Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1953, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
595
nálgaðist nú einfaldleika hins sanna
meistara.
Leitið, og þér munuð finna
Enn hafði hann að vísu ekki fundið
veginn til hamingjunnar, en fylling
tímans var í nánd. — Gautama át og
drakk og endurheimti líkamshreysti
sína, eftir þrautir meinlætalifnaðarins,
sem næstum hafði kostað hann lífið.
Hann settist að undir tré einu, sem
síðar var kallað Bodhinanda. Hann
sneri andliti sínu til austurs, þar sem
sólin reis hvem morgun og strengdi
þess heit, að rísa ekki úr sæti, fyrr
en hann hefði öðlast sjálfsþekkingu.
í sjö vikur sat Gautama undir grein
um Bodhinanda og einbeitti hug sín-
um til hins aeðsta máttar. Dagarnir
komu og fóru og hver þeirra virtist
færa hann litlu nær marki. En eins
og skýjaþykkni, sem hylur sólarsýn
greiðist smám saman fyrir geislum
hennar, unz þeir brjótast skyndilega
í gegn, — eins brauzt sól hinnar æðstu
vitundar skyndilega í gegn um skýja-
flóka hinnar lægri vitundar og Gaut-
ama varð hinn áttundi Budda, sem
gist hafði þessa jörð. — Hann sá alla
tilveruna og mannlífið í nýju Ijósi.
Allar hinar gömlu ráðgátur hugans
hurfu og virtust meiningarlausar.
Hér riktu engar sorgir meir. — Lífið
var óumræðilega einfalt og gott og
þó svo fjarskylt hinni gömlu veröld
skynfæranna. Þessi nýi veruleiki var
fullur hamingju og friðar í stað stríðs
og þjáningar. — Og vegurinn inn til
þessa nýja lífs var hverjum manni
fær. Þessi hamingja gat orðið hvers
manns eign.
Og Budda lokaði til hálfs hliðum
hinnar nýfundnu paradísar og hvarf
aftur til jarðneskrar þjáningar til þess
að vísa mannfólkinu inn á braut iífs-
hamingjunnar.
Hann hélt fyrst til Uruvelaskóga til
þess að finna aftur félaga sina, mein-
lætamennina. Þegar þeir sáu hann
nálgast, ræddu þeir um það sín á
milli, að Gautama hefði brotið eiða
sína sem meinlætari og væri ekki
lengur helgur maður, heldur hefði
hann gefið sig á vald veraldlegs mun-
aðar og óhófs í mat og drykk. Þeir
komu sér saman um að heilsa honum
ekki og taka hann ekki aftur í sinn
hóp. En þegar hann kom til þeirra,
urðu þeir snortnir þeim mildu töfr-
um, sem honum fylgja og öll andúð
þeirra hvarf. Þeir stóðu upp og fögn-
uðu honum sem gömlum vini.
Og Budda skýrði þeim frá reynslu
sinni, að hann hefði fundið veginn
til frelsunar. — Með því að ástunda
góðvild til alls hins skapaða, boðaði
hann, hef ég öðlast lausn! — Það er
vegurinn, sem iiggur frá þjáningu til
hamingju. —
Og Budda talaði til þeirra hlýlega
og tók að útskýra fyrir þeim villu
og fánýti meinlætalifnaðarins: — Hinn
uppljómaði, sagði hann, leitar ekki
lausnar í meinlætalifnaði, en hann
lifir heldur ekki í veraldlegum mun-
aði. — Hinn uppljómaði fer hinn
gullna meðalveg, sem liggur milli
öfganna tveggja, meinlætalifnaðar og
gjálífis. Meinlætalifnaður skapar að-
eins auknar þjáningar en leiðir ekki
til andlegs vaxtar: — Að hætta við
kjöt og fisk, eða ganga nakinn eða
krúnuraka höfuð sitt eða klæðast tötr-
um, eða bera ösku á líkama sinn eða
færa Agni (eldguðnum) fórnir mun
ekki hreinsa nokkurn mann, sem hald-
inn er fáfræði og villu.
Að lesa ritningarnar, færa prestun-
um gjafir og guðunum fórnir eða
leggja á sig sjálfspyntingar eða öll
þessi yfirbótaverk, sem unnin eru í
sérhagsmunaskyni og von um endur-
gjald á himnum geta ekki hreinsað
manninn meðan hann er haldinn fá-
fræði og villu.
