Lesbók Morgunblaðsins - 01.04.1951, Blaðsíða 1
HEILOG JOHAMNA
Þættir úr íormála Bernard Shaw
SAGA HEILAGRAR JÓHÖNNU
hefur orðið viðfangsefni margra
sagnfræðinga og skálda. Bókment-
irnar um hana hófust þegar í sam-
tíma hennar. Hún kemur fyrir í ein-
um söguleik Shakespeares: Hinrik
VI. og talin þar sendiboði Satans.
Chapelain yrkir um hana um miðja
17. öld og Voltaire svo sem öld
seinna, (La Pucelle, 1756) og dró
dár að henni og trúarboðskap henn-
ar, þó að annarsstaðar hafi hann
skrifað virðulegar um hana. Enska
skáldið Southey orkti kvæði um
hana. Schiller gerði um hana frægt
leikrit, sem dr. Alexander Jóhannes-
son þýddi á íslensku og flutt hefur
verið hjer í útvarpið, (Mærin frá
Orleans). Nýtt leikrit er einnig til
um hana eftir ameríska skáldið Max-
well Anderson (Joan of Lorrain
1947) og á grundvelli þess hefur ver-
ið gerð kvikmyndin, sem sýnd var
hjer í Gamla Bíó. Annað nýjasta
leikritið um hana er eftir Josef
Nowak (Jóhanna i Rúðu, 1948). Tvö
af höfuðskáldum Frakka á seinustu
tímum hafa skrifað mikil rit um
Heilaga Jóhönnu: Anatole France og
Charles Péguy. Merkasta skáldrit nú-
tímans um heilaga Jóhönnu er leik-
ur G. Bernard Shaw (frá 1924), sem
nú er sýndur í Þjóðleikhúsinu (í þýð-
ingu Arna Guðnasonar) og er af
flestum talinn hámark skáldskapar
hans.
Mörg og mikil heimildarrit um
sögu heilagrar Jóhönnu hafa einnig
verið gefin út, fyrst og fremst máls-
skjölin úr rjettarrannsóknunum út
af henni. Það eru fimm bindi (gefin
út af Jules Quicheret 1840). Brjef
hennar háfa líka verið gefin út og
skjöl varðandi hana í páfagarði og
rannsóknir á mýndum af henni. Er
nú helst talið að samtíma myndir af
henni sjeu ekki tíl áreiðanlegar.
Það var franski sagnfræðingurinn
Michelet sem einna fyrstur lýsti Jó-
hönnu með þeim glæsibrag, sem gerði
hana að þjóðhetju. Hann gerði sögu
hennar að hámarki miðaldarsögu
sinnar, en þá voru málsskjölin um
hana nýkomin út. „Hvaða helgisaga
er fegurri en þessi óræka saga“,
sagði Michelet, ,,en við verðum samt
að varast það að gera úr henni helgi-
sögu“. Hann taldi Jóhönnu ekki að-
eins síðasta fulltrúa líðandi tíma,
heldur einnig fyrsta fulltrúa nýs
tíma, sem var að byrja og lagði
grundvöll föðurlandsins, Frakk-
lands.
Bæði sagnfræðingar og skáld hafa
%» \
Likneski Jean d’Arc á torgi í
Rúðuborg-.
skifst í flokka um skoðanirnar á
Heilagri Jóhönnu. Þótt það sje nú