Lesbók Morgunblaðsins - 19.04.1953, Blaðsíða 4

210
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
þrýstiloftsflugvélar hefja ferðir
sínar, að fara ótal reynsluflug með
öðrum flugvélum til þess að ganga
úr skugga um að allt sé í góðu
lagi. Flugmennirnir á þrýstilofts-
flugvélunum verða líka að æfa sig
á þeim áður, því að það útheimtir
sérstakt lag að stjórna þeim.
Næsta fyrirætlan félagsins er að
koma á föstum ferðum til New
York og Suður-Ameríku. En til
þess þarf miklu meiri undirbúning,
því að veðrátta yfir Atlantshafi er
að mestu leyti órannsökuð enn.
Menn vita sem sé ekkert um það
hvernig loftstraumar fara í háloft-
unum þar, allra sízt yfir suðurhluta
hafsins. Flugmenn B.O.A.C. eru
kunnugri leiðinni yfir norðanvert
Atlantshaf, því á stríðsárunum
flugu þeir þar yfir að staðaldri.
Þeir vita að hvassir vestanvindar
geta þar náð upp í 25.000 feta hæð,
svo hvassir að vindhraðinn er allt
að 100 milur á klukkustund. Þeir
vita að hætta er á, að ísing leggist
á flugvélarnar í grennd við Labra-
dor. En enginn veit hvernig veðr-
áttu er farið enn hærra, eða á þeim
slóðum sem þrýstilofts-flugvélun-
um er ætlað að fljúga. Hefur þessi
flugleið aðeins verið farin einu
sinni í þrýstiloftsflugvél. Það var
þegar Canberra flugvélin flaug á
einum degi fram og aftur milli
Englands og Ameríku. Þá lenti hún
í. stormi í 40.000 feta hæð og var
vindhraðinn svo mikill að henni
mældist hann vera 160 mílur á
klukkustund. Á heimleiðinni hafði
hún vindinn með sér, og þótt flug-
hraði flugvélarinnar væri ekki tal-
inn nema 500 mílur á klukkustund,
þá skilaði henni 660 mílur á klst.
Slíkir stormar, sem kunna að
blása úr öllum áttum, geta haft
hinar örlagaríkustu afleiðingar
fyrir flug á þessum leiðum- Verður
því ekki lagt í flugferðir á þeim
slóðum að órannsökuðu máli. Verð-
ur því að fara mörg reynsluflug
um háloftin áður en hægt er að
hefja reglubundnar flugferðir með
farþega, því að félagið vill ekki
steypa farþegum sínum í ófyrir-
sjáanlega hættu.
Það er kunnugt, að á ýmsum
stöðum eru mjög sterkir loft-
straumar í þeirri hæð, þar sem
þrýstilofts flugvélarnar eiga að
fljúga. Eru þetta aðallega uppvind-
ar, sem geta náð allt að 100 mílna
hraða á klukkustund, og myndast
yfir sólbökuðum svæðum, svo sem
eyðimörkum Arabíu. Hvernig slík-
ir uppvindar haga sér yfir Atlants-
hafi, er með öllu ókunnugt. Þó eru
taldar nokkrar líkur til þess að
vinda þessa taki að lægja þegar
þeir hafa náð 42.000 feta hæð, en
þar eru allra efstu brúnir skýa. Er
talið að þar fyrir ofan muni fljótt
draga úr þeim. En sé svo, þá getur
vel verið að nauðsynlegt sé að
fljúga hærra heldur en nú er gert.
Mikil vandkvæði eru á því að
lenda þrýstilofts flugvélum þar
sem nokkur hálka er, ísing eða
klaki. Það kemur oft fyrir að hinn
steypti flugvöllur hjá Gander á
Newfoundland er þakinn ísingu.
Nú er löndunarhraði þrýstilofts
flugvéla ekki meiri heldur en ann-
arra flugvéla. En þess verður að
gæta, að þrýstilofts flugvélarnar
verða eingöngu að treysta á heml-
urnar til þess að stöðva sig, því að
þær geta ekki látið hreyflana vinna
aftur á bak. Hjólin verða því að fá
gott viðnám, en slíkt er útilokað
þegar ísing er. Ekki er gott að vita
hvernig þessi vandi verður leystur.
Þegar samgöngur eru komnar á
til Ameríku, hyggst félagið snúa
sér að því að koma upp föstum
áætlunarferðum til Ástralíu. Og
árið 1953 býst það við að tilbúnar
verði vöruflutninga flugvélar, sem
nefndar verða Bristol Britannia.
Þessar flugvélar eru enn á reynslu-
stigi, hefur ekki verið flogið nema
20 flugstundir. Þær verða með
nýrri tegund hreyfils, sem nefnist
Proteus III, en hann er ekki full-
smíðaður enn — þarf að gera á
honum ýmsar endurbætur áður en
honum er treystandi til langferða.
Þessar flutningaflugvélar eiga að
geta borið 20 smálestir, og þykja
hentugar fyrir léttavarning, sem
mikið liggur á að komast til á-
kvörðunarstaðar, t- d. sýnishorn af
vörum. En vegna þess að flutnings-
gjöld eru miklu lægri heldur en
fargjöld, miðað við þunga, þá verð-
ur að kosta kapps um að þessar
flutninga flugvélar verði sem allra
sparneytnastar og ódýrar í rekstri.
Þegar kemur fram um 1960 ger-
ir félagið ráð fyrir að hafa eignazt
þrýstilofsflugvél, sem er miklu
stærri heldur en þær, sem nú eru.
Væntir félagið þess, að þá standi
það betur að vígi í samkeppni við
aðrar þjóðir, enda þótt ekki verði
kapp lagt á. að hafa þessar flug-
vélar hraðfleygari en nú er. Það
þykir sæmilegur hraði að fara 500
mílur á klukkustund, enda þótt um
5000 mílna langa leið sé að ræða.
Ef hraðinn er aukinn mikið úr því,
eða jafnvel upp í hraða hljóðsins,
625 mílur á klukkustund, þá líður
farþegum ekki eins vel. En þessar
flugvélar eru eingöngu ætlaðar til
fólksflutninga á löngum leiðum, og
hver þeirra á að geta flutt 100 far-
þega í einu.
Gert er ráð fyrir að um þær
mundir er þessar flugvélar koma í
notkun, að þá verði flogið yfir
Norðurheimskautið, en við það
styttast leiðir milli heimsálfanna
stórkostlega. Fer þá að líða að því
að hægt sé að komast „hálfan
hnöttinn kring“ á einum sólar-
hring.
Bretar eru nú fremstir allra
þjóða í loftsiglingum með þrýsti-
lofts flugvélum. Eins og á þessu má
sjá, ætla þeir ekki að hleypa öðr-
um fram fyrir sig á næstunni. —