Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1954, Blaðsíða 18

222
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
og vonir að þér látið þeirri til-
raun í té fylgi yðar.“
Með samþykkt þessa var svo
farið í hópgöngur, frá einni knæp-
unni til annarar, sálmar sungnir
og kirkjuklukkum hringt, því flesí
kirkjufélög lýstu yfir fylgi sínu
við hreyfinguna og létu kirkju-
klukkur sínar óma þegar krossfar-
arnir voru á ferðinni, þeim til
heiðurs.
Allar knæpur stóðu opnar upp á
gátt þegar konurnar nálguðust, og
eigendur þeirra tóku sjálfir á móti
þeim og sýndu þeim virðingu. En
þegar sama sagan endurtók sig
næsta dag, voru móttökurnar ekki
eins innilegar. En smám saman
unnu konurnar á, og þar kom að
einn knæpueigandinn, sá fyrsti,
gafst upp og afhenti krossförunum
öll drykkjarföng sín, og bauð þeim
að gera við þau það sem þeim
sýndist. Fjöldi fólks safnaðist sam-
an til þcss að sjá endalokin,
sem urðu þau að undir ljúfum
sálmasöng og hljómsterkum
klukknahringingum var öllum hin-
um „dýrmætu“ drykkjarföngum
helt í sorprennurnar.
Almenningsálitið var með kross-
förunum og 2. jan. 1874 var, á fjöl-
mennum fundi upplýst, að síðasti
knæpueigandinn hefði, eftir átta
daga umsátur, gefizt upp og lokað
knæpu sinni, ásamt hinum 11 stétt-
arbræðrum sínum í bænum.
Þegar hér var komið ránkuðu
vínsalarnir loks við sér og sáu að
stefndi í óvænt efni um afkomu
alla og gróðavon. Áfengisverk-
smiðja í Cinncinnati hét 5000 doll-
ara verðlaunum, hverjum þeim,
sem stöðvað gæti þessa hættulegu
hreyfingu.
Ein knæpan var látin gera til-
raun og opna aftur, en hinn ár-
vakri kvennaher var vel á verði og
hóf þegar umsátur. Vörður var
staðinn heilan dag, en eigandinn
lét sig ekki. Umsátinni var fram
haldið, með bænum og sálmasöng,
og loks gafst eigandinn upp á ný,
á þriðja degi.
Það sem skeði í Hillsboro og
Washington, skeði í hundruðum
annarra bæja í Ohio-ríki og kross-
farahreyfingin breiddist eins og
sléttueldur frá Ohio um öll norð-
urríkin og víðar.
★★★
í flestum þeim ríkjum, sem
hreyfingin barst til, var hún bor-
in uppi af áhrifaríkum konum í
borgarastétt. — Það þótti mikill
heiður prestsfrúm, kaupmanna- og
embættismannakonum, já, jafnvel
konum ríkisstjóranna, að taka for-
ystuna. Vegna þess, meðal annars,
var kvennaskörunum víðast hvar
vel tekið og sýndur fullur sómi
og kurteisi. Óvirðing og misþyrm-
ingar voru fágætar, en áttu sér
þó stað. í Cinncinnati var t.d. einni
fylkingunni, eins og hún lagði sig,
vaipað í fangelsi, en þó fljótlega
látin laus aftur.
Eins og sést af þessu stutta yfir-
liti, um þennan einstæða atburð,
þá var þetta fyrst og fremst trú-
ræknishreyfing, byggð á sálma-
söng, bænahaldi og biblíulestri, en
hinsvegar mikil og kröftug undir-
strykun þess haturs og djúpu fyr-
irlitningar, sem amerískar konur
báru í brjósti til vínknæpanna.
Voldug alda sem hreif allt með
sér. Fólk stóð sem þrumu lostið.
afnvel knæpueigendurnir og vin-
ir þeirra hrifust með straumnum
og misstu ráð og rænu.
— Síðan á dögum Savanaróla, hefir
ekkert slíkt sést, sagði hinn heims-
þekkti ritstjóri og blaðamaður,
Stead.
En þetta var augnablikshreyf-
ing, skær stjarna sem skauzt úr
skýi, blossi, sem lýsti vítt, en hlaut
að dvína.
Hreyfing, sem þratt fyrir undra-
verðan eldmóð og hrífningu, myndi
ekki bera varanlegan ávöxt.
Knæpurnar myndu að vísu loka,
en aðeins um skeið. Þegar umsát-
inni lyki, og það ekki endurtekið,
myndu þær opna aftur, og allt
myndi sækja í sama horfið að nýju.
Og þar með árangurinn af öllu
stritinu enginn, eða þá næsta lít-
ill, nema upp úr þessu öllu sam-
an yrði myndaður öruggari fé-
lagsskapur en kvenfélögin voru.
Og það skeði. Því á grundvelli
þessa merkilega atburðar —
kvennakrossferðanna — og alls
þess eldmóðs og þeirrar hrifning-
ar, sem í sambandi við þær bloss-
aði upp, var reistur einhver örugg-
asti, einlægasti og heilsteyptasti
bindindis- og menningarfélagsskap-
ar heimsins — The Worlds Womens
Christian Temperance Union — í
daglegu tali nefnt HVÍTA BAND-
IÐ, stofnað 18. nóvember árið
1874.
Kjörorð Hvíta Bandsins var
upphaflega: „í'yrir Guð, heimil-
in og föðurlandið.“ — En þegar
félagið breiddist út um allan heim
og varð að alþjóðlegum félags-
samtökum, var því breytt þann-
ig: „Fyrir Guð, heimilin og sér-
hvert land“ — og þannig er það
nú. Félagið hefir frá upphafi ver-
ið mjög róttækt í bindindisbarátt-
unni og byggt hana á algjöru banni.
Ein af fyrstu kröfunum, sem það
setti fram, var um kosningarétt
kvenna. Aðeins með kosningarétti
kvenfólksins, voru möguleikar að
koma kröfunni um algjört bann í
framkvæmd. Átta stunda vinnu-
dagur — krafan um hann var fyrst
borin fram af Hvíta Bandinu. —
Starfsemi í þágu heimsfriðar og
vinna að útrýmingu styrjalda, frið-
ur á jörðu er eitt af stefnuskrár-
atriðum þess. Nú starfar Hvíta
Bandið í flestum löndum heims
og nýtur mikils álits og trausts
og er fjárhagslega sterkt. Braut-
ryðjandi þess hér á landi var
Ólafía Jóhannsdóttir. E. B.