Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1954, Síða 16

1
220
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Kvenno-krossgöngurnar
og „Hvíta Bandið“
sögunni. Stjórnin hefur sem sé
uppi ráðagerðir um að gera þarna
tvær risavaxnar raforkustöðvar og
éveitustöðvar. Það er í ráði að gera
stíflu í gljúfrið rétt fyrir neðan
Hljóðakletta, og með því móti fyll-
ast gljúfur Yampa og Grænár, allt
færist þar í kaf og flúðirnar hverfa.
Hin stíílan á að koma hjá Split
Mountain og fyllast þá neðri gljúf-
ur Grænár.
NIÐUR GRÆNÁ
Ú lá leiðin niður Græná. Þar
breytti landið um svip. Nú var
meira stórgrýti á árbökkunum,
bergveggirnir ekki jaín þverhnýpt-
ir, en á öllum syllum óx dvergfura
og einir. Kaststrengir voru þarna
meiri og hálffylltu bátana stund-
um fyrir okkur. En það versta var
eftir, fossarnir hjá Split Mountain,
sem eru miklu meiri heldur en
straumköstin í Yampa.
Fyrir ofan fossana drógum við
bátana á land og klöngruðumst
niður með ánni til þess að athuga
staðháttu. Eitthvað hálfa klukku-
stund ruddum við bjálkum út á
ána til þess að sjá hvernig straum-
urinn léki þá. Seinast lögðu þeir
feðgarnir Bus og Don einir á stað
í fyrsta bátnum, Don í skut og Bus
í stafni, til þess að benda honum
hvernig hann ætti að stýra. Þeir
fóru sem næst landi. Að vísu voru
meiri klettar þar í ánni, en straum-
urinn var ekki jafn ofsafenginn.
Þeir hentust áfram eins og í loft-
köstum. Vatnsúðinn lék um þá og
baturmn hoppaði og skoppaði. En
þeir stýrðu milli klettanna og ráku
sig aldrei á þá. Og eftir stundar-
korn voru þeir komnir niður á
lygnu.
Síðan stýrðu þeir hinum bátun-
um sömu leið. En þá voru þeir ekki
eimr. Þeir sem höfðu longun til að
leggja sig í lífshættu fengu að vera
með. Sumir höfðu ákaflega gaman
ÁRIÐ 1873 er merkilegt í sögu
bindindishreyfingarinnar. Á því
ári hefst eitt einkennilegasta fyr-
irbrigðið, sem um getur í sögu
þeirrar miklu hreyfingar —
kvennakrossíerðirnar svonefndu.
Því er lýst svo, sem það ár hafi
iarið einkennilegur hrollur um
þjóðlíkama Bandaríkjanna, sem
einna helzt mætti líkja við segui-
magnshræringu.
Kvenþjóðin, sem svo lengi hafði
verið pínd og kúguð undir fargi
drykkjuskaparböls eiginmanna og
sona, hljóð og þolinmóð, hristi nú
skyndilega klafann og reis upp
gegn þessum ófögnuði í slíkum
samtakamætti jötunmóðsins, að
fátt eða ekkert fékk við staðizt.
að þessu og léku við hvern sinn
fingur meðan á því stóð.
En með þessu var þó ekki öllu
lokið. Þar fyrir neðan voru aðrar
flúðir htlu betri. Einu sinni missti
Bus vald á bátnum'okkar og hann
barst upp á klett. Næsti bátur var
rétt á eítir og hann rakst á okkur
af heljarafli. Áreksturinn var slæm
ur, en báturinn flaut fram af klett-
inum. Ef við hefðum verið í trébát-
um mundu þeir hafa farið í spón.
Undir kvöld komum við þar sem
Split Mountain stíílan á að vera.
Þar fyrir neðan víkkuðu gljúfrin
og áin rann þar lygn og róleg. Og
skömmu seinna komum við þangað
er bílar biðu eftir okkur, og þa var
þessari ferð umgljúfragönginlokið.
(Úr Geographic Magazine)
Þessi einkennilega hreyfing
hófst í smábæ einum að naíni
Hillsboro í Ohio-ríki. Það var í
desembermánuði sem skriðan
losnaði.
í Ohio-ríki giltu á þessum tím-
um lög, sem heimiluðu eiginkon-
um og mæðrum drykkjumanna
skaðabætur frá viðkomandi
knæpueiganda, sem eiginmenn eða
synir höfðu skift við, og viðskiiti
sýnt sig að leiða til algjörs hruns
og eyðileggingar fyrir þá, heimili
þeirra konur og börn.
Tveir knæpueigendur í þessu
ríki, í borginni Springsíield, voru
árið 1872 kærðir samkvæmt lögum
þessum. Kona að nafni Stewart,
síðar kunn í sögu bindindishreyf-
ingarinnar sem „móðir Stewart“,
tók að sér málið fyrir drykkju-
mannakonurnar og vann það. En
„móðir Stewart“, var ekki ánægð
með þessi málalok ein saman. Hún
vildi afmá knæpurnar gjörsam-
lega, hún var hörð í horn að taka
og sparaði engin ráð til þess að
gera knæpueigendunum eins erfitt
fyrir, með starfsemi sína og hún
frekast mátti. Meðal annars dul-
bjó hún sig, fór inn á eitt veitinga-
húsanna og fékk keypt þar brenni-
vín, en sala þess var brot á lög-
unum. Hún hóf síðan mál á hendur
eigendunum og fékk veitingahús-
irfu lokað.
'k'k'k
Tilraun hennar til þess að fa kon-
ur í Springfield til þess að sam-
einast í krossferð gegn knæpueig-
4