Lesbók Morgunblaðsins - 31.03.1957, Qupperneq 4

192
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
hafði „sáningin" verið að berast
með vindi austur yfir landið. Og
dr. Langmuir fullyrti að hér væri
fengin sönnun fyrir því, að slík
„sáning“ nægði til þess að fram-
leiða regn, því að þetta hefði kom-
ið algjörlega í bág við veðurspárn-
ar á þessum slóðum.
Reynslan, sem af þessu er fengin,
hefir orðið til þess, að 14 ríki hafa
*ett hjá sér löggjöf, er á einn eða
annan hátt varða þessa nýu tækni.
Og merkilegt er það, að fjögur ríki
hafa sett hjá sér löggjöf um loft-
helgi, og að þau eigi allt það vatn,
sem er í skýum yfir þeim. Þessi
ríki eru Colorado, Lousiana, Dakota
og Wyoming. Þau halda því fram,
að þau eigi jafnt vatnið í loftinu
yfir sér, sem vatnið á jörðinni.
Lögin gera svo ráð fyrir hvernig
þetta vatn í loftinu skuli notað og
reistar skorður við að því verði
„stolið“. Og til þess nú að varna
„stuldi“ er svo ákveðið að ríkin
veiti „úrkomumönnum“ einkaleyfi
hvert hjá sér. Tilgangurinn er að
vama því, að „úrkomumenn“ úr
öðrum ríkjum komi og „sái“ í ský-
in þegar þeir sjá að þau geta borist
með vindi inn yfir sitt ríki og losað
sig þar við vatnið.
Menn spá því, að löggjöf þessi
sé undanfari allherjar löggjafar um
stjórn á veðurfari, og slík löggjöf
muni koma á næstu áratugum.
Einn af helztu stærðfræðingum
heimsins, dr. John von Neumann,
spáir og því, að vel geti svo farið
að stríð hefjist út af veðurstjórn.
„Allar ógnir kjarnorkustyrjaldar
eru ekki neitt á móti því ef mönn-
um tekst að ná tangarhaldi á veðr-
áttunni", segir hann. „Þá verður
að koma á nýu skipulagi í heim-
inum. Allt bendir til þess, að innan
fárra áratuga hafi mönnum tekist
*ð gjörbreyta veðurfari. Breyting-
ar, sem kynni að verða gerðar á
veðurfari á norðurhveli jarðar,
hljóta að gjörbreyta veðráttu í
tempraða beltinu. Og breytingar á
veðurfari í tempraða beltinu geta
aftur haft áhrif um hálfan hnött-
inn“.
Hann bendir á, að norðurhvels
ísinn hafi gagnger áhrif á veðráttu
jarðarinnar. „Með tölum er hægt að
sýna að gera má þessi áhrif að
engu með því að bræða norður-
hvels ísinn. Nú sem stendur er ís-
inn seigur fyrir, vegna þess að
hann endurkastar langmestum
hluta af hitageislum sólar. En það
væri hægt að bræða hann, ef vér
dreiíðum yfir hann sóti. Sótið
mundi gleypa í sig hitageislana,
það mundi hindra allt endurkast,
og við það mundi ísinn bráðna.
Þegar hann væri farinn, mundi
verða hitabeltis loftslag í tempruðu
beltunum, en sjórinn mundi hdfa
hækkað mjög. Strandbyggðir og
hafnarborgir mundu vera komnar
í kaf. Þetta er nú ein háskalegasta
afleiðingin af því, ef menn ná tök-
um á veðráttunni".
Howard T. Orville og sérfræð-
ingar hans í nefndinni, eru nú að
rannsaka hvort ekki muni unnt að
afstýra hagleljum og þrumuveðr-
um, með því að „sá“ í skýin. Hann
bendir á að eldingar komi aðallega
af árekstrum regndropa í lofti.
Ráðið til þess að afstýra þrumu-
veðri væri þá að „sá“ í skýin áður
en regndroparnir stækka, eða með-
an þeir eru enn líkari gufu, því að
þá muni þeir falla sem úðaregn til
jarðar.
Haglel valda oft stórkostlegu
tjóni. Þau stafa af því að margir
regndropar frjósa saman. Til þess
að afstýra hagleli, ætti þá að „sá“
í skýin áður en droparnir frjósa
saman og geta myndað haglkorn.
Þrjár aðferðir eru til þess að „sá“
til regns. Fyrsta aðferðin er sú, að
fljúga upp í ský og dreifa þar ör-
smáu dufti af „joðsilfri“ sem dreg-
ur að sér raka og myndar dropa.
Einnig er hægt að senda það frá
jörðu sem ósýnilegar strokur, og
tekst það bezt í fjallahéruðum þar
sem altaf er uppstreymi, sem get-
ur borið duftið upp í skýin. Eini
gallinn á þessu er sá, að duftið get-
ur borist með vindi afleiðis og
aldrei komist upp í skýin, og svo
eyðist það af áhrifum sólar.
Hinar tvær aðferðirnar eru að
„sá“ þurrum ísmulningi eða tæru
vatni í skýin. Þetta verður ekki
gert nema með flugvélum, er kom-
ast upp yfir skýin. ísduftið dugir
aðeins á köld ský, og breytir raka
þeirra í snjó. En vatnsúðun er góð
á hlý ský, því að um leið og dögg-
in fer í gegn um skýin, safnar hún
að sér vætu úr þeim, þangað til
skýin verða svo þung að rigna
tekur.-----------
Það eru nú tíu ár síðan mönn-
um hugkvæmdist að hægt væri að
ráða fyrir veðri. Var það með þeim
hætti, að dr. Vincent Schaefer, sem
þá starfaði hjá General Electric,
blés ákaft inn í kæliskáp, og varð
andgufa hans þar að litlu skýi.
Hann setti þá ísmola inn í skápinn
og ætlaðist til að kuldinn ykist við
það. En um leið og hann fór með
ísmolann í gegn um andgufuna,
breyttist hún í hrím og fell niður
sem snjór. Og þessi snjór var for-
boði nýrrar aldar, segja vísinda-
mennirnir nú.

Maður var á gangi á götu með synl
sínum og sáu þeir þá glófa, sem lá
þar.
— Ráðvendni er höfuðdyggð, sagði
maðurinn við son sinn, tók upp glófann
og lagði hann á girðingu.
Svo héldu þeir áfram, en nokki'u
seinna rekast þeir á annan glófa.
— Svei mér þá ef þetta er ekki
glófinn á móti hinum, sagði maðurinn,
og er alveg hæfilegur fyrir mig.
Hlauptu, Jói, og sæktu hinn glófann.
k