Lesbók Morgunblaðsins - 15.06.1952, Page 9
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
317
Hildur Blöndal
komið bókum „heim“ og beðið
fylgjur sínar íslenzkar að varð-
veita þær.
Það minnir mig annars á bók-
merki öldungsins, þessa sem bjó
við dys hjá Hyrningshólmi norður
af Kaupmannahöin. Bókmerkið
líkist skjaldarmerki, en í því ber
mest á bjarndýri, sem slær hörpu
sína, búna gínandi höfði í dreka-
skurðarstíl. Sagt gat hann eins og
fornskáldið, sem kannaði leiðir
trúbadúra suður um lönd:
Hvort tvegggja kann eg hyggja:
harpslátt og bragþáttu.
Hitt náði að vísu engri átt, að
mikið sæist af bjarndyrseðli i þess-
um nettvaxna, hjartamilda sKoia-
manni, þótt móðir hans væri af
kyni kunnu fyrir glímur og Björn
sundkennari, faðir hans, ætti
skammt að rekja til húnvetnskra
valdsmanna. En björninn, liúnninn,
táknar að sjálfsögðu íylgju hans
úr Húnaþingi, bernskusveitinni og
ætthringnum. Sagt er, að slik
fylgja geri sérhvern Islending und-
arlegan í skapi á nokkurn hart eða
stundum, ef hann dvelst lengi með
henni erlendis, og þó se hun hon-
um jainan styrkur.
Ef húnn þessi frá Sigfúsi Bjarn-
arsyni Blöndai skyldi nú gerast
rauðkinni grimmur að eiganda
látnum, er rétt að vara menn við.
Hann er á þúsundum bóka í Há-
skólabókasaini og góðlátur við-
íangs við aiia, sem vei iesa bæk-
ur, þó að enginn heyri björninn
knýa hörpuna, síðan doktor Sigiús
leið. En hver, sem misier með iáns-
bok, er bjarnarxnerkið ber, ætti að
vita, hver liugur kann aö vera með
gjaiabókum iatinna og rammar
ættariyigjur á sveimi.
Um leið og ég skrifa þessar lín-
ur, renni ég augum á ianga röð
skapveggja með tugþúsundum
bóka, skap bak við skáp um endi-
langt hús, og minnist manna, sem
sóttu frama sinn í útlönd og eftir-
létu Háskólabókasaíni bækur og
þær spegla iramaleit og menning-
arþorsta þessara Væringja. Nokkr-
ir skulu taldir.
Próiessor Finnur Jónsson í
Kaupmannahöin lezt fyrir 18 árum
og ariieiddi Haskóia íslands að
bókum sínum, sem mest voru um
norrænar tungur og ísienskar bók-
menntir. Um iikt leiti barst háskól-
anum dánargjöf guðfræðirita irá
S. Thormodsæter, norskum presti,
og önnur, rit germanskrar mái-
iræði, frá Arvid Johansson, sem
var iæddur rússneskur þegn í Líf-
landi af ættum sænskra iandnema
þar, leitaði germanskra mennta og
stöðu tii Vesturianda, siðast Bret-
lands, en unni vegna aíspurnar
draumnum um norræna mennta-
stöð á Islandi. Þess vegna varð
hann einn Væringjanna, sem nema
ísland að nokkru, þótt með bók-
unum einum sé. Arið 1940 lézt
Benedikt S. Þórarinsson, manna
auðgastur að íslenzkum ritum og
íengsæll a íágæti í kaupierðum
eriendis, og aiit gaf hann það há-
skólanum. Það var jalnmikið að
vöxtum og hið mikla saín Finns,
sem getið var, og margfalt meira
af torfengnu. Þá var safn há-
skólans gert að stofnun og fékk
rúmgott húsnæði í háskólabygg-
ing nýreistri.
Yngsta stórgjöfin til Háskóla-
bókasains, jainmikil Benedikts-
sami að vöxtum og geisiverðmæt
að markaðsverði, var það, er frú
hiidur, ekkja dr. Sigíusar Blönd-
ais, gaf því eítir lát hans 1950 saín
þeirra alit af erlendum ritum. Eigi
iet liún þröngan hag, sem Sigius
hafði aður neint, hindra sig frá að
sýna þann hötðingsskap. Fer og
vei á að taka nú iram, er alllangt
er um liðið, að enga hagsmuni eru
íslendingar búnir að veita henni í
moti og hún ætlaðist til einskis.
2. Þar skal yngjast vor saga
við eldforna brunna —
Það eru Mímisbrunnar suð-
rænnar og norrænnar íornmenn-
ingar, sem Einar Benediktsson tal-
ar þannig um í Værmgjum, eggj-
unarkvæoi smu til stórhuga manna
um að gera iramarerðir víða um
heim, aíia orðstirs og verðmæta og
flytja hvort tveggja til Islands.
Þegar Einar lést, hafði hann arf-
leut háskólann að þeim kjörgrip-
urn tveim, sem hann átti eitir,
iornialegu bókasaini og Herdisar-
vík, þar sem birkihraun angar,
brimið gnýr og í haíopnum hömr-
um dynur af vindum alis norður-
hvels.
Þessar bækur, sem Væringinn
Einar undi við til dauða og nú eru
í Haskolabókasafni, voru einkum
tvenns konar, grísk-latneskar bók-
menntir og norðuráiíusaga í rit-
um frá 15.—18. öid. Eista ritið^ fra
Augsburg 1489, er meðal hinna
örfau vögguprenta (incunabula),
sem ísland hefur íengið, og margt
er annað af sjaldséou og miku-
vægu. En í sama saínshluta og rit
Einars eru nú komnar greinar
tvær af Blöndalsbókum, sem nokk-
uð verður að lýsa: