Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.1950, Síða 14

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
gr 90
MILLI ALÞINGA
1800-1845
{P En þetta er ekki nóg. Þetta verð-
* ur að endurtaka hvað eftir annað,
og þegar frá líður segir dávaldur
honum að hann muni dreyma ein-
kennnilegan draum í sambandi við
áfengi og svo hryllilegan að hon-
um verði óglatt. Biður hann svo
sjúklinginn næst að segja sjer
drauminn. Síðan segir dávaldur-
inn: „Þetta er berdreymi. Upp
frá þessum degi mun þjer verða ó-
glatt í hvert skifti, sem þú sjerð
áfengi. Þá er eins og maginn í þjer
umhverfist og ef þú skvldir vera
svo heimskur að reyna að súpa á
áfengi, þá spýrðu því samstundis.
Þessi viðbjóður á áfengi mun alt-
af ágerast, þangað til þú sjerð að
það er heimskulegur óþarfi að
drekka áfengi“.
Með þessari aðferð tekst að
lækna hvern einasta drykkjusjúkl-
ing.
Það er líklegt að í framtiðinni
verði mikil samvinna milli dá-
leiðslulækna og sálsýkislækna, því
að þessar tvær lækningaaðferðir
bæta hvor aðra upp að ýmsu leyti.
Það er sem sje kunnugt, að ýmsir.
vankantar á sálarlífi manna stafa
frá einhverju atviki, sem hefir haft
mikil áhrif á þá einhvern tíma á
lífsleiðinni. Þótt atvik þetta sje
gleymt, liggja áhrif þess eins og
mara á sjúklingnum. Oft læknast
þetta ef hægt er að grafa upp
hvaða atvik þetta hefir verið, vekja
endurminninguna um það hjá
sjúklingnum og fá hann til að tala
um það. Þetta tekst sálsýkilæknum
stundum, og oftast með mikilli fyr-
irhöfn á löngum tíma. En með dá-
leiðslu er hægt — og oftast nær
mjög auðveldlega — að fá sjúkling-
inn til að minnast þessa atviks, það
má skipa honum að rifja það upp.
Og upp frá því á sálsýkislæknir-
inn hægra um vik.
Þótt dáleiðslulækningar s.jo nú
viðurkendar aí ílestum laeknun-
L verða þeirra ekki jafn mikil not og
STUNDUM heyrist kveða við, að
tímabilið milli Alþinga, ef þannig
má að orði komast, hafi verið ó-
lánsskeið í sögu þessarar þjóðar.
Þetta mundi þó eigi nema að litlu
leyti rjettur dómur. Um leið og Al-
þingi við Öxará er lagt niður, var
stofnaður landsyfirrjettur, en hann
má kalla máttarstoð rjettarfarsins
í landinu um 119 ára bil. Áður en
hið endurreista Alþingi kemur sam
an til hins fyrsta'fundar síns, sum-
arið 1845, samkvæmt konungsúr-
skurði þ. 8. mars 1843, hafa mörg
vötn runnið til sjávar. Má því eng-
an veginn leggja um of áherslu á
það, að landið hafi verið þinglaust
og þaðan stafað ófarnaði fyrir þjóð-
ina. Auk landsyfirrjettarins starfa
þá Bessastaðaskóli og hegningar-
hús, Magnús Stephensen starfrækir
skyldi, vegna þess hvað sjúklingar
eru tregir á að láta dáleiða sig. Og
þetta á aftur rót sína að rekja til
þess misskilnings, sem komist hefir
inn hjá almenningi, að það sjeu að-
eins veikgeðja menn, sem hægt er
að dáleiða. Sannleikurinn er sá að
ekki er hægt að dáleiða aðra en
þá, sem eru greindir og hugmynda-
ríkir. Fábjána er til dæmis alls
ekki hægt að dáleiða.
Sumir eru hræddir við það, að
þeir verði látnir gera eitthvað í
dáleiðslunni, sem þeir mundu ekki
geta látið sjer sæma að gera að
öðrum kosti. En þetta er óþarfa
hræðsla. Dávaldurinn getur ekki
brotið á bak aftur siðgæðiskendir
manna. Þær eiga sjer miklu dýpri
og öruggari rætur en svo, að dá-
leiðúlan geti svæft þær.
prentverk og birtir margt og nyt-
samt á prenti, og hann beitir sjer í
verslunarmálunum, þjóðinni til
heilla. Á hinn bóginn er það mikil-
vægast, að hinn mesti gróandi ríkir
í þjóðlífinu, þegar nokkuð fer að
líða á árabilið 1800—1845. Þá starfa
þeir rithöfundurinn og skáldið,
Baldvin Einarsson (Ármann á Al-
þingi) og Bjarni Thorarensen, amt-
maður, hið karlmannlega skáld og
mikli mannþekkjari. Þessa menn
ber hátt yfir, en aðrir eru þó þeir
sem ber hærra á gervallri hinni
nítjándu öld: Fjölnismennirnir fjór
-ir, Jónas Hallgrímsson, Tómas Sæ-
mundsson, Konráð Gíslason og
Brynjólfur Pjetursson. Um Jónas
þarf eigi að f jölyrða. Hann er bráð-
lifandi aflgjafi þjóðarinnar enn í
dag. Þau orð nægja. Tómas var
hinn eldheiti umbótamaður, frjóvg-
aður af öllu hinu mikla, fagra og
háleita er fyrir augu hans bar í
suðurförinni miklu. Konráð yrkir
stórbrotið ljóð eftir ástmög þjóð-
arinnar, Jónas. En hann var vís-
indamaðurinn í hópi fjelaga sinna,
afkastaði feikna starfi og lifði
þeirra lengst. — Þá er Brynjólfur.
Hann vann landi sínu og þjóð á
svo óeigingjarnan hátt 1 stjórnar-
skrifstofu íslands í Kaupmanna-
höfn, áð hann ljest ungur — sem
Tómas og Jónas — af völdum of
mikillar vinnu.
Fjölnismanna gætti vissulega
mest um skeið. En um 1840 tekur
sá maður forystu íslendinga í Kaup
-jnannahöfn, er gnæft hefur lang-
hæst. einstakra íslendinga fram til
þessa dags. Það er Jón Sigurðsson,
frá Rafnseyri við Arnarfjörð. Með