Lesbók Morgunblaðsins - 22.02.1953, Blaðsíða 6

fifl "
W LESBÓK. MORGUNBLAÐSINS
cftirlit með því er bjargazt hafði
og síðar kynni að reka á land,
senda út það, sem verðmætast var
og halda uppboð á hinu.
Langsamlega mestur vandinn
var að sjá skipbrotsmönnum fyrir
veturvist. Húsakynni voru víðast
hvar þannig, að bændur gátu illa
bætt við sig fólki, en hitt var þó
enn alvarlegra að naum vetrar-
björg var víðast hvar, eftir harð-
indin, sem á undan voru gengin.
Kemur þetta greinilega fram í
bréfi, sem Brynjólfur sýslumaður
ritaði Fuhrmann amtmanni, og
dagsett er að Hrauni hinn 16. nóv-
ember.
Fyrst biður sýslumaður um sér-
staka fyrirskipan til almúgans í
sýslunni um að hann verði að hlýða
séránundanbragða og gera það sem
gera þarf, þar á meðal að taka við
mönnum þar sem sér þyki ráðlegt
að vista þá. Enn fremur vill hann
fá fyrirmæli um hvernig eigi að
greiða björgunarlaun og annan
kostnað við alls konar hjálp, og
fyrir vist og viðurgerning manna
á viku hverri, eftir þeirra „standi“.
Síðan segir hann:
— Að lokum er það auðmjúk
bæn mín, að fari svo að hinir fá-
tæku bændur hér í sýslunni geti
ekki tekið allan þennan fjölda
manna og séð fyrir þeim í vetur,
að þá megi þeir, sem enga lífsbjörg
eiga, vera undanþegnir þeirri
skyldu að taka við veturvistar-
mönnum. Og þar sem nú er mjög
mikill bjargarskortur hér í sýsl-
unni, þá verði nokkrir fluttir aust-
ur í Rangárvallasýslu, þó ekki
fleiri en 26------
En það var langt frá því að Ár-
nesingar gæti séð skipbrotsmönn-
um farborða, enda þótt þeir losn-
uðu við 26. Niðurstaðan varð því
sú, að skipbrotsmönnum var skift
niður á fjórar sýslur, Rangárvalla-
sýslu, Árnessýslu, Gullbringusýslu
og Kjósarsýslu. Fengu sýslumenn
fyrirskipanir um að koma þeim
fyrir. Var víðast hvar einn skip-
brotsmaður á bæ, en sums staðar
þó tveir og jafnvel þrír. Til eru
enn skrár um það hvar þessir
menn vistuðust og hvað þeir hétu.
Voru 61 í Árnessýslu, 26 í Rangár-
vallasýslu, 30 í Kjósarsýslu og
rúmir 50 í Gullbringusýslu. Hjá
landfógeta voru 6 en á Bessastöð-
um 4, þar á meðal skipspresturinn
séra Josias Kornbeck og Jochum
Friis skipherra. Segist séra Þórður
í Hvammi hafa séð hann þar um
veturinn og hafi hann verið „með
gullhring í hvoru eyra“.
AFDRIF SKIPSINS
Hinn 20. nóvember skrifar Brynj
ólfur sýslumaður Fuhrmann amt-
manni á þessa leið:
Engin breyting hefur orðið á
strandinu, nema hvað ég ásamt 5
mönnum (þar á meðal Peder Niel-
sen skipstjóra) fór um borð með
fjöru, litum á og var allt illa út
leikið, matvæli og allt sem sjór
hefur komizt í, eyðilagt. Við gátum
ekki verið nema V\ tíma um borð,
því að þá fór að flæða. í morgun
reyndum við aftur að faja út og
bjarga í land því sem bjargað yrði.
— Hin þrjú stóru segl eru komin
til Þorlákshafnar ásamt öðru braki.
Ég gat ekki komið þeim til Eyrar-
bakka, því að þau voru of þung
fyrir bátinn á Ölfusá. Hin stóru
tré, svo sem afhöggvin möstur og
rár, get ég ekki látið flytja fyr en
frystir, ef yður sýnist þá ekki held-
ur að selja þau hæstbjóðanda á
uppboði. Ég hef látið merkja þau,
svo að þau þekkist frá öðrum reka-
viði. Fallbyssunum er ekki hægt að
bjarga, enda þótt allir verkfærir
menn hér legðust á eitt.
í dag var enn reynt að komast
um borð í skipið, en vegna þess
hve illt var í sjó, komust aðeins 3
menn upp á skipið. Var því ekki
hægt að bjarga neinu. Síðdegis
l
með flóði virtist skipið lausara en
áður og veltist til og frá, og er ég
hræddur um að það geti tekið út.
Hinn 23. nóv. skrifar hann svo
amtmanni annað bréf:
Skipið sökk aðfaranótt 22., en í
gær var stjórnborðshliðin rekin á
land og liggur næstum á þurru.
Bakborðshlið er enn á kafi úti í
sjó, brotin. Undir byrðingnum má
sjá fallbyssu hanga fasta, en ó-
mögulegt að ná henni. Önnur lá í
sjónum, hálf á kafi, rétt við land,
en engin leið að hreyfa hana vegna
þyngsla, og þegar flæðir fellur yfir
hana. Ekki er hægt að rífa flakið
— til þess vantar áhöld, því að
viðir eru þungir og negldir með
stórum boltum. Og þarna úti á
eyðisandi, er ekki hægt að mat-
reiða handa mönnum um þetta
leyti árs. Þeir, sem koma hingað,
hafa hvorki nesti né fóður handa
hestum sínum. Hér er hvergi hægt
að fá mat né húsaskjól og langt til
næstu bæa, svo ef þeir ætti að fara
frá bæum á strandstaðinn, þá eru
þeir ekki komnir þangað fyr en um
hádegi. Og nú eru stuttir dagar og
ekkert tunglsljós. Sé ég því ekki
ráð til að bjarga neinu öðru en því,
sem rekur á land.--------
Hér má skjóta því inn til gam-
ans, að mælt er, að þegar Jón
Árnason var bóndi í Þorlákshöfn,
hafi hann eitt sinn séð ofan á
stykki mikið úr kopar í sandinum
á Skeiði. Var þá háfjara. Gizkaði
hann á að þarna mundi vera ein
fallbyssan úr Giötheborg, en þótti
óvinnandi verk að reyna að bjarga
henni. Liggur því þessi fallbyssa
þar enn, en hinar sandorpnar þar
úti fyrir. Væri ekki ónýtt nú að
hafa upp á þeim, eins og kopar er
eftirsótt vara. —
SKIPVERJAR SENDIR ÚT
Þess er getið að allmargir skip-
verjar hafi andazt hér um vetur-
inn og er það ekki ólíklegt. Munu