
barna þeirra leitar hugurinn í dag
í innilegri samúð.
Agnar Kofoed-Hansen.
Erlingur Pálsson verður borinn
til hinztu hvíldar í dag. Það er
ekki ætlun mín að rekja æviferil
hans — aðeins nokkur fátækieg
kveðjuorð.
Samskipti okkar voru á vettvangi
sundíþróttarinnar, en þá íþrótt
gerði hann að sínu hjartans áhuga
máli. Að fegra mannlífið og
lengja mannsaldurinn er mikið
starf og háleitt, en að þessu vann
hann af eldmóði. Eg heH mér
sé óhætt að fullyxða það, að
Erlingur var fyrsti íslendingurinn
sem lærði björgunarsund og lifg
un úr dauðadái, en kennsla hans
í þessum fræðum bar árangur
fyrsta árið sem hann kenndi þau.
Mannslífum var bjargað. Ilar.n
hélt líka uppi merki föður sins.
en sundskyldan er þaðan komin.
Mig minnir líka að hann hafi
átt mikinn þátt í því, að Sundhöll
Reykjavíkur varð að veruleika.
Eg. minnist tika hugmynda hans
um skemmtigarð Reykvíkinga,
Laugardalsins. Margt annað þessu
•líkt inætti telja upp, en ég læt
þetta nægja. Eg minnist hér á fá
ein störf, sem önnur störf hafa
skyggt á.
Mennirnir geta lengt líf sitt
og fegrað — og þegar bezt læt
ur — frestað komu dauðans.
Ég vil að lo(kum votta nánum
vinum hans og aéttingjum mína
ininlegustu samúð.
Einar Freyr.
Guöjón Eyjólfsson
bóndi á Eiríkshakka
Foreldrar hans voru Sigríður
Helgadóttir Ólafssonar bónda í
Skálholti og síðar í Drangshlíð.
Helgi faðir Sigríðar var sonur Ól-
afs Helgasonar sem einnig bjó í
Skálholti og var giftur Ingiriði
Einarsdóttur bónda í Bryðjuholti
Bjarnasonar. Kemur þar saman
Rauðsætt og Kolbeinsætt. Móðir
Sigríðar var Þórunn Eyjólfsdóttir
frá Vælugerði. Hún drukknaði í
Hvítá er Sigríður var í fram-
bernsku. Helgi giftist svo Valgerði
systur hennar og átti með henni
mörg börn, meðal þeirra var Ket-
U1 Helgason bóndi á Álfsstöðum,
sem lézt háaldraður á síðastliðnu
ári. Faðir Guðjóns var Eyjólfur
sonur Sveins bónda í Hrútafells-
koti. Þegar Guðjón var 7 ára
fluttust foreldrar hans út í Bisk-
upstungur og eftir það stunduðu
þau ekki sjálfstæðan búskap, en
hann dvaldist í skjóli móður sinn
| ar fyrstu árin. Heldur mun hann
hafa átt við knöpp kjör að búa í
uppvextinum, en þrátt fyrir það
varð hann strax bæði þroskamik-
ill og áræðinn, sem unglingur.
Það var svo með margan, sem
var að alast upp á þeim árum að
það var ekki mulið undir hann.
Það var eins og það lægi í loft-
inu að betri tímar væru fram-
úndan og aldamóta kynslóðin var
ákveðin í því að sækja fram til
betri lífskjara.
Guðjón kvæntist 1916 Ingi-
björgu Ingvarsdóttur frá Miðdals-
koti, Sigurðssonar bónda á Svína-
vatni, Sigurðssonar bónda á Vota-
mýri á Skeiðum. Sigurður bóndi
á Svínavatni var bróðir Magnúsar
er lengi bjó á Votamýri. Kona
Sigurðar á Svínavatni var Öuðrún
Ófeigsdóttir Vigfússonar frá Fjalli
á Skeiðum.
Móðir Ingibjargar var Þorbjörg
Eyvindsdóttir frá Útey í Laugar-
dal. Þau Guðjón og Ingibjörg
eignuðust fjögur börn er til ald-
urs komust, þau eru: Þorbjörg
Hulda, Ingvar bílstjóri hjá Raf-
magnsveitum Rikisins, kvæntur
Fjólu Halldórsdóttur, Sigríður gift
Herði Jónssyni járnsmið og Ág-
ústa gift Skarphéðini Kristjáns-
Vilborg Þóra Karelsdéttir
Vilborg Þóra Karelsdóttir, var
fædd að Hæðarenda á Seltjarn-
arnesi hinn 7. apríl 1906, dóttir
hjónanna Ástríðar Ólafsdóttur og
Karels Hjörtþórssonar og var því
réttra sextíu ára, er hún lézt,
hinn 20. okt. sl. og þótt sextíu ár
séu ekki löng ævi, vita þó allir,
sem tii Vilborgar þekktu, að lok-
ið var giftudrjúgum og á stund-
um erfiðum starfsdegi.
Vilborg dvaldist með foreldr-
um sínum öll sín uppvaxtarár og
til þess, að hún giftist eftirlifandi
manni sínum Sigurði Jónssyni frá
Haukagili, hinn 19. ökt. 1935.
Þeim Sigurði varð tveggja barna
auðið, sem bæði era uppkomin
og búa ásamt fjölskyldum sínum
að Víðimel 35.
