Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.1950, Page 16

92
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Örfirisey.
Um þær mundir er Reykjavík fekk
kaupstaðarrjettindi (1786) bjó í Örfir-
isey Guðmundur Jónsson lögrjettu-
maður, síðar í Skildinganesi og sein-
ast á Lágafelii. Kona hans var Guð-
ríður Ottadóttir frá Hrólfsskála og
áttu þau fjölda barna. Jón hjet elsti
sonur þeirra. Hann varð stúdent og
tók sjer ættarnafnið Effersöe eftir
fæðingarstað sínum. Svo settist hann að
í Færeyum' og er Effersöe-ættin þar
frá honum komin, og hefir lengi ver-
ið cin af merkustu ættum í eyun-
um.
Haustið 1806
töldust í Reykjavík 446 íbúar (fólk
í HHðarhúsum og Arnarhóli ekki talið
með). Þeir áttu 35 kýr, 2 kindur og
92 tamda hesta, 3 áttæringa, 25 fjög-
urra og sex manna för og 9 smærri
báta. Þetta voru bjargálnir þeirra, og
nú horfði til mestu bjargarvandræða.
Finnur Magnússon (síðar prófessor)
var þá settur bæjarfógeti. Hann gaf
út fyrirskipun um það að allir þurfa-
menn, sem ekki ætti sveit hjer, yrði
að fara úr bænum, og jafnframt var
cllum bannað að hleypa utansveitar-
fólki inn í hús sín. Við þetta fækkaði
fólkinu, svo að hjer voru ekki nema
369 manns árið eftir.
Fyrsta prentsmiðja
í Reykjavík var Landsprentsmiðjan.
Hún var flutt til bæarins frá Viðey
1844. Ástæðan til þess var sú, að
þá átti að endurreisa Alþingi. Var
því stefnt saman til fyrsta fundar 1.
júlí 1944, en samkomutímanum var
frestað þangað til næsta ár (1845). Má
því segja að Reykjavík hafi samtímis
fengið prentsmiðju, Alþingi og Menta-
skóla og urðu því merk tímamót í
sögu bæarins þá. Og sama árið (1845),
var það að Hoppé stiptamtmaður kærði
Grím amtmann Jónsson fyrir það að
hafa tekið upp á því að skrifa sjer á
íslensku.
Blöndalsbylur.
Daginn sem Páll læknir Blöndal frá
Stafholtsey var jarðsunginn í Bæ, gerði
aftaka stórhríð með hörkufrosti og var
GÓÐUR SNJÓR. Hjer í Reykjavík hefur tæplega sjest snjór í allan vetur, að-
eins föl einstaka sinnum. Þá eru gleðistundir barnanna. Hjer sjást ung og hraust
börn, sem hafa farið út í snjó að Ieika sjer, en vegna þess að það er aðeins föl,
hafa þau orðið að velta sjer til að verða snjóug. (Ljósm. ÓI. K. Magnússon).
það nefndur Blöndalsbylur. Það var
í febrúar 1903. Þennan dag var Árni
Gíslason vestary)óstur á ieið yfir
Brattabrekku. Árni var með alskegg,
en það fór í eina klakahúð og fraus
við föt, svo að hann mátti ekki höfuð
hræra. Að síðustu slitnuðu stórir lokk-
ar úr skeggi hans með klakagrímunni.
En til bygða komst Árni og rakaði þá
af sjer skeggið sem eftir var.
Lásagras.
Viljurðu geta opnað hverja læsingu,
þá skaltu finna maríuerluhreiður og
setja þar dyraumbúning og læsing fyr-
ir, þegar maríuerlan er úti. Kemur
hún þá með einslags gras og leggur að
læsingunni. Opnast þá læsingin, svo
maríuerlan kemst inn. Þetta gras skaltu
taka og geyma, og þarftu ekki annað
en bera það að skráargatinu, þar sem
þú vilt opna. Opnast þá læsingin þeg-
ar af sjálfu sjer. En vara máttu þig að
koma aldrei meir berhöfðaður undir
bert loft, því þá kemur maríuerlan,
sem þú læstir fyrir, og setur eiturorm
ofan í höfuðið á þjer, og verður það
þá þinn bani. (Allrahanda).
Vogrek.
Brátt eftir nýár (1836), rak á svo-
kallaðri Valagnúpamöl nálægt Reykja-
vík syðra og víðar hjer um 400 af
stórtrjám. Voru þau minstu 8 álna
löng. Mikið rak og af eikarstumpum
og ámustöfum. Hyggja menn fyrir
víst, að skip muni hafa strandað þar
nálægt, því þar rak einnig brot af
stýri og part af segli. (Daði fróði).