Lesbók Morgunblaðsins - 31.03.1957, Blaðsíða 7

LESBÓK mORGUNBLAÐSINS
195
Slysfarir
fyrir 70 árum
VETURINN 1886—87 var mjög um-
hleypingasarnur. Gengu þá stcrviðri
líkt og nú, en fannkoma var miklu
meiri sunnan og vestanlands. Veðrin
skullu oft mjög snögglega á, enda urðu
þá mörg og sorgleg slys. Á fimm mán-
uðum fórust þá 20 bátar, en 90 menn
fóru í sjóinn. Það var þungur skattur
á svo skömmum tíma á 90.000 manna
þjóð.
Skýrsla um þetta manntjón er
þannig:
30. okt. fórust 7 menn af Akranesi
18. nóv. — 3 — á ísafirði
30. nóv. — 13 — frá Reykjavík
27. des. — 5 — frá Kalm.tjörn
3. jan. — 24 — frá Skagaströnd
12. jan. — 4 — úr Vestm.eyum
26. jan. — 8 — úr Bolungavík
24 febr. — 6 — frá Eyrarbakka
í febr. — 2 — frá Eskifirði
í febr. fórst 1 maður frá Mjóafirði
20. marz fórust 3 menn frá Meiðast.
23. marz fórst lmaður frá Reykjavík
29. marz fórust 3 menn frá Reykjavík
29. marz — 3 — frá Vatnsleysu
29. marz — 7 — frá Keflavík
Auk þessa urðu 2 menn úti, 3 hröp-
uðu fyrir björg, 5 menn urðu bráð-
kvaddir af hákarlsáti á Ströndum og
3 fórust í snjóflóði. Hafa því á þess-
um tima farizt váveiflega 103 menn.
Um snjóflóðið segir svo í ísafold (23.
febr.):
Fyrir jólin í vetur, 20. des., fórust
3 menn í snjóflóði frá Villingadal á
Ingjaldssandi í Dýrafirði: bóndinn
þar, Jón Jónsson 25 ára frá ungri konu
til þess, að fleiri vangæf börn
fæðist en áður.
Vér vitum ekki hve miklu geisla-
magni kann að verða steypt yfir
þéttbýli í því kapphlaupi, sem nú
fer fram um kjarnorkunotkun.
Vér þekkjum heldur ekki hinar
eðlilegu stökkbreytingar, né áhrif
ósýnisgeisla á erfðastofna manna.
Vér getum því ekkert sagt um hve
mikið geislamagn maðurinn þolir
án þess hætta sé á að illar afleið-
ingar þess bitni á mannkyni öllu.
SÓLSETUR
VIÐ REYKJAVÍK
Hljótt og hægan nálgast
húmsins vængja-blak,
við hyr á vestur himni
, hikar andartak.
Þá stund fer helgi himins
um hrjúfan jarðarbaðm,
kvöldið úr purpuraklæðum
krýpur í rökkur-faðm.
Svo líður um mar og moldu
mildur angan-þeyr,
kveðju-andvarp frá öllu,
sem elskar, lifir og deyr.
í gullnum aftangeislum
Guð er mannheimi næst,
vitrun á vökumótum.
von, sem hefir ræst.
Líkt væri dýrðlegum draumi,
dagsins þá tæmd er skál,
að hverfa á hvííum vængjum
í kvöldsins gullna bál.
Þóra frá Kirkjubæ.
________________________________
og 3 börnum kornungum og feðgar
tveir af sama bæ, Jón Bjarnason og
sonur hans, Jón Halldór. Tveir aðrir
komust af, Halldór, bróðir bóndans,
lítið skemmdur, og Jens vinnumaður,
mikið meiddur. Þeir Jón bóndi og Jón
Bjarnason voru bræðrasynir, og voru
því allir náfrændur, sem fórust.
Jón bóndi stóð einn hjá fé sínu,
hátt uppi í afarbrattri hlíð, fyrir ofan
mörg klettabelti, þar sem enginn mað-
ur hefir haldið fé sínu á vetrardag
fyrri. Kafaldsél gerði um daginn, en
eftir élið kom fjárhundurinn heim og
þótti það undarlegt. Fóru þá hinir
fjórir á stað að leita Jóns, en þá tókst
svona til, að snjóflóðið tók þá alla,
og kastaði þeim mörg hundruð faðma
ofan fyrir björg og kletta, nema Hall-
dór komst úr hlaupinu á hyllu eða
gangi hærra. Jón Bjarnason steindauð-
ur og rotaður, Jón sonur hans allur
beinbrotinn, en þó með lífsmarki og
dó fí.um stundum síðar, en Jens íannst
með stór-örkumlun. Jón, bóndinn,
fannst degi síðar á hlíðinni og hafði
snjóflóð banað honum þar.
Álagablettir
Bóndhóll
HÉR í TÚNINU á Hæringsstöðum er
hóll, sem kallaður er Bóndhóll. Þegar
ég kom hér fyrir 35 árum var mér
sagt að í hól þessum væri heygður
Hæringur sá, er byggði hér fyrstur og
bærinn dregur nafn af.
Bóndhóll er hér um bil 35 m að
ummáli og 2 m á hæð, auðsjáanlega
gerður af mannahöndum.
Þau ummæli fylgja Bóndhól, að
enginn má slá hann nema sá er ræður
húsum hér á Hæringsstöðum í það og
það skiptið og helzt fyrri hluta dags
meðan sól er hæst á lofti.
Eg geri ráð fyrir, að lítið eða ekki
hafi verið út af þessu brugðið. Því
til sannindamerkis var mér sögð sú
saga, að eitt sinn hafi búið hér mað-
ur, sem kominn var nokkuð á efri ár.
Þá bar svo til, að hann lá veikur á
túnaslættinum. Sonur hans uppkominn
kom inn til hans, þar sem hann lá og
spurði hann hvort hann ætti ekki að
slá Bóndhól. — „Jú, þú skalt gera
það“, sagði bóndi, „en þú skalt taka
við búsfonáðum áður“. Og þar með
afher.ti hann syni sínum jörð og bú.
Þannig mun ætíð hafa verið tals-
vorður átrúnaður á hólinn. Ábúendur
Hæringsstaða t. d. jaínan trúað því,
er óþurrkar hafa gengið á túnaslætt-
inum að íbúi Bóndhóls mundi sjá
fyrir þurrki, jafnskjótt og hóllinn hafi
verið sleginn.
Brynjólfur Jónsson fræðimaður frá
Minna-Núpi, vildi eitt sinn fara að
grafa í Bóndhól, en þáverandi ábúandi
á Hæringsstöðum, Snorri Sveinbjörns-
son, vildi ekki láta hreyfa við hóln-
um, svo ekkert varð úr greftri.
Álagablettir, eins og Bóndhóll mega
því teljast einskonar heimilisvé, helgi-
staðir, sem leggja blessun sína yfir
búið. sé þeim færð hin rétta fórn, en
heína sín grimmilega, ef út af er
brugðið.
Og vissulega mundi viss strengur
íslenzkrar sveitamenningar bresta, ef
álagrblettirnir misstu mátt sinn.
Hæringsstöðum í janúar 1957
Þorgeir Bjarnason.
&_^S®®®G^_J