Lesbók Morgunblaðsins - 06.04.1950, Blaðsíða 2

iyQ ! fWPT 7 ' f'V •> » UÍÖtíUK MOltUUiNiiiLAtJbJlJfci
matspænir. Leysti faðir minn þetta
verk af hendi, þegar hann hafði
stund afgangs frá öðrum störfum.
Þegar fór að lengja dag fór hann í
smiðju og smiðaði hestajárn, hest-
skónagla, sláttuljái, kengi og hesp-
ur. Það var feikilega mikil vinna,
sem fór í smíðar á stóru heimili.
Á kvöldvökum voru altaf lesnar
sögur eða kveðnar rímur og vakað
þangað til sjöstjarnan var komin í
nónstað, því að engin var klukkan
til að fara eítir. Jeg var víst orðinn
8 ára þegar klukka kom á heimili
okkar, og olíulampi um líkt leyti.
Fram að þeim tíma hafði verið not-
aður lýsislampi og bar heldur daufa
birtu. Jeg man þau viðbrigði þeg-
ar olíulampinn kom og hvað okkur
fanst það dýrlegt að hafa svo bjart
ijós.
í Kaldárholti var tvíbýli og börn
á báðum bæum. Á vetrarkvöldin
ljekum við okkur í rökkrinu á
skautum og leggjum, og þar sem
svellbunki var í hólbrekkunni, var
farið á sleða. Sleðinn var kýrhaus-
kúpa og bundin á torfa. Á þessu
runnum við með fleygihraða, og
þótti gaman.
Þegar jeg var á 10. ári lagðist
móðir mín banaleguna og lá þungt
haldin í fulla þrjá mánuði. Það
var sullaveiki, sem að henni gekk.
Daginn sem hún dó átti jeg eins
og vant var að reka ærnar á haga;
þetta var á einmánuði. Faðir minn
var þá í Bakkaferð, svokallaðri
slógferð, að sækja fisk, gotu og
kútmaga til heimilisins. Áður en
jeg íór út um morguninn kallaði
mamma á mig og bað mig að koma
til sín, því að hún ætlaði að kveðja
mig; það væri ekki víst að hún
sæi mig framar. Jeg gekk til henn-
ar og kysti hana og iór svo. Þegar
jeg kom inn um hádegið var hún
dáin. Það er ekki unt að gleyma
slikri móður. Mjer hefur altaf fund-
ist hún vera hja mjer, þcgar eitt-
livert mótlæti eða sorg liefur steðj-
að að mjer í lífinu, og huggað mig
með kærleika sínum. Þegar faðir
minn kom heim og Kristín Egils-
dóttir, húsfreyja í austurbænum,
sagði honum andlátsfregnina, bað
hann guð að hjálpa sjer og hneig
niður. Það varð að styðja hann inn
að likbörunum. Því atviki hef jeg
ekki getað gleymt.
Þegar jeg var 13 ára hafði jeg
ekki fengið neina tilsögn í reikn-
ingi, jeg bað pabba að kenna mjer,
en hann kvaðst ekki hafa neinn
tíma til þess; hann skyldi nefna
það við síra Benedikt að kenna
mjer reikning áður en jeg yrði
fermdur. Svo var það löngu seinna,
að pabbi kom heim seint um kvöld
og segir við mig; „Jæja, drengur
minn, nú er best að þú farir í býtið
í fyrramálið austur að Guttorms-
haga til síra Benedikts að læra
reikning. Hann tekur á móti þjer,
jeg talaði um það við hann í dag“.
Jeg var kominn að Guttormshaga
fyrir fótaferð næsta morgun. Prest-
ur var þá ekki kominn á fætur, en
hann klæddist skjótt, og svo hófst
námið. Hann byrjaði á því að láta
mig leggja saman 2 og 2, 3 og 4
o. s. frv. Og þannig helt hann áfram
með mig allan daginn fram í vöku-
lok, og gaf mjer aldrei h'víld, nema
á meðan matast var. Það er ekki
trúlegt, en samt er það satt, að
gamli presturinn fór með mig um
daginn gegnum samlagningu, frá-
drátt, margföldun og deilingu í
einskonar tölum; ennfremur Ijet
liann mig breyta meira naíni í
minna nafn, og minna nafni í meira
nafn; svo tók hann fyrir^að kenna
mjer margskonar tölur. samlagn-
ing, frádrált, margföldun og deil-
ingu. Aö lokum lauk hann loísorði
á dugnað minn og gaf mjer reikn-
ingsbók Eiríks Briems með þeim
ummælum, að hún myndi duga
mjer, ef jcg læsi hana vel. Þetta
cr öll sú kensla. sem reiknings-
kunnátta min er bygð á.
Af sjálfum mjer lærði jeg að
skrifa, og notaði sem forskrift
fallegar utanáskriftir á brjefum. Á
vetrum æfði jeg mig að skrifa með
broddstaf á hrímuð svell, eða í föl.
Tókst mjer á þennan hátt að verða
sæmilegur skrifari, þótt jeg skrií'i
alt með vinstri hendi, en um það
var ekki fengist, og jeg hafði eng-
an kennara.
Undir fermingu lærði jeg gamla
8 kapitula kverið utan bókar. Prest-
ur húsvitjaði á hverju hausti og
hlýddi mjer yfir og ljet mig lesa í
Nýatestamentinu. Vorið, sem jeg
fermdist, gekk jeg í þrjú skifti
fyrir ferminguna til prestsins. Þetta
var öll mín bóklega mentun undir
lífið.
En aðra mentun fengum við
jafnhliða, og það var að vinna. Var
okkur haldið íast að því námi alt
frá 6 ára aldri. Það var smala-
menska, að reka kýrnar, sækja
hesta, hjálpa til við byggingar og
heyskap. Þegar jeg var 10 ára gaí
íaðir minn mjer hólma til að slá
og var það gert til þess að jeg
keptist við. Á vetrum var það ull-
arvinna á kvöldin og svo að læra
að lesa og síðan kverið uppi í rúm-
inu, því engin stund mátti fara til
ónýtis. Á daginn var snjómokstur
og gegningar. Um sláttinn gekk jeg
út myrkranna á milli með fólkinu.
Þá var jeg oft þreyttur. En jeg
held að mín góða heilsa sje því að
þakka að jeg varð að búa við harð-
rjetti og vinnu á æskuárunum.
Minnisstæðar skemtiferðir.
ÞEGAR jeg var 12 ára fekk jeg i
fyrsta skifti að fara i kaupstað með
pabba. Það var þegar hann íór með
ullina út á Eyrarbakka. En sú dýrð
og tilhlökkun! Jeg gat ekki soíið
dúr nóttina áður!
Um miðjan morgun var lagt á
stað og um kl. !) vorum við komnir
út að Króki, ferjustaðnum á Þjórsá.
Þar var lokið oían og sprett aí,