Lesbók Morgunblaðsins - 15.03.1942, Blaðsíða 4

52
LESBÓK 1Í0EGUNBLAÐSINS
KVEÐJA
flutt síra Jóni Norðfjörð Jóhannessen við burtför hans frá Staðar-
prestakalli í Steingrímsfirði.
neyðumst til að hverfa til hennar
aftur.
f takmarkalausri neikvœðis-
stefnu er vesturlandið að afneita
sjálfu sjer. Ekkert af því, sem
einkennir oss mest og er oss helst
til hróðurs, fær að vera í friði
fyrir því sjálfpínandi argafasi,
sem ólmast í sálum okkar. Bestu
sjerkenni okkar eru höfð að skopi
og vinsuð á burt, sem úrelt og
„þvæld“. Ausið yfir þau ókvæðis-
orðum, sem við ættum að roðna
af blygðun yfir. Fortíðin er æru-
laus. En lofköstum hlaðið á erki-
skussa hinna síðustu daga. And-
rúmsloft hugsana vorra er hrann-
að af öskri andlegra geldinga.
Raddir framtíðarinnar ? Boðber-
ar um mátt og dýrð þess, sem
koma skal?
Nei, framtíðin er í því, sem við
troðum undir fótum, í því, sem
hætt er og fyrirlitið. Og ófrjó-
semin birtist jafnan sem afneitun
hins sjerkennilega, sem kvíðni
gegn því að játa sjálfan sig og
örðugleik örlaga sinna.
Vesturlandið er í fylsta máta
fylgjandi einstaklingshyggjunni í
eðli sínu, hefir notað einstaklings
hyggjuna sem voldugt menning-
armeðal og á blómatímunum sýnt
þessa tilhneigingu afdráttarlaust.
Hvað okkur snertir, þá er hægur-
inn hjá að lesa um þessa skýlausu
afstöðu í íslendingasögunum eigi
síður en í lýsingum endurfæðing-
artímabilsins. En þó fegurst og
glæsilegast hjá hinum alkunnu
fulltrúum okkar bestu andans
menta, sem lýsa okkur betur en
nokkuð annað, og sem okkur virð
ist hafa yfirbragð mannsandlits-
ins — hins vesturlenska manns-
andlits. Einstaklingshyggjan er
okkur blátt áfram hið eðlilega lífs-
loft. Þess vegna eru hinar hat-
ramlegu árásir á þana talandi
tákn um uppgjöf samtíðarinnar.
Saman við öskur afturhaldsstóðs-
ins blandast auðsveipinn hátíðleik
ur andstæðu útfylkingarinnar, og
báðir aðilar eru jafn sannfærðir
um, að Ráluhjálp okkar sje fólg-
in í útrýmingu einstaklingshyggj-
unnar. Kórvilla menningar okkar
sje sú, a$ hún hafi verið reist á
grundvelli einstaklingshyggjunn-
ar. Að hún hafi bygt á sjerkenn-
Að kveðja væna vini
það vekur trega-kend
og milli heitra huga
eru heilla-skeyti send.
Voru, eru og verða
vinir, gjarnan meir.
En altaf er sama sagan
að síðast kveðjast þeir.
Og svona er það einnig
með okkar heiðurs-gest.
Við komum hjer að kveðj’ann
vorn kæra sóknarprest.
Sem brottu flytur frá oss
í fjarlægð óra veg,
en eftir sitja og sakn’ans
í samhug, þú og jeg.
Hingað langar leiðír
lágu prestsins spor.
Hann kom með sterkan starfshug
að starfa meðal vor.
Hann þráði sól að senda
í sálu hvers eins manns
og Drottinn ljeði ljósið
á leiðir boðberans.
Hann átti innri gleði
og auð af kærleiks lund
og við hans eigin arinn
var yndi hverja stund.
Þar átt’ann gull sem glóði
og gylti lífsins braut.
Geisla af guðdóms mildi
sinn göfga förunaut.
Því var hann vinur góður
og vildi ætíð best,
að hugga, gleðja og græða
gladdi hugann mest.
Og hvar sem lagði hann leiðir
var ljett í kringum hann
því gleði hans gladdi aðra
og glæddi kærleikann.
Af alhug þjer við þökkum
þitt starf á meðal vor
og munum lengi muna
þín mörgu heilla-spor.
Þig kveðja af sönnum samhug
sóknarbörnin þín,
en meðal þeirra máttug
þín minning göfug skín.
xVið hyllum hetju-prestinn
við hyllum göfgan hlyn
við hyllum heiðursgestinn
við hyllum kæran vin.
Við óskum gjarnan eiga
aftur með þjer fund.
Þig gevmi Guð og leiði
og gæti hverja stund. Jör. Gests.
um, sem hjálpuðust að því að
skapa hana. Væll nútímans er ekki
eins samróma um neitt og um
þetta. Jafnvel skáldalistin, sem
ætti að verða síðust til að halda
slíku fram og sem ætti að skilja,
% (
að á þessum tímum múgsefjunn-:
ar er einstaklingshyggjan sterk-
asta vörnin, reynir að raula með
— jarmar góðlátlega, eins og hún
altaf gerir þegar eitthvað kemur^
fram, sem hln getur að fullu*1
tileinkað sjer. — Ef það er þá ^
hægt að kalla skækju nútíma-fi
gjálfuryrðanna skáldlist". *
f framhaldi af þessu segir svo: '
„Kærleikskenningin og hin ein-^ •
földu, háleitu orð hennar munn|.
ávalt lifa, þau kúguð sje og henni^
afneitað. Hún tilheyrir mannlífs-
heiminum, er nátengd manneðlinu,
og af henni mun hvert virkilegt
vor í æfi ættarinnar skjóta frjóöng
um. Hún mun fylgja okkur til
loka tilverunnar, því að hún er
hið mesta og dýrmætasta".
„Framtíð okkar er í fortíð okk-
ar“ er setning eftir Lágerkvist,
sem oft er vitnað til. Hún á líka
við skáldskapinn.
Það sem við fyrst og fremst
þurfum hjer á norðurlöndum er
ekki rithöfundar sem fíknir eru •
höfundargengi, heldur skáld, sem
gegna köllun sinni og taka afleið-
ingunum af því, og boða sinn sau»
leika, jafnvel þó hann brjóti í bága
við „almenningsálitið“. Skáldið á
að vera spámaður vorra tíma —
vera sterkur maður með hyldjúpa
sál, sem orðið geti talfæri raddar
hins hæsta.
Og líti maður í hugskoti sínfl
beinan og sterklegan mann, með
augu þar sem stolt hins frjálsa of?
auðmýktin gagnvart undrum lífs-
ins mætast og mynda dýpt, þá
þekkir maður hina óbrotnu hug'
sjón sem á heima á norðurlöndum
og merki sem norrænn skáldskap-
ur á að halda hátt á lofti.