Lesbók Morgunblaðsins - 19.10.1952, Blaðsíða 3
r
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
503
sýna fram á hver þjóðarnauðsyn
væri, að iðnstarfsemi ykist í land-
inu og að íslendingar hætti að
kaupa af útlendingum þá vinnu,
er þeir gæti sjálfir innt af höndum.
Þá voru um 10.000 íbúar í Reykja-
vík og atvinnuleysi var þá tiltölu-
lega miklu meira heldur en það
heíur verið nú um mörg ár. Þá
var víða hin sárasta fátækt, sem
von var, þar sem heimilisfeður
gengu máske iðjulausir allan vet-
urinn og uppkomin börn þeirra
höfðu ekkert að gera heldur. Úr
þessu gat aukinn iðnaður bætt.
Morgunblaðið tók sér því fyrir
hendur, þegar á fyrsta vetri, að
kynna þær iðngreinar, sem hér
voru. Tilgangurinn var tvenns kon-
ar, í fyrsta lagi sá að vckja athygli
á frainleiðslunni og livctja menn
til að kaupa hana, og í öðru lagi að
sýna livað þcssi íáu fyrirtæki
veittu mörgum vinnu og hvers
mætti vænta um bættan hag al-
mennings cf iðnaður gæti aukizt
hér í bænum.
í formála íyrir þcssum greina-
ílokki um iðnaðinn, komst blaðið
svo að orði: „Innlendur iðnaður er
að vakna. Möguleikarnir eru rnarg-
ir í lundinu. Við verðum nú að íá
margt íra öðrurn þjóðurn. En víst
er, að mikið af því gætum við
framleitt í landinu sjálfu. Iðnaður
er nauðsynlegur hverju landi, og
það er skylda hvers manns að
styðja hann af fremsta megni.“
Það kom þá í minn hlut að hafa
tal af forustumönnum ýmissa fyr-
irtækja og skoða húsakynni þeirra
og starfrækslu. Og þegar ég rifja
nú þetta upp í huganum, þá blöskr-
ar mér hvað íslenzkur iðnaður átti
við bág kjör að búa í öndverðu.
Skilningsleysi manna og erfiður
fjárhagur var þar verstur þrándur
í götu. Menn sögðu að íslenzkar
iðnaðarvörur væri „skítti“ og láns-
traust hafði iðnaðurinn ekki. Þeir,
sem liöíðu getað keypt sér ein-
hverjar vélar, urðu að nota stein-
olíuhreyfla til þess að knýa þær.
Og húsakynni voru víðast hvar
mjög léleg og óþægileg. Ölgcrðin
Egill Skallagrímsson var þá t. d.
til húsa í þröngu kjallarahúsnæði
undir Þórshamri í Templarasundi.
En um þessar mundir voru mjög
merkileg tímamót í sögu Reykja-
víkur og íslenzku þjóðarinnar. —-
Verslun var öll að komast á inn-
lendar hendur. Selstöðuverslanirn-
ar gömlu voru að syngja á sitt
síðasta vers. Milljónaríélagið og
J. P. T. Bryde lognuðust út af. —
Hafnargerð var haíin í Reykjavík.
Eimskipafélag íslands var stofnað.
Togurum fór ört íjölgandi. Og hér
hefði áreiðanlega orðið miklar
framfarir á öllum sviðum ef heims-
styrjöldin hefði ekki skollið á með
þeim þrengingum, sem hún olli hér
á landi.
Stríðið varð árciðanlega til þess
að hnekkja framíörum í íslenzkum
iðnaði í bili. En að öðru leyti opn-
aði það augu manna betur en áður
fyrir þeirri staðreynd, að „hollt er
heima hvað“.
Þess má geta hér, að Heimilis-
iðnaðarfélag íslands var stofnað
árið 1913, og þótt það haíi jafnan