Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.1949, Blaðsíða 12

424
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
cjCaupey ^Jr. OL
'erman:
EMANUEL SWEDENBORG
til að koma kirkjunni upp. Hún
var vígð sumarið 1929.
Það var hátíðisdagur fyrir land-
nemana þegar hinir hvellu hljóm-
ar kirkjuklukkunnar bárust út um
nýlenduna og kölluðu þá til guðs-
þjónustu. Og þeir færa frið og ör-
yggi öllum þeim, sem eru svo sjúk-
ir eða farlama að þeir geta ekki
sótt kirkjuna. Og áreiðanlega hafa
þeir orðið máttugir gegn hinum
illu öndum, því að síðan hefir mað-
ur aldrei heyrt þeirra getið.
^ ^ ^
og skipsfannur af laxi tckinn
ÁRIÐ 1643 fekk Jóhann Mum frá
Hamborg konunglegt einkaleyfi til
laxveiði í Hvítárósi, en þó með því
skilyrði, að yfirvöld landsins sam-
þyktu, að ekki væri gert á hluta
landeigenda með veiði hans.
Hann spurðist síðan fyrir um
þetta á Alþingi, en lögrjettan svar-
aði honum því, að hann mætti að
vísu veiða í ósnum, en þó aðeins
þannig, að laxinn gæti gengið ó-
hindraður í ána. Því að lög mæla
svo fyrir (Jónsbók, Landsleigubálk-
ur, 56. kap.) að enginn megi gera
þær veiðivjelar í ána, sem tálmi
því, að fiskar komist upp ár og læki,
éins og venja þeirra er. Samskonar
ákvædi eru í fornum norskum lög-
um.
Mum túlkaði engu að síður leyf-
isbrjef sitt þannig, að konungur
hefði leyft honum að veiða allan
þann lax, er í Hvítá gengi. Hann
lagði því skipi sínu undan ósnum,
rak staura niður yfir hann þveran
og lagði þar netjum á milli. — Á
skömmum tírna veiddi hann svo
Á DÖGUM Svedenborgs var uppi
heimspekingurinn Immanuel Kant.
Hann var beðinn þess af ýmsum
háttsettum mönnum og konum í
Þýskalandi að rannsaka „í nafni
vísindanna“ það, sem þá barst til
allra um atburðina í Stokkhólmi,
sem þá þóttu undur ein og krafta-
verk. Kant skrifaði þá Svedenborg
og spurði hann hvað þetta væri og
á hverju undrin bygðust. Þegar
hann hafði fengið svar Sveden-
borgs, þá svaraði hann hinum háu
spyrjendum því, „að enginn vafi
væri á sannleiksgildi þess, sem
Svedenborg kenndi“, og þar að auki
væri Svedenborg nú að gefa út
bók, sem útskýrði þetta efni. Bækl-
ingur þessi heitir „Sál og líkami“
og var skrifuð árið 1769, þegar
Svedenborg var 81 árs gamall. Er
hjer tekinn stuttur útdráttur úr
henni.
Heimar eru tveir.
Til þessa dags hefur flestum ver-
ið hulið, jafnvel innan kirkjunnar,
að til eru tveir heimar. En til þess
að gera mönnum þetta skiljanlegt
hefur guði þóknast að opna mjer
andlega sjón, og láta mig sjá lífið
í heimi andans, frá æðsta stigi til
mikinn lax, að hann lilóð skip sitt
og fekk allan kostnað við útgerð
þessa ríkulega goldinn.
Bændur, einkum þeir, er lönd
áttu að Grímsá og Norðurá, kærðu
aðfarir þessar. Staurarnir voru
teknir upp og Mum hvarf á brott.
Síðan hefur þetta ekki verið reynt.
(Ferðab. E. Ú. og B. P.)
hins lægsta, svo að jeg geti sagt
öðrum frá af eigin sjón og reynd.
Jeg hef sjálfur sjeð þessa tvo
heima, hinn andlega, þar sem engl-
ar og andar búa, eins og menn búa
hjer í efnisheiminum, og að menn
fara við dauðann úr þessari veröld
inn í þá andlegu og dveljast þar um
alla eilífð*“
Það er mjög nauðsynlegt að vita
um þessa tvo heima og innstreym-
ið frá andans heimi, því hið and-
lega líf streymir eða líður inn í
hið efnislega og er þar starfandi í
öllu, stóru og smáu.
Sólirnar tvær.
Hinn andlegi heimur er til orð-
inn af sinni sól, eins og efnisheim-
urinn af sinni. „Jeg get með sanni
sagt, að hin andlega sól er til, því
að jeg hef oft sjeð hana. Hún er
ljómandi og björt, og aldrei gengur
hún til viðar nje dregur fyrir hana.
Þar er því endalaust vor og eilíft
ljós.“ Það er skiljanlegt, að hið
andlega getur ekki viðhaldist af
efninu, heldur gagnstætt, svo að
ef andlega sólin væri ekki til, þá
væri heldur ekkert líf til.
Frá þessa heims sól stafar Ijósi
og yl, sem aðeins getur vermt hið
efnislega, og er takmarkað, eins og
* Svedenborg hefur verið nefndur
höfundur andatrúar, af því að hann
auglýsir heim andans fyrst afdráttar-
laust. Samt varar hann alvarlega við
miðilstilraunum, af því að andar sje
misjafnir, eins og menn, og margfalt
hættulegri, vegna þess að menn geti
ekki gert sjer grein fyrir háttalagi
þeirra. En jafnframt segir hann, að
liver maður hafi í sjer hæfileika til að
sju, lieyra og skynja hið undlega liíið.