Fyrir þann, sem álengdar stóð,
var sagan efeki öllu lengri, því að
lítt var að skapi Vilborgar að
flíka sínum málum, en hinir, sem
nær stóðu, vissu þó, að miklu
lengri, svipmeiri og fjölþættari
saga bjó að baki.
Sú saga var um óvenjulega
viljafasta og trygglynda konu og
húsmóður, sem var höfðingi heim
að sækja, um dóttur, sem aldrei
slafeaði á kröfum til sjálfrar sin
um hjálp við foreldra sína og mun
engum, sem til þefektu, gleymast
sú umhyggja, sem Vilborg sýndi
aldraðri og veiferi móður sinni, er
hjá henni dvaldi. En sagan er
einnig um eiginfeonu, sem ætíð
stóð við bak bónda sins og studdi
hann með ráðum og dáð, og ef í
móti blés, viðurkenndi þá vörn
eina, sem í sókninni bjó og um
móður, sem vakti yfir framtíð
barna sirina svo lengi, sem lífið
entist .
Vilborg var kona gjörfuleg
1 sýnum, hæglát og fáskiptin við
fyrstu kynni, en sá, sem vináttu
hennar eignaðist, mátti brátt
reyna að bak við fáskiptnina
bjó hlýtt viðmót og mikil greind
og bak við hæglætið ólgandi en
tamið skap, en umfram ailt að þau
vináttubönd, sem hún batt, voru
traust og langlífi ætluð.
Það getur nærri, að húsmóðir,
sem auk venjulegra heimilsistarfa,
annaðist rúmliggjandi sjúkling,
hefur haft um nóg að sýsla og
undraðist ég í fyrstu, hve mik-
inn tíma hún gat gefið sér til að
sinna gestum sínum, sem voru
æði margir, þvj að á heimili Vil-
borgar og Sigurðar að Víðimel
35 var ætíð gestkvæmt, en mér
lærðist brátt að þessi hlið hús-
móðurstarfa Vilborgar var ein
hennar mesta ánægja og ég hygg,
að alúð húsmóðurinnar sjálfrar
ásamt hæglátri kýmni, auk óbil-
andi rausnar og gestrisni þeirra
hjóna beggja verði gesturn þeirra
lengi minnisstæð.
Því verður seint lýst og þakkað
sem skyldi, sem vel er gert en
Vilborgu vil ég þakka tryggð og
vináttu við mig og mína og vini
okkar Sigurði og öðram ástvinum
Valborgar vottum við samúð okk-
ar.
E. Birnir.
syni starfsmanni hjá S.Í.S. í
Reykjavik. Konu sína missti Guð-
jón í desember 1933. Þá voru
bömin öll um og innan við ferm
ingu. Bulda elzta dóttirin tók að
sér húsmóður hliutverkið og hélt
hún svo heimili með föður sínum
alla tíð.
Þau Guðjón og Ingibjörg hófu-
búskap í Úthlíð. Þaðan fluttu
þau að Stritíu, en vorið 1921
kaupa þau Eiríksbakka og þar
bjó hann til dauðadags. Á yngri
áram stundaði Guðjón nokkuð
sjóróðra á Suðurnesjum og einnig
var hann við vinnu í Reyikjavík
um tíma. Þessi vinna féll honum
eldci. Hann batt órofa tryggð við
moldina og í sveitinni sinni,
Biskupstungum, vildi hann vera
bóndi og hvergi annars staðar.
Guðjón bjó aldrei stóru búi
enda er jörðin ekki stór, en hún
er bæði hæg og notaleg. Hann
hafði alltaf góðan arð af sínum
skepnum og sérstaldega lagði
hann miMa áherzlu á að eiga
góða og velrneð farna reiðhesta.
Guðjón var meðalmaður á hæð,
bjartur yfirlitum og bauð góðan
þokka, .þreMnn um herðar og
svaraði sér vel og vafalaust ramm-
ur að afli. Var hann maður fylg-
inn sér og fullhugi í hverri raun
enda oft leitað til hans þar, sem
harðræða þurfti við. Til þess var
teMð hvað hann var djarfur við
vötn. Eitt sinn að sumarlagi reið
hann Hvitá nokkrur fyrir ofan
ferjustaðinn á Iðu, slikt hefur
enginn gert í minni núlifandi
manna. svo mér sé kunnugt.
Eitt sinn var hann hætt kom-
inn við að flytja fé á báti yfir
Brúará, í þeirri raun brast hann
heldur ekki hug. Guðjón átti næst-
|um því alla ævi heima í næsta
nágrenni við Hvítá og tefldi oft
djarft í samskiptum sínum við
bæði hana og önnur vatnsföll í ná-
grenninu en ávallt sMlaði hann
öllu heilu í höfn. ■ Þegar ísalög
voru að vetrinum leituðu ferða-
menn, sem komu neðan að oft
fylgdar hans yfir Hvitá og St.
Laxá.
Guðjón var afkastamaður til
vinnu og rúm hans þótt ávallt vel
skipað, ef hann hefði æft íþróttir
á yngri árum hefði hann orðið
afreksmaður á þvi sviði. Þegar
hann var um sextugt tók hann
erfiðan sjúkdóm, sem gerði hann
að mestu óvinnufæran-það, sem
eftir var ævinnar. Ég sem þessar
línur rita kynntist honum fyrst
þegar ég var unglingur en þá
var hann orðinn rosMnn bóndi,
þrátt fyrir mikinn aldursmun
tókst með okkur góð vinátta.
Frairihald á bls. 12