Lesbók Morgunblaðsins - 05.12.1954, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS

759
hann tjaldaði hvert vor búð sína
þar á þinginu og skaut skjólshúsi
yfir fjölda annarra göngumanna,
mfðal annars þá Vésteinssyni, er
drápu Þorkel Súrsson.
Munnmæli segja, að búð Hall-
bjarnar og þeirra göngumanna er
með honum voru, hafi verið brotin
niður og rifin til grunna, til refs-
ingar, þegar eftir víg Þorkels, og
grjótið haft í haug Þorkels, en hann
er þar undir sama hjallariðinu og
skammt þar frá er búð Hallbjarnar
stóð. Er allt búðarstæði Hallbjarn-
ar umturnað eins og eftir sprengju,
enda þótt nú sé löngu grasi og lyngi
gróið.
Sennilega hefur það verið vegna
vígs Þorkels Súrssonar, að hin
miskunnarlausu og ómannúðlegu
lög um göngumenn voru saman
sett og sögð upp á Alþingi, og voru
meðal fyrstu laga er skráð voru,
fyrst í Hafliðaskrá og síðar í Grá-
gás, og voru lengi við líði: Ef göngu
-menn eiga búð á þingstað, skal
hún brotin og göngumaður sviftur
öllum bjargráðum. Hafi göngu-
maður á sér gjald eða fjármuni,
skal það af honum tekið án nokk-
urs endurgjalds. Ef göngumaður
kemur inn í búð um þingtíma og
biður matar, má enginn selja hon-
um né veita, og skylt er að kalla
menn til að koma honum út og
má hýða hann og misþyrma honum
eins og hverjum þóknast, aðeins
að ekki valdi örkumlum. Hver,
sem sýnir göngumanni nokkra
mildi eða mannúð, skal sekur „fjör-
baugsgarði“.
Kvikmyndastjörnurnar hafa sérstaka
menn til þess að skrifa um sig í blöðin.
Allar sögurnar, sem um þær eru sagð-
ar, eru búnar til af þessum mönnum.
Einn þeirra ætlaði að skrifa sögu um
það, að kjölturakki sinnar stjörnu hefði
gleypt alla gimsteinana hennar.
— Það máttu ekki gera, sagði hún,
því að þá heldur fólk að allir gim-
steinar muni komast fyrir í hundsmaga.
Forspá Jónasar Grjótgarðs
JÓNAS bjó á Grjótgarði í Glæsibæar-
hreppi í Eyafjarðarsýslu. Auknefni
þetta var af því komið, að hann var
meistari að hlaða grjóti og fást við
það. Fekkst hann víða við garðahleðslu
og vatnsbólagröft. Sterkur var hann
mjög og heilsuhraustur, greindur að
eðli, sérlundaður nokkuð, ölkær mjög
og þótti stundum blendinn í lund.
Nú var það sumarið 1877 að hann
var að grjóthleðslu norður í Laxárdal
í Þingeyarsýslu og Hermann Jónasson
(síðar búfræðingur) með honum. Var
á kalt veður og unnu þeir naumast sér
til hita. Þótti Hermanni sem Jónas væri
eitthvað fályndur og annarlegur þenna
dag. Segir Hermann við hann, er þeir
voru seztir að snæðingi:
— Það er mikill kuldi um þennan
tíma árs, að maður skuli ekki geta
unnið sér til hita. Það er skárri veðr-
áttan á þessu landi!
—Já, segir Jónas, þú segir það áður
en lýkur. Það fer nú að byrja hið
vonda, svo að á þessari öld hefur eigi
annað eins komið. Fólk mun flýa unn-
vörpum til Ameríku, skortur og harð-
æri vofir yfir og jafnvel deyr fólk úr
harðrétti.
Hermann segir: — Þetta getur ekki
orðið, þar sem góðæri eru og menn
standa sig nú vel.
— Jæja, svona verður það nú samt,
sagði Jónas. Allt mun ama að, aflaleysi
sum ár, gróðurleysis og óþurrka sumur
og þar af leiðandi fjárfellir, hafísár hin
mestu, afar frostharðir vetur, ill versl-
un og skuldabasl. Og sótt kemur upp
svo manndauði verður.
— Hve lengi mun þetta standa?
spurði Hermann.
— Tíu ár. Þá batnar að fullu og þá
rennur upp blómaöld íslands, og þarf
þá eigi að kvíða um sinn. Þá eykst
menntun og framfarir, menn verða
gætnari í búskap sínum, því óárin og
skaðinn hafa gert menn hyggna.
— Ætli ég lifi það? spurði Hermann.
— Að líkindum, en ég ekki, sagði
Jónas.
— Þetta er nú vitleysa úr þér, sagði
Hermann, þú ert hraustari en ég, þótt
yngri sé, og er allt þetta næsta ótrú-
legt.
Þá svaraði Jónas:
— Hafðu það þá til marks um að
þetta mun fram koma, að innan
skamms muntu frétta lát mitt, og mun
þá fleira eftir fara.
Skildu þeir svo talið.
Að 12 dögum liðnum frétti Hermann
lát Jónasar. Hann hafði riðið í Húsa-
víkurkaupstað, drukkið sig fullan, er
oft bar við, datt af baki á heimleiðinni
og lenti með höfuðið á steini, svo að
það varð hans bani.
— ★ —
Sögu þessa ritaði Jón Borgfirðingur
eftir Hermanni og árið 1888 bætir hann
þessu við:
— Þykir nú allt þetta fram komið.
Frostaveturinn mikli var 1880—81. Haf-
ísár voru og fram á sumar, gróðurleysi
einnig og ill nýting 1882 og 1886. Díla-
sóttin var sumarið 1882 og jafnvel deyði
fólk úr harðrétti, 2 eða 3 menn í Fljót-
um og Aðalvíkursókn, 2 á Akranesi
sökum bjargarleysis; undir Jökli og á
Nesjum suður alls um 8 manns.
Eftir vonda sumarmálakastið og eink-
um uppstigningardagskastið 1887, skifti
um ársæld til lands og( sjávar. Seinni
hluti vorsins var góður, sumarið cin-
hver mesti grasvöxtur (síðan 1877),
sumarið afar gott til heyverkunar. —
Aflabrögð hcldur góð.
Veturinn 1887—88 meðalvetur og
góður sums staðar, en vorið þó kalt.
Sumarið eitthvert hið bezta á öldinni,
heyin ágæt og nýting þeirra, en þó
voru þau í minna lagi. Veðráttan (um
haustið) sem á vordag, oft 5—8 st.
(nema nokkra daga um réttirnar).
Mokfiski uppi í landsteinum á Suður-
landi og Vestfjörðum. Heilbrigði al-
menn og góð höld á skepnum.
(I. B. 520, 4to. — Sjá ennfremur
Þjóðsögur Ólafs Davíðssonar II, bls.
198—199).
— Hér segir hinn aldni vísindamað-
ur að það sé alveg nóg fyrir menn að
sofa fjóra tíma í sólarhring.
— Þakka skyldi honum þótt hann
vissi það! Ég á tveggja ára gamlan
strák og hann vissi þetta í fyrra.