Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1942, Blaðsíða 10

26
L’F'SrAk MnT?nTTNPLAr>STNrS
Austfirskur eljumaður
Magnús frá Gletíinganesi
Sigurður Magnússon er fæddur
11. mars 1885 á Glettinga-
nesi, einum afskekktasta bæ í
Borgarfjai’ðarhreppi. Hann er
sonur Magnúsar Benónýssonar
er bjó um 30 ár á Glettinganesi
og síðast í Hvalsvík. Faðir Magn-
úsar var Benóný Guðlaugsson er
bjó á ýmsum stöðum í Borgar-
fiiði og er einkum kunnur fyrir
byggingar sínar. Bygði hann upp
bæi sína, að nýju.til og húsaði að
ölu leyti á Hvalvík og Glettinga-
nesi og ennfremur á Karlsbarði
í Desjarmýrarlandi og loks á
Hvolshjáleigu í sömu sveit, þar
sem hann mun hafa dáið 1866, 62
ára að aldri. Hann var og talinn
hagleiksmaður og mikið gefinn
fyrir uppfyndingar. Meðan hann
bjó á Glettinganesi útbjó hann
vindmyllu, er hann Ijet mala korn
og vinna fleira fyrir sig. Þá er
sagt að hann, hafi fundið upp
róðrarvjel, er hann nefndi „róðr-
arkarl“. En ekki mun hún hafa
komið að tilætluðum notum, því í
fyrstu sjóferðinni, er hún var
reynd, var hún svo kraftmikil að
við sjálft lá, að hún mundi keyra
bátinn í kaf. Varð Benóný þá nóg
boðið braut hana niður og heni.i
útbvrðis.
Magnús sonur hans var hagur
eins og faðir hans. Fjekst hann
einkum við bátasmíði og er mælt
að hann hafi smíðað um 20 báta.
Hann smíðaði og langspil og ljek
sjálfur á það. Þau foreldrar Sig-
urðar áttu als 13 böm og komust
10 þeirra upp. Áttu þau oft þröngt
í búi, einkum meðan þau bjuggu
á Glettinganesi. Var aðalfæðan
fiskmeti svo og lýsi er til fjelst,
því landbú var þar lítið. En auk
þess var á heimilinu notað til
manneldis fjallagrös, skarfakál,
söl og annar sjávargróður. Var
venjulega á haustin sóttur báts-
farmur af skarfakáli út f svo-
nefnt Æðarsker og það geymt í
tunnum til vetrar og átu bömin
það með góðri lyst. Má vera að
það ásamt lýsinu hafi átt sinn
þátt í því, að mörg af börnum
Magnúsar reyndust þolin og þrek-
mikil til erfiðisvinnu, þrátt fyrir
þröngan kost og ljelegt viðurværi
á uppvaxtarárunum.
Þegar Sigurður var liðlega 6
ára gamall fór hann að heiman á
hið góðkunna heimili Sigfúsar
Gíslasonar á Hofströnd og var
þar langdvölum upp frá því, um
allmörg ár. Átti hann þar gott
atlæti og leið mjög vel, að því er
hann sjálfur segir. Snemma var
hann vaninn við alla sveitavinnu
og byrjaði 15 vetra að fást við
jarðabótastörf, sem síðan urðu
uppáhaldsstörf hans. — Á tíma-
bilinu frá 1917 til 1936 réðist Sig-
urður fastur starfsmaður hjá
Búnaðarfjelagi Borgarf jarðar,
haust og vor. Á þeim árum var
unnið talsvert að alskonar jarða-
bótum í hreppnum og vann Sig-
urður mest að þeim, ýmist einn
eða með öðrum. Reyndist hann
hinn áhugasamasti í starfi sínu,
sjerlega laginn og vandvirkur og
með afbrigðum duglegur og af-
kastasamur. Tók hann daginn
snemma og vann hvíldarlaust frá
morgni til kvölds, má segja hvern
ig sem veður var, og hin síðari
árin var hann farinn að lengja
daginn með því að vinna við lukt-
arljós á kvöldin, eftir að leið á
haustið. Hygg jeg að hann hafi
að jafnaði skorið ofan af liðug-
um 100 ferföðmum á dag og kom-
ist mest upp í 137 ferfaðma, þar
sem jarðvegur var bestur á tún-
um.
Sigurður hefir haldið bók yfir
flest þau störf, er hann hefir
unnið fyrir aðra. Og má af því
ráða hve miklu hann hefir af-
kastað. Telst honum svo til, að
hann hafi nú skorið ofan af 87
dagsláttum og við skurðgröft og
lokræsagerð hafi hann unnið um
650 dagsverk.
önnur störf hans hafa aðallega
verið við byggingar og þó eink-
um veggjahleðsla úr torfi og
grjóti. Hefir hann annaðhvort
einsamall eða með öðrum hlaðið
flesta lilöðuveggi í sveit sinni. Á
seinni árum, síðan girðingar um
tún og engjar færðust í vöxt, hef-
ir Sigurður víða verið fenginn til
að rífa niður trje í girðingar-
staura. Telst honum svo til, að
staurar þeir, er hann hefir þann-
ig rifið, nú á fáum árum, muni
vera að minsta kosti 3 þúsund.
Einnig hefir hann unnið allmikið
við byggingu steinsteypuhúsa og
grafið og hlaðið upp um 15
brunna.
Eitt hið mesta og jafnframt
erfiðasta verk, sem Sigurður
kveðst hafa unnið, var lending-
arbót sú er hann gerði vorið 1914
fyrir Guðmund bróður sinn, er þá
bjó í Kjólsvík. Gamla lendingin
niður af bænum var orðin lítt fær
sakir stórgrýtis, en hann vissi
hinsvegar, að bróður hans var lífs
nauðsyn, að fá eitthvað úr sjó.
Rjeðist hann því ótilkvaddur í að
ryðja vörina einsamall. Byrjaði
hann á að mölva stein, sem var
fullir 3 faðmar á lengd og seiling
hans á hæð. Steinn þessi fyrir--
bygði algerlega uppsátur á þess-
um stað. Til þessa verks hafði
hann eigi önnur verkfæri, en
járnkarl og sleggju. Verk þetta
tók 31/2 dag, en oftast með 16—17
stunda vinnu á sólarhring. Að
verkinu loknu var trygð mun
betri lending, en sú gamla var og
brimróður helmingi styttri. Eftir