Reiði, ofdrykkja, þrjózka, trú-
hræsni, bakmælgi, öfundgirni, blekk-
ingar, hroki og illvild gera manninn
óhreinan, — ekki það að eta kjöt.
Hinn gullni meðalvegur liggur milli
hinna tveggja öfga. Sá vegur opnar
augu manna, veitir skilning og frið.
Hann leiðir til æðri þekkingar, til
uppljómunar hugans, — til nirvana!
Sá, sem fyllir lampa sinn með vatni,
sér ekkert ljós. Sá, sem reynir að
kveikja eld úr fúaviði, nær engum
árangri. Röng breytni leiðir ekki til
farsæidar. Aðeins sá, sem ekki er
lengur í ánauð illra tilhneiginga full-
nægir þörfum sínum, án þess að flekka
hendur sínar. Það er skylda hvers
manns að hirða vel um líkama sinn,
efla hreysti hans og heilbrigði, því
án þess er ekki hægt að tendra lampa
hinnar sönnu þekkingar, og halda hug-
anum sterkum og hreinum. Vatnið
flýtur í kring um hinn hvita lotus en
vætir ekki blöð hans. — Þetta er hinn
gullni meðalvegur, sem liggur milli
öfganna tveggja, meinlætalifnaðar og
gjálífis.
Útrýming þjáninga
Og Budda tók að ræða við þá um
þjáninguna, og hvernig henni verður
útrýmt með réttlæti og góðvild og
friði. — Þjáninguna þekktu þeir allir
vel og höfðu séð, hvernig allt nýtt líf
er fætt blóðugt og með þrautum inn
í þennan heim. Hvernig dauðinn er
fullur ógna og sársauka. Hvernig hrör-
leiki, sjúkdómar og skortur hrjá mann-
fólkið. Hvernig sorgir, örvænting og
draumar, sem aldrei rætast blanda
sársauka í lífsbikar sérhvers manns.
En þjáningar mannfólksins eiga sér
orsakir. Hinn uppljómaði, sem séð
hafði hinn innsta veruleika, hafði
einnig séð leiðina til að útrýma or-
sökum þeirra og þannig hefja mann-
inn upp til nýrrar og fullkomnari til-
veru. Hinir fyrstu áfangar þessarar
leiðar voru rétt hugsun, tal og breytni.
Hinir síðustu voru könnun hins innsta
leyndardóms, sjálfsþekkingin. En
bæði fyrstu og síðustu áfangar þessa
vegar eru góðvild. Samúð með mönn-
um og dýrum var fyrsta og síðasta
orð í boðskap hans. — Hún náði ekki
til ákveðinna stétta eða hópa, heldur
til allra jafnt. Hún var það leiðarljós
sem eitt gat lýst manninum til hins
fyrirheitna lands sannrar hamingju.
Hann skipti veginum í tíu áfanga.
— Eftir hinn áttunda er nirvana náð,
eftir hinn tíunda er maðurinn orðinn
Budda.
Strax á hinu fyrsta stigi vinnur Bod-
hisvattvann (hinn verðandi Budda)
eið að þvi að falla ekki eftir áttunda
stigið fyrir freistingum himnaríkis og
fullsælunnar, heldur halda áfram að
taka þátt í þjáningu og baráttu mann-
kynsins og bera áfram sem stærstan
skerf af hinum þungu örlögum heims-
ins, unz mannkynið allt hefur öðlast
lausn. Á þessu fyrsta stigi er nem-
andanum ætlað að slaka á böndum
sérhyggju sinnar og auka samúð sína
og skilning. Á næsta stigi vimala
(hreinleiki) vinnur hann jöfnum
höndum að því að efla siðferðilegan
styrkleika sinn og afla sér þekkingar.
Á hinu þriðja stigi gerir hann alvar-
lega tilraun til að grafa upp sjálfar
rætur eigingirni sinnar, haturs og yfir-
sjóna og útrýma þeim. Allar eigin-
gjarnar hvatir verða að víkja og
samúð hans verður dýpri og víðtæk-
ari. Á þessu stigi vinnur hann sér-