Lesbók Morgunblaðsins - 19.04.1953, Blaðsíða 11

" tESBÓK MORGUNBLAÐSINS
217
af mikilli alúð og rausn, og dvöld-
um við þar í fulla tvo klukkutíma.
Á borðum var meðal annars þjóð-
arréttur Savolaksanna, pírokinn,
sem er eins konar kartöflubrauð.
Ekki þótti mér hann taka öðru
brauði fram og margt annað girni-
legra á borðum. Að lögun minnti
hann á íslenzkan skó. Hjónin voru
fremur ung. Hafði bóndinn tekið
við búi af föður sínum, en kona
hans var Helsingforsbúi. Þó und-
arlegt megi virðast, var hún komin
í aðra ætt af Hottentottum. Afi
hennar var þýzkur trúboði í Af-
ríku, og hafði hann átt móður
hennar með Hottintottakonu. En
ekki virðist þessi blóðblöndun hafa
spillt frúnni hið minnsta, því að
hún var glæsileg og vel gefin kona.
Að öllu leyti ólík þeim Hottintott-
um, sem við höfum séð á myndum
og lesið um í landafræðinni okkar.
Með því að þau hjón vissu, að
ég var bóndi, var að loknum verði
gengið til fjóss. Bar þar allt vitni
um mikla reglusemi og myndar-
brag. 24 mjólkandi kýr voru í fjqs-
inu og virtist það ekki nema tæp-
lega hálft. Eitthvað mun ég hafa
getið um það við samferðamann
minn, hvernig í því lægi. Ástæðan
var þessi: Áður voru hér 60 kýr.
En þegar bændurnir á Kyrjálaeið-
inu urðu að hverfa þaðan, varð að
sjá þeim fyrir jarðnæði, og það
þurfti ekki lítið til. Þetta jarðnæði
fekkst bæði með góðu og illu. Gisti-
vinur minn varð að láta % af sinni
jörð fyrir slakar bætur. Gott dæmi
um hinar miklu fórnir, er finnskir
þegnar urðu að færa. Þó aðrar
væru enn þyngri, missir nánustu
ástvina og örkuml þeirra á víg-
völlum.
Frá herragarðinum fórum við
beint til Savonhnna og vorum þar
við hljómleika píanóleikara frá
Helsingfors. í för með okkur voru
herragarðshjónin.
Enn hef ég næstum því heilan
dag til umráða í Savonlinna. Það
er óvenju rúmur tími á einum stað.
Átti ég það að þakka ritara Pohjola
-Norden í Helsingfors, sem taldi
nauðsyn fyrir mig að fá þar góðar
tómstundir til að skoða mig um.
Savonlinna stendur á tveim
hólmum í sundum milli vatna, og
hefur nu teygt sig á meginlandið
til beggja hliða. Bærinn hefur vax-
ið verulega upp á síðkastið og telur
nú 12 þúsund íbúa. Lögun bæarins
er mjög einkennileg. Hann er 13
til 14 km langur, en mjör sem
þvengur. Aðalgatan frá austri til
vesturs heitir Olavinkatu, Ólafs-
gata, kennd við verndardýrling
borgarinnar, Ólaf konung helga. —
Bærinn er nýr og gamall í senn.
Mest ber þar á einnar hæðar timb-
urhúsum frá 19. öld. Ekkert finnst
þar af verulega gömlum húsum
nema Ólafskastali einn. En nú rísa
upp mörg glæsileg margra hæða
há steinhús, svo sem gistihús og
verslunarhús. — Lega bæarins er
yndisfalleg, en sjálfur á hann eftir
að skipuleggjast og byggjast betur.
Vísir að byggð þarna varð
snemma til, eða nokkru eftir að
Olofsborg, Ólafskastali, var byggð-
ur. En bæarréttindi fekk staðurinn
ekki fyrr en 1639, á dögum Per
Brahe. Oft var barizt á þessum
slóðum og bærinn fór nær því í eyði
oftar en einu sinni. Það var ekki
fyr en Saimaskurðurinn mikli var
grafinn um miðja 19. öld, og sam-
band náðist við hafið, að bærinn
fór að vaxa. Þá varð Savonlinna
miðstöð vatnasiglinganna. Er þar
góð höfn og íslaus frá maí til nóv-
emberloka, og stórt sölutorg að
baki. í járnbrautarsamband komst
bærinn í byrjun þessarar aldar, og
hafði það að sjálfsögðu mikla þýð-
ingu fyrir hann. Savonlinna varð
fyrir miklum skemmdum í vetrar-
stríðinu, en lítt sér nú þeirra staði
og endurreisn senn lokið. Þar á
meðal á hinni fallegu kirkju, er
skemmdist þá mikið. Fóru guðs-
þjónustur lengi fram á rústum
hennar.
Savonlinna hefur mikið aðdrátt-
arafl. Sækja hana heim meira en
30 þúsund ferðamenn árlega- Ber
margt til: Ágætur baðstaður. Sér-
kennileg náttúrufegurð. Sögulegar
minjar. Fjörugt athafnalíf, með
vaxandi verðmæti skóganna. Höf-
uðstaður Austur- og Mið-Savolaks.
Siglingar eru miklar og verulegur
iðnaður. — Savonlinna er menn-
ingarbær. Andi gamalla sögulegra
viðburða svífur yfir vötnunum.
Nú er laugardagur 10. nóvember.
— Klukkan tíu að morgni sækir
Malmi leiðsögumaður mig og píanó
leikarann, er bjó í sama hóteli og
ég. Og erindi hans er að fara með
okkur til Ólafskastala, sem er sögu-
frægt minnismerki horfinnar tíðar,
og eitt fegursta virki Norðurlanda.
— Við göngum góðan spöl, unz við
komum að stríðum ál. Kæna liggur
bundin við bakkann. Við göngum
um borð. Malmi leysir bátinn og
fellur á árarnar. Eftir tvær mínút-
ur erum við á bakkanum hinum
megin. Turnar Ólafskastala gnæfa
beint fyrir framan okkur. Kastal-
inn er byggður á klettahólma og
nær að heita má yfir allan hólm-
ann- Upphaflega hét hann Nýslot,
og fekk bærinn nafn af því. Það er
hið gamla heiti hans. Nýslot kall-
aður svo af því að það er yngsti
kastali Finnlands, miklu yngri en
Tavastehus og Áboslot-
Höfundur kastalans, sem er frá
ofanverðri 15. öld, var Erik Axels-
son Tott landstjóri Svía í Finnlandi,
en þó af dönskum ættum. Af glögg-
skyggni sinni sá hann hve nauð-
synlegt ríkinu væri að koma upp
öflugu virki á þessum stað. Þrá-
felldir árekstrar urðu þar milli
Finna og Rússa, ekki sízt vegna
dýraveiða, því að um engin glögg
landamæri var að ræða. Staðurinn
var valinn á mjög heppilegum stað,