Lesbók Morgunblaðsins - 28.02.1954, Blaðsíða 4

120
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ið þungan dóm hjá prestastefnu,
en það fór allt í handaskolum, eins
og enn mun sagt verða.
Á næstu prestastefnu, sem hald-
in var á Þingvöllum sumarið 1711,
kom fram stefna frá Oddi varalög-
manni Sigurðssyni á hendur þeim
Pétri í Tjaldanesi, Páli og Gunnari,
þar sem þeim er skipað að koma
fyrir prestastefnuna hinn 12. júlí
og leggja þar fram „öll þau gögn,
afbatanir og skilríki, er þessu
þeirra máli til bata og forsvars vera
kynni, og síðan viðbúast dóm að
líða um þetta málefni og þær ávirð-
ingar, er fyrnefndir menn hér útí
móti lögum og Hans kgl. Maj.
kunna finnast að gjört hafa“.
Stefnu þessa kvaðst Jón Eiríks-
son lögsagnari hafa lesið fyrir karl
dyrum í Tjaldanesi hinn 16. maí
s.l. og sama dag fyrir karldyrum
á Staðarhóli, heimili Gunnars Jóns-
sonar, og vottuðu það 6 menn. Aft-
ur kvaðst hann hafa lesið þessa
stefnu yfir Pétri Bjarnasyni og Páli
Árnasyni hinn 29. maí og afhent
þeim afrit af stefnunni. Voru að
því tveir vottar, Bjarni Bjarnason
og Þorsteinn Pálsson.
Á prestastefnunni mættu þeir
Jón Eiríksson lögsagnari sem sækj-
andi málsins og Bjarni Pétursson
sýslumaður sem verjandi. Krafðist
sýslumaður þess að prestastefnan
úrskurðaði fyrst hvort fyrirkallið
væri löglegt, þar sem stefnuvottar
væri ekki eiðfestir og væri ekki
komnir til þings að staðfesta vott-
orð sín. — Varð það úrskurður
prestastefnunnar, að fyrirkallið
hefði eigi verið löglegt og þess
vegna væri ekki unnt að kveða
upp dóm í málinu samkvæmt
Norsku lögum. En skyldaðir voru
þeir Pétur Bjarnason, Páll Árnason
og Gunnar Jónsson til þess að
koma á næstu prestastefnu 1712,
eða senda þangað umboðsmenn
sína til að halda uppi svörum fyrir
sig.
Næsta sumar kom þetta mál svo
aftur fyrir prestastefnuna, en þá
var enginn hinna stefndu þar og
eigi heldur neinn af þeirra hendi.
Og enginn var þar til frásagnar um
hvort úrskurður prestastefnunnar
árið áður hefði þeim verið birtur,
né heldur hvort þeim hefði verið
stefnt að nýju. „Því kunnum vér
ekki þetta mál fyrir oss að taka,
en dæmum þá skylduga til að
mæta hér fyrir réttinum á venju-
legum tíma árið 1713, til að svara
til þessa máls, eður senda sína lög-
lega umboðsmenn“. Þessi var úr-
skurður prestastefnunnar að þessu
sinni.
Enn kemur málið svo fyrir presta
stefnu sumarið 1713. Þá er þar
lagður fram úrskurðurinn frá fyrra
ári og vottorð Jóns Eiríkssonar lög-
sagnara um, að hann hefði lesið
úrskurðinn yfir Pétri í Tjaldanesi
og Páli Árnasyni hinn 3. apríl um
veturinn og sama dag að Staðar-
hóli yfir Gunnari Jónssyni; hefði
Pétur fengið úrskurðinn með eigin
hendi Jóns biskups Vídalíns, en
þeir Páll og Gunnar afrit af hon-
um. Allt þetta vottaði með lög-
sagnaranum maður að nafni Þórð-
ur Jónsson, og komu þeir báðir á
prestastefnuna, en enginn hinna
ákærðu.
Prófastar, prestar og umboðs-
maður stiftamtmanns töldu að enn
hefði lögsagnaranum fipazt í mála-
rekstrinum. Segjast þeir eigi vita
„þá aðferð hér í landi viðgengið
hafa svo löggild hafi verið með-
tekin um fyrirkalla og dómalestur
fyrir verjanda málsins, að sá sem
stefnuna les og alleinasta einn
maður þar til áheyrandi skuli duga
fyrir tvö löggild vitni, þar stefn-
andi jafnan tilkallað hefur tvo er-
lega menn, sem vitna skyldu um
stefnunnar lestur“ og vísa þar um
til Þingfararbálks, Landleigubálks
og Norsku laga.
En biskup leit svo á, að stefnan
væri löglega birt, samkvæmt þeirri
reglu, sem alls staðar viðgengist í
löndum Danakonungs, „og heldur
það eigi löggilt að vera í þessu
landi, sem annars staðar er lög-
mætt haldið, og meinar því að þess-
ir menn eigi hér í þetta sinn dóm
að þola“. En þar sem allir aðrir sé
á öðru máli, þá verði þetta mál ekki
tekið fyrir að sinni.
Lauk þar með afskiftum presta-
stefnunnar í málinu.
En nú snýr Bjarni Pétursson
sýslumaður við blaðinu og sækir
um fyrir hönd föður síns, að málið
megi niður falla gegn því að hann
greiði álitlega fúlgu til fátækra í
landinu. Býðst hann til þess að gefa
20 hundruð í jörðinni Víðivöllum í
Fnjóskadal, eða sannvirði þeirra í
peningum, 4 ríkisdali fyrir hvert
hundrað, eða 80 ríkisdali. Sendi
hann umsókn þessa til Christian
Möllers amtmanns, en hann sendi
hana áfram til stiftamtmanns með
bréfi dags. 25. ágúst 1713. Mælir
Möller þar hið bezta með því, að
umsókn þessi verði tekin til greina,
einkum vegna þess, að í bréfi Krist-
jáns konungs 4. um bann við að
grafa upp lík, sé ekki sett nein
viðurlög ef sá verknaður er fram-
inn. Segir Möller og að Pétur í
Tjaldanesi hafi miklar málsbætur,
því að hann hafi gert það í ein-
feldni sinni að grafa upp bein í
Staðarhóls kirkjugarði og einungis
í því skyni að reyna að lækna konu
sína. En hann kveðst hafa fengið
vottfestar sannanir fyrir því, að
beinin hafi aftur verið flutt í kirkju
garðinn og grafin þar.
Með kcnungsbréfi hinn 7. júlí
1714 eru Pétri svo gefnar upp sakir,
gegn því að hann greiði 80 ríkis-
dali til fátækra. Sé þetta gert
vegna þess að engin refsing sé
ákveðin í bréfi Kristjáns 4. 1609,
og þess vegna hafi ekki verið hægt
að fella neinn dóm í þessu máli.