Lesbók Morgunblaðsins - 03.03.1946, Síða 3

79
LESBOK MORGUNBLAÐSINS | , *
löngum og eins þvert yfir hann.
Virtust þau benda til þess að þar
hefði verið þiljur, en sum förin
eftir hæla, sem hafðir hafa verið
til þess að negla í pallfjalirnar. —
Voru holurnar eftir þá svo litlar,
að sýnt var að þar hafði ekki ver-
ið um máttarstoðir að ræða. Hol-
urnar, sem voru þvert yfir skál-
ann sýna að þar hafa verið skil-
rúm.
Undir þessum rústum fundu-þeir
svo enn leifar eldri byggingar. En
vegna illviðra, sem gerðu moldina
að leðju, var ekki hægt að koma
við rannsókn á þeirri byggingu.
Fundu þeir. þó eldstæðið, þar sem
mikill langeldur hafði verið. Telur
Stenberger að líkur sje til. að þar
sje fundnar leifar af bæ landnáms-
mannsins. Þar undir gólfinu fundu
þeir viðarkol og leifar af birki-
trjám. Það er talin sönnun þess,
að landnámsmaðurinn hafi brent
skóg, sem þarna var, áður en hann
reisti bæ sinn. Þá hefir ekki verið
jafn votlent þarna eins og nú er,
en jarðvegarbreytingjin hefir
smám saman orðið eftir að skóg-
inum var eytt, og það hefir aftur
átt sinn þátt í því að bygð var
lögð niður þarna. og hefir það þó
máske orðið vonum fyr, vegna
þess að seinasti bærinn brann.
Ýmsir munir fundust þarna, en
fæstir, sem nokkuð er hægt að
græða á um það hvað byggingarn*
ar sjeu gámlar. Vegna jarðrakans
höfðu allir munir úr járni haldið
sjer illa. Þó fanst þar eitt met,
sem sennilega er frá víkingaöld.
Það er því ekkert, sem mælir gegn
því, að rjett sje hin íslenska arf-
sögn, að þarna hafi staðið bær
landnámsmannsins ísleifs, og rúst-
ir þess bæjar sje fundnar.
Rannsóknin ai) Lundi.
Sumarið 1884 gróf Sigurður Vig-
fússon upp gamlar húsarústir að
Lundi í Lundarreykjadal, og hugð-
ist hafa fundið þar hoftóft. Hann
skýrir frá þessum rannsóknum
sínum í Arbók fornleiíafj elagSins
(1884—1885). Segist hann hafa
fyrir löngu spurt, að þarna væri
hoftóft, og dregur líkur að því að
hún sje frá dögum Kjallaks á
Lundi, eða Kolls sonar hans, sem
var að drápi Harðar og Hólmverja.
Sigurður hafði 4 menn í vinnu einn
dag við uppgröftinn, og segir hann
svo frá árangrinum m. a.:
Upp_frá bænum á Lundi er há
og brött brekka í túninu. Bærinn
stendur rjett neðan undir brekk-
unni. I/ppi á brekkunni er fallegt
og víðsýni mikið, og er sljettlendi
þaðan upp undir hlíðina. Rjett upp
undan bænum, þar sem brekkan
er einna hæst, var tótt mikil og
fornleg og ákaflega niðursokkin,
og veggir útflattir mjög og vall-
grónir. Tóttin snýr upp og ofan
og nær í suður útsuður og norð-
ur landnorður. milliveggur digur
var auðsjáanlegur þvert yfir miðja
tóftina ofan til, og engar dyr á,
og myndaði þannig aðalhús og af-
hús. Við eystrahliðvegg tóttar-
innar sýndist vera afhús út úr að-
alhúsinu og var sem hálfkringlótt
fyrir endann, en var orðin ákaflega
útflött, eins og öll tóttin var, sem
fyr segir. Tótt þessi hefir verið
kölluð ,hoftótt svo lengi sem menn
muna og vita. Hún hefir og forn-
leg einkenni og ber það með sjer,
að henni hefir ekki verið breytt
á .gíðari 4ímum. — — — Miklar
grjóthleðslur voru í tóftinni alt í
kring og mjög margvíslega hlaupn
ar inn. Ljet jeg fyrst grafa með
þeim umhverfis, og alls staðar nið-
ur fyrir neðstu undirstöðu og hið
innra ofan úr hinu upprunalega
gólfi og ofan í möl. Þannig gróf
jeg bæði aðalhúsið, afhúsið og út-
bygginguna; en hjer lá mjög djúpt
á öllu þessu. í aðalhúsxnu fann
jeg steinleggingu eftir miðju gólf-
inu, og steinaröð lagða þvert yfir
tóttina. þar sem steinleggingin
endar að innanverðu. Steinlegging
in var vel saman feld af steinum
sljettum að ofan og var hið innra
jafn há hinu upprunalega gólfi;
enn til beggja hliða voru lagðar
steinaraðir af stærri steinum, sem
stóðu upp og miklu hærra bar á,
og mynduðu sem upphækkaðar
brúnir báðum megin við stein-
legginguna; þessar steinaraðir
náðu og nokkuð lengra inn, enn
hin lægri steinlegging, sem var í
miðjunni og inn fyrir steinarað-
irnar, er lágu þvers um. Alt þetta
sýndist mjer mjög lítið úr lagi
gengið.... Útbyggingin reyndist
hálfkringlótt fyrir endann ......
Gólfið í henni var og steinlagt ..
en engin var þar steinaröð eða upp
hækkuð brún að framan. í afhús-
inu fann jeg enga steinbyggingu
neins staðar og hvergi í tóttinni
fann jeg hinn minsta vott af þess
háttar gólfskán, svo sem af taði
undan einhverri skepnu, eða þá
undanlás undan heyi, eða neitt
þess konar. Einungis fann jeg
kennimerki hvar gólfið hafði ver-
ið, eins og jeg hafði áður fundið í
slíkum tóttum. Góífið í afhúsinu
lá alt hærra; en í aðalhúsinu hall-
ar gólfinu nokkuð fram. Þess dæmi
hefi jeg oft fundið áður. Dýpt á
aðalhúsinu framan til, af stein-
legjgingunni upp á yfii'borð jarð-
vegarins, var nær 3 álnir, þar sem
hæst var, en grynnra innan til og
einkanlega í afhúsinu......Lengd
tóttarinnar verð*ur ákveðin með
vissu, því að í báðum endum, og
einkanlega í gólfi afhússins fann
jeg á einum stað neðstu undii'-
stöðusteinana óhaggaða, og sje
hver gafl gerður 5 fet á þykt, sem
er þó hið allra minsta, þá verður
lengd tóttai'innar í allra rninsta lagi
72 fet, utanmál. Breidd tótt-