Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1953, Blaðsíða 2

584
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
er Rafn hét Jónsson og var hann
kvæntur Guðrúnu systur Þuríðar.
Þarna settist nú Þuríður að og var
ekkert um það vandað.
Um veturinn varð hún alvarlega
veik og hugði sér ekki líf. Vildi
hún þá ná prestsfundi, en það var
ekki gott um vik, því að hún hafði
verið sett út af sakramenti. Tók
hún það því til bragðs að gera
manni sínum, Ormi Klængssyni
boð að koma til Úlfljótsvatns næsta
sunnudag og tala við sig áður en
hún dæi. Ormur kom og var þetta
á messudegi. Þar embættaði séra
Þórður Þorleifsson á Þingvöllum
og var margt fólk við kirkju. í
viðurvist prests og safnaðar og
manns síns, játaði hún nú öll brot
sín og bað mann sinn fyrirgefning-
ar á öllu því, er hún hefði afbrotið
við hann. Tók hann því vel og
hafði „Ijúflegt svar veitt í prestsins
og nálægra sóknarmanna viður-
vist“. Og að því búnu veitti prest-
urinn henni svo sakramentið.
Að sjálfsögðu hefur Þuríði létt
við það, að hún þóttist nú sátt við
guð og menn og má vera að það
hafi orðið orsök þess, að nú fór
henni þegar að batna og varð brátt
heil heilsu. Og um vorið fór hún
vestur að Skarði á Skarðsströnd
með barn sitt og var þar í kaupa-
vinnu um sumarið hjá Eggert
Bjarnasyni hinum ríka. Um haust-
ið hvarf hún svo aftur suður að
Úlfljótsvatni. Og þá fór hún að
hugsa um það að fá sér aflausn
kirkjunnar, svo að hún væri laus
allra saka og mætti til kristilegs
safnaðar teljast. Þóttist hún eiga
fullan rétt á þessu eftir það sem
fram fór í sjúkdómslegu hennar
um veturinn.
Þá var prestur í Hjallakirkju-
sókn séra Jón Daðason í Arnar-
bæli. Hann hafði fyrst orðið prest-
ur í Ögurþingum 1682 en flæmst
þaðan þremur arum semna vegna
missættis við Ara sýslumann Magn
-ússon. Varð hann svo kirkjuprest-
ur í Skálholti 1639, en fekk veit-
ingu fyrir Arnarbæli 1641 og helt
þann stað til æviloka (1676). Var
hann vel að sér, en hjátrúarfullur
og trúði á galdra. Hann var nú
orðinn við aldur og hafði haft að-
stoðarprest síðan 1668. Var það
séra Eiríkur Magnússon, hinn al-
kunni galdramaður, sem oftast er
kenndur við Vogsósa. Hafði Eirík-
ur lært hjá séra Jóni Daðasyni.
Þuríður sneri sér nú til séra Jóns,
sem hafði verið sálusorgari hennar
og sóknarprestur áður en hún
strauk og bað hann að láta sig fá
sín kristilegu fríheit. En þegar séra
Jón leitaði til Orms manns hennar
og vildi fá hann til að standa við
þá fyrirgefningu, er hann hafði
veitt henni á Úlfljótsvatni, þá sner-
ist Ormur við hinn versti og kvað
það aldrei skyldu vera og harð-
bannaði bæði séra Jóni og séra
Eiríki Magnússyni að láta hana fá
aflausn. Séra Jón sagði því Þuríði
að hann þyrði ekki upp á sitt ein-
dæmi að taka hana til aflausnar,
vegna þess hve afbrot hennar væri
mikið. en ráðlagði henni að leita
til Brynjólfs biskups Sveinssonar í
Skálholt og vita hvort hann vildi
eigi liðsinna henni.
Þetta þekktist Þuríður og gerði
för sína í Skálholt þessara erinda
og tók biskup, ásamt fimm kenni-
mönnum, mál hennar fyrir hinn 27.
nóvember 1672. Lét biskup hana
fyrst segja sögu sína.
Hún sagði, að þá er Ormur bóndi
hennar hafði kært þau Þorgeir
fyrir hórdómsbrot, hefði þau flúið
og farið vestur yfir fjall og síðan
flakkað vestur sveitir. Eftir Alþing
um sumarið kvaðst hún hafa farið
norður í Skagafjörð með börn sín
og dvalizt þar um sumarið, og hefði
þau Þorgeir þá ekki verið samvist-
um. Um haustið hefði hún svo aft-
ur hvarflað vestur á bóginn og
dvalxzt í Keflavfk undxr Jökli
næsta vetur, en Þorgeir hefði þá
verið á Hjallasandi. Um vorið hefði
hún aftur farið vestur í Saurbæ
og þaðan út á Dalastrandir og verið
þar um sumarið ein með börn sín,
en annað þeirra hefði látizt meðan
hún var á Staðarfelli á Fellsströnd.
Þegar haustaði hefði hún svo ráfað
suður á leið og komizt alla leið í
Grafning til Guðrúnar systur sinn-
ar.
Biskup spurði þá hvers vegna
hún hefði gripið til þess óyndis-
úrræðis að hlaupast burtu frá
manni sínum og börnum.
Hún svaraði því, að þar hefði
aðallega um ráðið „sú eymd og
neyð, sem á sér og sínum börnum
verið hefði, að hún hafi hvorki sér
né börnunum séð þar óhætt upp á
lífsbjörg.“ Hún kvaðst hafa lagt 46
hundruð í bú með Ormi þegar þau
giftust, þar af hefði hún sjálf átt
30 hundruð, en barn sitt og Jóns
Snorrasonar 16 hundruð. En á 4—5
árum hafi Ormur eytt öllu þessu
og sóað, svo að hún og börnin fimm
hefði aldrei notið þar neins af til
lífsbjargar. Og þannig hafi þetta
gengið í sex eða sjö ár, að hún og
börnin hafi ekki haft neitt til neins,
og út úr þessum vandræðum kvaðst
hún hafa tekið þá ákvörðun að flýa
og leita góðra manna. Auk þess
hafi Ormur verið vondur við sig.
Ef hún hafi minnzt á bruðlunar-
semi hans og ráðleysi, hafi hann
svarað með illyrðum og barsmíð-
um, svo að hún liafi verið hrædd
um líí sitt fyrir honum, og hafi
það verið önnur ástæðan til þess
að hún hefði „þetta til bragðs tekið
í sinni lífsneyð og nauðsyn".
Biskup spurði þá hvort hún gæti
með góðri samvizku lýst yfir því
fyrir guði og mönnum, að hún hefði
ekki átt barn með Þorgeiri, hvorki
á flakki þeirra né fyr. Hún kvaðst
vera algjörlega saklaus af því og
kvaðst mundu fús að leggja líf sitt
að veði fyrir því, ef þess gerðist