Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1949, Qupperneq 7

Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1949, Qupperneq 7
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 211 byggingarsjóðurinn“ eða „þjóðhá- tíðarsjóðurinn“, eins og hann var stundum kallaður, vísirinn að hin- um fagra garði sunnan við Al- þingishúsið. Tryggvi Gunnarsson sá um að koma verkinu í framkvæmd Fól hann, Ólafi Sigurðssyni, einum af steinsmiðunum við Alþingishúsið, að gera steingarðinn umhverfis lóð ina. Ólafur var hæfileikamaður mikill og listfengur eins og sjá má enn á garðinum. Ýmislegt um húsið Tveir reykháfar voru settir í hús- ið í öndverðu, en engir ofnar voru í þingsölunum, upphitun aðeins í söfnunum. Er mælt að svo hafi ver- ið litið á að ekki þyrfti að hita upp þingsalina, þar sem þing væri aðeins haldið á sumrin, þegar tíðin væri best og blíðust og þingmönn- um gæti þá ekki orðið kalt. En árið 1908 var svonefnd Kringla bygð við húsið að sunnan verðu. Undir henni er kjallari. Þar var nú sett miðstöð og hitalögn um alt húsið. Upphaflega voru eldingavarar á húsinu — tvær járnstengur upp úr þakinu, sín á hvorum enda, og lágu þríþættir járnvírar úr þeim niður í jörð að húsabaki.'Var það lengi leikur drengja að klífa upp eftir þessum vírum alt upp að þak- skeggi. Ekkert hús á íslandi mun hafa haft eldingavara, nema Al- þingishúsið. En nú eru þeir horfn- ir fyrir löngu. Þegar loftskeyta- stengurnar voru komnar á Melun- um hefur þótt örugt að eldingu lysti ekki framar niður í þinghús- ið og þá var þessi umbúnaður tek- inn niður (fyrir 1920). Grjótið í Alþingishúsið var að- allega tekið í Þingholtinu, þar sem nú er Óðinsgata. Hjetu þar Kvíár og Kvíagrjót. Var reistur vinnu- skúr mikill, 30—40 álna langur þar sem seinna stóð Blöndalsbær. Inni í honum var grjótið höggvið og síð- an ekið ýmist á fjórhjóluðum vögn- um, með tveimur hestum fyrir, eða dregið á sleðum beint niður á Tjörn og eftir henni, og fylgdu þá 4 menn hverjum sleða. En til þess að koma vögnum við varð að gera veg frá grjótnáminu niður holtið. Lá hann rjett l^rir sunnan þar sem nú er Bjargarstígur og Hellu- sund, og var kallaður Baldsvegur. Hilmar Finsen landshöfðingi sá það, að við byggingu Alþingishúss- ins gafst mönnum ágætt tækifæri til þess að nema steinsmíði. Hann ljet því það boð út ganga að ungir menn víðsvegar af landinu gæti fengið þar vinnu. Voru það nokkrir sem notuðu sjer það, þar á meðal Steinþór, síðar bóndi á Litlu- Strönd við Mývatn. Er mjer sagt að það hafi seinast komið í hlut hans að ganga frá burstinni með fangamarki konungs. Líklega eru nú ekki á lífi nema tveir menn af þeim, sem unnu við húsið. Annar þeirra er Magnús Guðnason legsteinasmiður. Hann sagði mjer að þeir hefðu fengið 2 króna dagkaup fyrst. En svo hefði þeir komist að því að dönsku stein- höggvararnir fengu 3 krónur á dag í ákvæðisvinnu. Fóru þeir þá til Bald og báru sig upp undan þessu, en hann sagði að ekki mætti þeir fá lægra kaup en sínir menn fyrir sama verk. Varð það úr að hann ljet þá Magnús og Ólaf Sigurðsson fá ákvæðisvinnu. En þá brá svo við að þeir höfðu sex króna dag- laun. Þetta frjetti landshöfðingi og gerði þau boð, að ákvæðisvinnunni skyldi hætt, fslendingar mætti ekki fá svona hátt kaup. Þá rjeði Bald þá fyrir 3 króna daglaun, en kvaðst mundu bæta þeim það upp seinna. Það efndi hann þannig, að hann Ijet þá fá alveg ný steinhöggvara verkfæri að verkinu loknu. Áður hefur verið lítillega minst á skraut hússins, og skal nú nokk- uru við bætt. í loftinu í sal neðri deildar voru gerðar stórar upphleyptar rósir og þótti það bæði nýlunda og forkunnar fagurt. Þá var og ráðgert að mála „fresko“ myndir á vegg- fleti, en úr því varð ekki annað en að Bertelsen málari málaði á vegg í Neðri deildar sal, rjett yfir sval- ardyrum að baki forsetastóls, stóra mynd af útsýni til Akrafjalls og Esjunnar. Er langt síðan að málað var yfir þá mynd. Yfir útidyrum og til beggja hliða við þær voru fest upp skjaldar- merki Danmerkur og Jslands (flattur þorskur) eins og fyr er sagt. — Voru þau um 1 alin á annan veg, en % alin á hinn. Það var fyrsta verk hinnar innlendu stjórnar að láta taka niður þessi merki. En yfir sjálfum dyrunum var mynd af fálka og hún er þar enn. í boga yfir fjórum gluggum húss ins voru settar myndir landvætta og þær eru þar enn. Hafa þær sennilega verið gerðar eftir land- vættamyndum Gröndals á Þjóðhá- tíðarmynd hans. í anddyri þinghússins eru stórar súlur. Þær eru úr járni, en Erlendur Árnason snikkari var fenginn til að smíða utan um þær úr trje. Lengi voru og þar í and- dyrinu tveir bekkir. Hafði Erlend- ur smíðað annan, en Valgard Breið fjörð hinn. —o—• Alþingishúsið var ekki eins og Meldahl hafði ætlast til. Hann hafði teiknað það þannig að undir því væri stöpull eða pallur og þrep upp að ganga á pallinn. En þessu var slept, og hef jeg ekki fengið upp grafið hvernig á því stóð. Þó er sagt, að byggingarnefndin haf; viljað draga úr kostnaði vegna þess aukakostnaðar, sem leiddi af því að byrjað var á grunninum við Banka-

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.