Lesbók Morgunblaðsins - 29.04.1956, Page 7

LESBÓK MORGUNBjUA&SíiNá
235
Kvenfrelsið
FYRIR 40 árum voru allar konur
í Tyrklandi með andlitsskýlu. Þær
voru þá þrælar manna sinna og
það var miög auðvelt fyrir þá að
losa sig við þær. Þeir burftu ekki
annað en segia skilið við þær í
votta viðurvist. og beim ákvörðun
gat enginn dómur hrundið.
Svo var það eftir fvrri heims-
stvriöidina, er Kemal Ataturk hóf
freisisbaráttu bióðarinnar og átti
árum s=man í högpi við erlendar
hersveitir. að bá eerðust tvrkneskar
konur siálfboðaiiðar í hernum.
Margar beirra hnigu í valinn, enn
fleiri særðust, en þær börðust svo
vasklega og af svo miklum eld-
móði, að Kemal dáðist að þeim. Og
þegar frelsisstríðinu var lokið,
sagði hann: ..Engin þjóð getur
hlvtur m«nni því að verða lióst,
hveria bvðingu bað hefir fvrir ina
fslenzku bióð að fá handritin aft-
ur. eiga bau oe sækia í b»u nvan
þrótt. Nvar útgáfur eða liósnrent
geta pldrei komið í stað siálfra
handritanna. En hveria þvðingu
getur það þá haft fvrir dönsku
bióðina að slerwa þeim? Það mundi
þvða bað. að vér svndum þióðleg-
an dreneskan. Ástæðurnar til þess
að vér afhendum þau væri þá bess-
ar: að vér svndum skilning á bví
hvers virði bessi handrit eru fvrir
íslenzku bióðina. og að vér vilium
færa bræðrabióðinni stóra gjöf,
sem hún bráir“.
Margir mætir menn í Danmörk
hafa skorað á prófessorana er
gengu fram fvrir skjöldu í hand-
ritamálinu. að svara athneasemd-
um og ásökunum Riama M. Oísla-
sonar, en enginn þeirra hefir orðið
til bess. ..Þögnin er líka svar“, seg-
ir BukdahL
/ Tyrklandi
mannast meðan helmingur hennar
er ófriáls". Og svo var konum veitt
jafnrétti við karlmenn,
Margra alda venja olli hví, að
þær kynokuðu sér- Við að leggia
niður andlitsskýluna. Eti Kemal
leit svo á. að þær mundu aldrei
öðlast jafnrétti í fyllsta skiiningi
fyrr en þær hefði lagt niður tákn
niðurlægingar sinnar. En það er
ekki rétt, servr sagt hefir verið, að
tyrkneska si órnin hafi bannað«
andlitsskvhi' mr með lögum. Það
var aldreí e h En stjómin hvatti
konumar m>dg til þess að leggia
þær niðn>- o ••> hvar sem Kemal fór
um land'd bá ítrekaði hann þciia.
Meðal a»nam er saet ‘að hann hitti
einu simn ">mA sveitarstúlku, sem
kom sé- e" : ekki nð bví að leggja
niður and litcckýluna. Við hana
sagði tann: „Þú hefir alveg gull-
fallegt hár. Hvers vegna \iltu ekki
lofa ohku- vinum bínum að horfa
á þao og dást að því?“
Konumar i borgurmm urðu fegn-
ar að losna við skvluna og bser
tóku þegar uon búning vestrænna
kvenna. Kvenfólkið í sveitunum
kom á eftir. Og nú siást ekki and-
litsskýlur. Kennimenn lögðust
miög á móti bessu, og töldu bað
ósiðlegt. en ekkert mark var tekið
á beim. Hér fór fram bvlting. þegj-
andi og hlióðalaust. og við næstu
kosoingar flvkktust konur á kiör-
staðina til þess að nevta réttar
sfns.
Síðan hefir bvltingin haldið
áfram. Konur hafa meira og meira
lát.íð til sín taka, op nú ber meira
á beim í oninberu lífi bar heldur en
í nokkru öðru landi. Hér má nefna
nokkur dæmi um það:
Yfirverkfræðingur vatnsveit-
unnar f Istambul (bar sem er
milljón manna) er kona. Yfirverk-
fræðingur stjórnarinnar við alla
brúarsmíð, er kona. í læknastétt
landsins láta konur mjög að sér
kveða. Konur eru einnig prófess-
orar við háskólana í Istambul og
Ankara. Af 1050 lögfræðingum í
Istambul eru nú 200 konur, og í
lagadeild háskólans bar eru nú
iafn margar konur og karlmenn.
Konur eru saksóknarar og dómar-
ar, og nýlega voru tvær konur út-
nefndar sem dómarar í hæstarétti
landsins. Og konur sitia einnig á
þingi. Þá má geta þess, að fiöldi
ungra kvenna gengur á flugskól-
ann í Ankara. Margar hafa lokið
prófi og eru flugstjórar á farþega-
flugvélum. Og kona er kennari við
flugskóla hersins. Og kona er for-
maður \nsindastofnunar ríkisins, er
hefir umsjón með öllum vísindum
í landinu, þar á meðal kjarnorku-
vísindum.
Karlmenn hafa engin forréttindi
í Tyrklandi. Konur fá sama kaup
og karlmenn, þar sem þær afkasta
jafn miklu, hvort sem það er við
skrifstofuvinnu, við iðnað, eða í
stiómarskrifstofum. En konur hafa
sín sérréttindi: Það má ekki láta
þær vinna í námum né við þunga-
iðnað.
<L-*^«>®®®G'<<n*J
Það var einu sinni prófessor og hann
var viðutan, eins og prófessorar eru svo
oft. En hann hafði miög gaman að því
að taka þátt í alls konar leikum og
spilum með stúdentunum. Einu sinni
var það nú, að leikurinn átti að bvrja
á því, að hver maður leeði 2 krónur í
húfu. Allir gerðu það nema prófessor-
inn. Þeir kunnu ekki við að minna hann
á það. en fóru að fjareviðrast um að
einhver hefði ekki iagt fram sinn skerf.
Prófessorinn hlýddi á þetta um stund.
Síðan tók hann einn peninginn úr húf-
unni og sagði:
— Úr þvf að þið farið að þræta vfl
óg ekki \æra með og tek peninginn
mina aftur.