Lesbók Morgunblaðsins - 20.02.1949, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
79
það mitt hlutfall að bera fram
þessa uppástungu, sem verið getur
að sje ótímabær, en á þessurn stað
ætla jeg ekki frekar að tala um
hana.“
Það mátti líka kalla að honum
gæfist ekki kostur á að tala meira
um hana, því að konungsfulitrúi,
sem þá var Páll Melsted, gat kom-
ið í veg fyrir það, að umræður yrði
um málið. Hann talcli það skyldu
sína, bæði við stjórnina, þjóðina og
þingið, að afgreiða þetta mál á sjer-
stakan hátt, af því að það væri „svo
einstakt í eðli sínu og þar að auki
vandasamara en önnur mál, sem
hjer hafa komið fyrir í þetta sinn.“
Hann taldi það fyrst, að uppá-
stungan væri ekki löglega fram
borin, þar sem þingmaður Barð-
strendinga bæri hana ekki fram í
sínu nafni, heldur gerði annars
manns skjal að sinni uppástungu.
Ekki kvaðst hann þó vilja nota
þennan formgalla, því að þá kynni
það að teljast óbein viðurkenning
á því, að þingið gæti tekið þetta
mál til meðferðar á venjulegan
hátt, ef það kæmi fram í löglegu
formi. En þingið mætti ekki taka
slíkt mál til meðferðar. ,.Það er
nefnflega þess eðlis, að um það
hljóta að gerast samningar milii
hinnar dönsku stjórnar og hinnar
frönsku stjórnar, og þess konar mál
geta því síður komið til umræðu
á ráðgjafarþingi, sem þau vanalega
ei eru lögð fyrir löggjafarþing 1
öðrum löndum, heldur ganga þau
hinn svokallaða „diplqmatiska“ veg
milli stjórnanna.“
Lagði hann því til að þíngið af-
greiddi málið með þessari yfirlýs-
ingu:
„Alþingi lýsir yfir því, að þetta
mál, sem snertir innbyrðis þjóða-
viðskifti, og þess vegna hlýtur að
afgreiðast á þann hátt, að hlutað-
eigandí stjormr semji uœ það sín
i íuilli, sje ið cllu leyti fyrií uiar.
þann verkahring, sem löggjöfin
hefur ákveðið þinginu, og vísar þvi
beiðendunum til hinnar dönsku
stjórnar.“
Jón Guðmundsson ritstjóri taldi
það vafasamt að konungsfulltrúi
gæti borið upp tillögu frá sjer í
þinginu. En hann kvaðst þessari
afgreiðslu málsins, samþykkur, og
gerði því tillögu konungsfulltrúa
að sinni tillögu. Var hún síðan sam-
þykkt með 20 samhljóða atkvæð-
um og málinu þar með vísað frá.
NOKKUR gustur stóð af ..Nýum
Fjelagsritum“ út af afgreiðslu
þessa máls. Var þinginu ámælt fyr-
ir að hafa sleppt atkvæðisrjetti sín-
um í mikilsverðu máli og , slept
honum svo, að gefa stjórninni enga
bendingu um nokkurn hinn minsta
hagnað, sem óskandi væri að ís-
landi yrði áunninn fyrir það leyli,
er Frökkum kynni að verða veitt“.
Segir þar og að alþing hafi „sýnt
hinn mesta sljóleik og tómlæti í að
gegna skyldu sinni við landið, og
einurðarskort í því að segja ekki
beint, hvort það vildi óska að leyfið
yrði veitt eða ekki, annað hvort
fortakslaust, eða með skilyrðurn.“
Jóni Guðmundssyni mun hafa
þótt böndin borin að sjer með þess-
ari ádeilu, þar sem hann hafði tekið
upp tillögu konungsíulltrúa og einn
allra þingmanna lýst sig fylgjandi
þeirri afgreiðslu málsins, enda þótt
nítján þingmenn aðrir fellust á það.
Jón fór því á stúfana og ritaði
langa grein í Þjóðólf um þetta mál
og hvernig það horfði við íslend-
ingum frá mörgum hliðum. En um
sjálfa afgreiðslu málsins á þingi
sagði hann svo:
„f uppástungunni voru ekki gerð
nein boð um að undir gangast nein-
ar skyldur og skuldbindingar, þær
er tryggjandi mætti vera og sam-
svarandi rjettindum þeim ev beiðst
vs-r. Gat heldur ekki með íreiíiu
.., ii j „je. & •' ^....j.--.. —Oi, _.
væn að eða trúanlegt takandi, því
að uppástungan var alls ekki frá
stjórn Frakka, heldur frá einstök-
um mönnum, fáeinum kaupmönn-
um í litlum stað (Dunkerque) í
Frakklandi, eða rituð Alþingi „eft-
ir bón þeirra“, og einkum þess
vegna var engin ástæða fyrir Al-
þingi að gefa neinn gaum að fvrir-
spurn þessari, enda þótt þar hefði
verið heitið öllum þeim hagsmun-
um í móti og boðið og undirgengist
að leysa af hendi allar þær skyldur,
sem mætti virðast fullnægjandi og
vega upp á móti rjettindum þeim
og hagsmunum, er farið var fram
á að vinna. Því þessir einstöku
menn í framandi landi, er enginn
þekkir nein deili á, geta að vísu —
eins og þeir gerðu — farið fram á
að öðlast og þegið hjer fyrir sig og
sína fjelaga og eftirmenn, verulega
hagsmuni og landsrjettindi til lang
frarna, en hvaða skuldbindandi
kraft hafa loforð þeirra um skyldur
og hagsmuni í móti, á meðan þeir
búa sjálfir í fjarlægu landi eg und-
ir annarlegri stjórn og lögum? Ef
Alþingi gæfi gaum að öllum slík-
um uppástungum og fyrirspurnum,
sem himi eða þessi kynni að rita
þinginu, að sögn „eftir bón“ fra
einstökum mönnum hjer og hvar
út um heirn „og segja livort það
vildi að slíkt leyfi væri véítt eða
ekki,“ þá sjá allir að þingið áýiidi
þar með ckki aðeins hihh fnesta
sljóleika, heldur og svó bera van-
þekkingu á stöðu sinni og skylduin,
er alls engin bót yröi mælt fyr eða
síðar.
Það býður auðsjáanlega engum
svörum að Alþingi hafi „slept“ at-
kvæðisrjetti sínum í málinu, eða
það hafi afsalað sjer hann á nokk-
urn hátt, eða kastað allri nbyrgð-
inni upp á stjórnina eða varpað
ullri sinni áhyggju upp á Dani, þó
þingið vísaði írá sjei hmm ámmstu
i rirsDum, sem bví var rituð — aö
scg:c — eítir ’ccr; nckkurra kaup-
manna í ícunkirken.1'