Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1942, Blaðsíða 4

20
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
— En er ekki altaf leynileg út-
varpsstöð í Noregi?
— Jú, þó ótrúlegt sje. Og kann-
ske var það ekki síst vegna henn-
ar, sem tækin voru tekin af mönn-
um. Því leynilega stöðin starfar
altaf, og aldrei hefir tekist að
hafa upp á henni. Sennilegt að
senditækin sjeu flutt stað úr stað.
Hún sendir ekki daglega. En altaf
með stuttu millibili. Hún hlýtur
að vera annaðhvort í Osló eða
næsta nágrenni borgarinnar. Því
þar er oft sagt frá atburðum sem
hafa gerst alveg nýlega í borg-
inni. Jeg frjetti af þessari stöð
fyrir fáum dögum.
— Blöðin í Noregi —?
— Eru vitanlega alveg á valdi
nazista. Þar má ekkert orð birt-
ast, nema það sje við þeirra hæfi.
Allmörg blaðanna hafa alveg ver-
ið bönnuð. En hin hjara, eru bönn
uð tíma og tíma, nema þau, sem
nazistar sjálfir gefa út.
En fjöldinn allur er gefinn út
af leynilegum blöðum, fjölrituð-
um, sem ganga manna á meðal,
og fáir vita hvar eiga upptök sín.
Skólaverkfallið.
Mörgum skólum hefir líka ver-
ið lokað í Osló, þar sem komið
hefir til átaka milli nazista og
nemenda eða kennara.
Mest gekk á viðvíkjandi skól-
unum meðan á skólaverkfallinu
stóð.
Upptök þessa einkennilega
verkfalls voru þau, sem kunnugt
er, að haldin var æskulýðssýning
í Osló, er „Hitlersæskan" stóð
fyrir. Áttu kennarar skólanna að
ábyrgjast það, að hver einasti
nemandi kæmi á sýningu þessa.
Skólaæska borgarinnar neitaði að
fara á sýningu þessa. Og þegar
yfirvöldin ætluðu að neyða börn
og unglinga til þess, þá neituðu
nemendurnir að koma í skólana,
en efndu í þess stað til götufunda,
gengu fylktu liði um götumar,
sungu ættjarðarsöngva og því
um líkt.
Quislingar eða Þjóðverjar,
sama hverjir það voru, kröfðust
þess þá af lögreglunni, að hún
rjeðist á fylkingar skólaæskunn-
ar og lemdi börn og unglinga nið-
ur. Lögregluliðið neitaði því gagn
gert. Þýsku lögreglunni var ekki
beitt. Quislingar sáu sitt óvænna
og var þar við látið sitja. Æsku-
lýður Oslóborgar fór aldrei á sýn-
ingu Hitlersæskunnar, og sigraði
í þessu einkennilega deilumáli.
Af afskiftum Quislinga af skól-
unum er það m. a. að segja, að
þeir hafa gefist upp við að hafa
nokkur gagnger áhrif á stálpuð
börn og unglinga. En þeir leggja
megináherslu á smábarnaskólana,
til þess að hafa áhrif á uppeldi
óvitanna frá blautu bamsbeini og
ir.nprenta þeim grundvallaratriði
nazismans.
Aftökurnar.
— Hve marga Norðmenn á að
giska hafa Þjóðverjar tekið af
lífi í Noregi?
— Jeg býst við, að aftökurnar
sjeu nú orðnar um eitt hundrað.
Fyrst voru það aðeins menn, sem
sakaðir voru um beina njósna-
starfsemi, sem líflátnir voru.
Fyr.stu pólitísku aftökurnar voru
þær, er verkalýðsleiðtogarnir
Wickström og Hansteen voru líf-
látnir. Síðan hafa margir velmetn
ir og nafntogaðir Norðmenn ver-
ið skotmr.
— Fyrir hvað hafa þeir verið
ákærðir?
Norðmaðurinn þegir við, og
segir síðan:
— Menn vita lítið um það. Þeg-
ar Þjóðverjar taka menn höndum
í Noregi, þá er ekki um neina
vörn að ræða. Þeir gera það sem
þeim sýnist. Alveg eins með
ijöldahandtökur manna, þegar
verið er að safna mönnum í fanga
búðirnar. 1 fangabúðum í Noregi
eru nú þúsundir manna. Margir
vita ekkert um það, hvers vegna
þeir hafa verið teknir fastir. Þeir
lögregluliðsmenn, sem Quislingar
bjuggust við að væru sjerstak-
lega óvinveittir nazismanum, voru
látnir framkvæma slíkar hand-
tökur oft á tíðum. Jeg fjekk oft
að kenna á því. Skipað, í fylgd
með quislingum, að fara inn á
heimili manna á tímabilinu frá
kl. 5—7 á morgnana, rífa menn
þar upp úr svefni, til þess að
taka þá höndum. Það var óskemti
legt starf. 0g sjaldan var nokk-
uð um það vitað,. hvað mönnum
\
þessum var gefið að sök. En eng-
inn vissi hvað beið þeirra, hvort
þeir lentu í fangelsum í Noregi,
ellegar þeir yrðu sendir til Þýska
lands, og ekkert frjettist af þeim,
hvort þeir væru lífs eða liðnir, er
þangað kæmi.
— Treystir almenningur í Nor-
egi á sigur Bandamanna ?
— Já. Menn eru þar alveg ör-
uggir í þeirri trú. Ekki vegna
þess, að fólk bresti kjark til þess
að horfast í augu við veruleikann
og staðreyndirnar, heldur vegna
þess, að norska þjóðin heima fyr-
ir getur ekki ímyndað sjer, að
slíkt miskunnarlaust kúgunar-
vald sem þar er nú, geti átt sjer
langan aldur í heiminum.
V. St.
— Jeg get alveg rólegur skilið
skrifstofustúlkuna mína eina eftir
á skrifstofunni. Jeg veit nákvæm-
lega, hvað hún hefst þá að.
— Nú, hvað ger’ir hún þá?
— Ekkert.
★
Skipsþjónninn á línuskipinu:
— Gerið svo vel, hjerna er her-
bergið yðar, aðeins þriggja mín-
útna gangur til sjávarins.
★
— Kemur það oft fyrir að svona
gufuskip sökkva?
— Nei, aðeins einu sinni.
★
— Heldur þú að klæðskerinn
vilji gefa mjer gjaldfrest?
— Þekkir hann þig?
— Nei.
— Nú, jæja, þá getur þú reynt.
★
— Jeg fæ kjólana mína beint
frá París.
— Nú, getið þjer ekki lengur
fengið lán hjerna heima.
★
Mótsögn:
í brjefi: .... Og i}ú hætti jeg.
Þjer megið ekki vera roiður, en
jeg get aldrei orði ðyðar.
Yðar Soffía Hansen.
★
Konan vi ðlækni: Þjer verðið
að afsaka, herra læknir, að það
er svo langt síðan jeg hef verið
. veik. ... . .......