Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1953, Blaðsíða 4

r
64
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
KRISTJAN ALBERTSON:
Sameinuðu þjóðirnur
Ræða ílutt d stofndegi þeirra 24. október s.L
r í SJÓNLEIK Guðmundar Kamb-
r ans Sendiherrann frá Júpíter lætur
skáldið þennan fulltrúa frá annari
' stjörnu lýsa skoðun sinni á megin-
meinsemd jarðlífsins, í skeyti heim
til Júpíter. Hann segir að mönn-
unum hafi enn ekki lærzt að hugsa
hnattrænt, og bætir við: „Jörðin
stynur undir sínum mörgu föður-
Iöndum.“
Síðán þessi leikur var saminn,
fyrir rúmum aldarfjórðungi, hefur
mönnunum, kannske aðallega af
illri nauðsyn, hlotið að lærast að
hugsa hnattrænna en áður. Ekkert
föðurland er svo máttugt að það
geti framar af eigin rammleik ein-
um tryggt frið og farnað barna
sinna. Og við vitum að það sem
gerist í fjærstu löndum heimsins
getur ráðið mestu um ókomna
ævi okkar allra. Jörðin hefur líkt
og minnkað, og þjappazt fastar
saman í eina órjúfanlega heild —
en þessi heild er sjálfri sér sundur-
þykk. Jörðin stynur ekki lengur
uridir sínum mörgu föðurlöndum,
heldur undir sínum tveim hagkerf-
um — hagkerfi ríkiseignar á fyrir-
tækjum, og að því er mér skilst
líka á mannfólkinu, og hagkerfi
’ einkaeignar, einkaframtaks og
' sjálfseignar hins einstaka manns á
' sjálfum sér. Það eru át.ökin milli
’ þessara tveggja hagkerfa, þar sem
annað er í sóknarhug en hitt í varn-
araðstöðu, sem í dag skifta ríkjum
heimsins í tvo andvíga flokka —
og sú skifting veldur þeim kvíða
1 fyrir nýrri heimsstyrjöld, sem
liggur eins og martröð á gjörvöllu
mannkvni á síðari árum.
Eftir fyrri heimsstyrjöld heldu
menn að vísasti vegurinn til friðar
á jörðu væri náin og stöðug stjórn-
málasamvinna allra þjóða, að slík
samvinna myndi framar öllu öðru
geta kennt mönnunum að hugsa
hnattrænt. — Þjóðabandalagið var
stofnað. Það var engin tilviljun að
hugmyndin kom frá Woodrow
Wilson, forseta Bandaríkja Ame-
ríku. sem þá voru yngsta stórveld-
ið. hinn nýi kraftur í sögu mann-
k'msins, og land þar sem menn
höfðu vanizt stórtækri og örlátri
framkvæmd.
Það var engin tilvilju'n að þjóða-
bandalagshugmyndin kom frá for-
seta þessarar miklu þjóðar, sem
menn eru svo feimnir við að bera
lof á í löndum þar sem mikið er um
kommúnistískan hávaða — þjóðar,
sem um langt skeið hafði verið ör-
látari á hjálp til annarra en áður
hafði þekkzt í sögu mannanna, og
eftir síðustu heimsstyriöld hefur
komið svo bróðurlega fram, jafnt
við sigraða fjandmenn sem fvrri
samherja, að hjálpfýsi Bandaríkj-
anna veldur kaflaskiftum í sögunni
um sambúð þjóðanna hér á vorri
jörð.
Þjóðabandalag Wilsons vann
margt merkilegt, en því var ekki
fengið það vald, sá bakhjarl af
hernaðarlegu mátterni, að það gæti
komið í veg fyrir nýa heimsstyrj-
öld, og það því síður sem mjög
óviturlega hafði verið gengið frá
Kristján Albertson
frið'trsamningum 1919 — um það
hr,1d ép að fWtir «óu stmmála nú.
N” stvriöld skall á. hálfu verri en
pú fvrri. Að henni lokinni var svo
öðru sinni horfið að þv,í ráði að
s+ofna hióðt>h'>ndalag, — hinar
Sameinnðu hióðjr — en enn sem
fvrr hefur hví ekk’ verið séð fvrir
vr'1di til hess að stmrna heiminum.
Sú snurning er því enn óleyst,
hvernio eigi að trvggja friðinn.
Til hvers er há betta stóra, kostn-
aðarsama bandalav. úr því að svo
pr um hnútana búið. að bað getur
ekki trvggt bann frið á jörðu, sem
pr ho't0<:ti ósk mannanna? Sam-
einuðu þióðirnar eru hvriun, þær
eru t'lraun, þær eru tjáning á von
mannkvnsins um vaxandi sam-
v!nnu og bróðurhug, þær eru það
skrel- sem fært var að stíga á vor-
um dögum í átt til allsherjarstjórn-
ar á málum mannkynsins.
Róm var ekki bvggð á einum
degi. Öll þróun heimtar sinn tíma,
og ekkert stórt og varanlegt varð
til nema fvrir þolinmæði og þraut-
seigiu, þá bjartsvni sem bvrjar
aftur og aftur hrátt fyfir andbyri
og örðueleika. Sameinuðu þióðjrn-
ar eru ekki heimsstjórn — heldur
árleg ráðstefna, þar sem þjóðirn-