Lesbók Morgunblaðsins - 19.11.1950, Blaðsíða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
537
-i í> - 4 -------—n»™»-
Austurvöllur eins og hann er nú, ógirtur, með steinlögðum gangstígutn og blóm
skruði tneðl'rani heim.
Reykvikmgar þar þjóðhátið 'u til-
efni af 100 ára afntcelí kaupstaðár-
ins (1886). Sú sairifeoma vur hald-
in 18. ágúst og gekst bæarstjórn
fyrir henni. Þegar skyggja tók urh
kvöldið voru öll hús umhverfis völl
inn uppljómuð, en almenningi
skemt með söng og ræðuhöldum,
og svo var stiginn dans á eftir.
Ekki var minna um dýrðir þar
aldamótakvöldið. Þá voru mislit
ljósker hengd upp ait umhverfis
völlinn og myndastyttu Thorvald-
sens en Jjósadýrð í öllum gluggum
þar umhverfis og í sumum þeirra
gegnum skorin spjöld, með árn-
aðaróskum til nýu aldarinnar.
Einni stundu fyrir miðnætti hófst
almenn hátíðarganga um allar göt-
ur Miðbæarins og var lúðrasveit í
fararbroddi. Síðan streymdi allur
skarinn inn á Austurvöll. Voru
þar sungin og lesin aldamótaljóð
Einars Benediktssonar, en Þórhall-
ur biskup Bjarnarson flutti ræðu af
svölum Alþingishússins. Þegar
klukkan sló tólf, laust allur mann-
fjöldinn upp fagnaðarópi til þess
að heilsa hinni nýu öld, og á eftir
var flugeldum skotið. Þá voru
Reykvikingar ekki nema rumlega
6000 og gátu því allir komist fyrir
á Austurvelli. Nú er hann orðinn
of þröngur, enda hefir þjóðhátíð-
arhaldið nú flust ýmist í hljóm-
skálagarðinn eða á Lækjartorg og
Arnarhól.
í sambandi við 1000 ára hatið
Alþingis 1930 mun það hafa verið
ákveðið að líkneskja Jóns Sigurðs-
sonar forseta, sem staðið hafði
framan við Stjórnarráðið síðan hún
var reist 1911, skyldi flutt a Austur-
völl. Þótti það vel fallið að hann
stæði þar beint fyrir framan
glugga Alþingishússins og minti
þingmenn á skyldur sínar við ætt-
jörðina. En þá varð myndastytta
Thorvaldsens að víkja og var hún
flutt suður f Hljómskálagarð árið
eftir og stendur þar enn. En þar
sem líkneskja Jóns Sigurðssonar
hafði staðið fyrir framan Stjórnar-
ráðið, var reist líkneskja Hannesar
Hafsteins, hins fyrsta íslenska ráð-
herra.
AusturvöIIur hefir smám saman
tekið stakkaskiftum. Eins og fyrr
segir var sett trjegirðing umhverf-
is hann árið 1875 og þá var hon-
um skift með gangstígum í fjóra
ferhyrnda reita. Seinna \'ar sett
öflug járngirðing umhverfis hann.
Þegar er hann hafði verið friðað-
ur og sljettaður varð hann gras
gefinn og besta tún. Þá var borið
vel á hann áruin saman og var það
stundum foraráburður og þótti
fólki eigi góður þefur af honum
þá. Að því lýtur það, sem segir í
Alþingisrímunum:
Út við grænan AusturvÖlí,
sem angar leng: á vorin ....