Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.1957, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
401
Uppeldisdóttir sr. Davíðs, Ragnheið-
ur Blöndal, Ranka á Hofi kölluð, hafði
sagt mér, að þegar sr. Davíð væri að
yfirheyra sig, en hann kenndi henni
margt, því hún var næm stúlka mjög
og gáfuð, þá dyggði það venjulega,
er hún myndi ekki það, sem spurt var
að, að horfa á Lúther um stund, þá
vissi hún hvað hún átti að segja.
Þegar sr. Davíð ætlaði að byrja eitt
sinn að kenna henni undirstöðuatriði
í hebresku, þá tók frúin í taumana og
sagði, að nær væri, að hún lærði að
prjóna í prjónavél.
Nú sat eg þarna við hlið systur minn-
ar, og átti að ganga undir eins konar
próf, að mér fannst, vera stiltur og
láta mér hvergi bregða, er eg í síðasta
sinn sæi Ólaf Davíðsson.
Hulda systir mín sat með blómvönd
lítinn í hvítu bréfi, sem var undið í
kramarhús og nælt saman með títu-
prjón. Það útbjó mamma, áður en við
fórum. Þetta voru fimm rósir, og þær
átti að setja í kistuna til Ólafs. Ein
þeirra var sú dekksta rós, sem eg
hafði séð, hreinasta sorgarrós, að mér
fannst. Hulda hafði fengið að bera
blómin alla leið. Það varð eg að láta
mér lynda, af því að eg var eldri.
En nú átti Lúther, þarna á veggnum,
að hjálpa mér, eins og hann hjálpaði
Rönku. En það gerði hann ekki. Hann
sveikst um það. Hann horfði út í loftið,
langt yfir höfuð mér, og eg fékk ekk-
ert samband við hann.
Beint á móti okkur voru dyrnar í
stássstofuna, þessa stofu, þar sem eg
hafði svo oft setið, drukkið kaffi og
skoðað myndaalbúm, stofan, með bí-
leggjaraofninum, með upphleyptum
myndum á, mynd af Valdimar Briem,
sálmaskáldi, bróður frúarinnar.
Hvernig var hún í dag þessi stofa, þeg-
ar hún var orðin eins konar millibil
milli mannheima og hins dularfulla,
hinum megin við dauðann, sem sr.
Davíð, afi minn og ömmumar mínar,
og margt annað fólk, kallaði himna-
ríki?
Þarna inni í stofunni var Ólafur. Eg
átti að fá að sjá hann. Hulda átti að
færa honum rósirnar, sem hún hélt á
í kramarhúsinu. Og þó var hann ekki
þarna. Hann var farinn — alveg fyrir
fullt og allt og nú var ekki annað eftir
en að setja hann ofan í kistuna, sem
Halldór á Hlöðum hafði smíðað, og
fara svo með hann í kirkjugarðinn á
Möðruvöllum.
Allt var þetta óskiljanlegt, hr*ði-
lega óskiljanlegt. Ef síra Davíð sjálf-
ur gengi ekki hér um húsið og léti
eins og þetta væri lífsins vegur, daglegt
brauð, þá væri þetta blátt áfram óbæri-
legt. Er ekki hægt að gera uppreisn,
algera uppreisn gagnvart svona hrapa-
legu ranglæti, að láta nokkra hnull-
unga neðan úr Gæsavík draga bezta
vin minn og bezta vin margra annarra
ofan í einn Hörgárhylinn?
En það var engan uppreisnaranda að
sjá á sr. Davíð. Hann hefir líka jarð-
að svo afskaplega margt fólk. Hann er
alltaf að kasta af litla prestaspaðanum
ofan á kistur fólksins, sem komið er
1 gröfina. Og prestaspaðinn er til þess
gerður, alveg sérstaklega. Hann er suð-
ur í „graftólaværelsi“, í kirkjunni á
Möðruvöllum, og bíður þar alltaf eft-
ir því, að hann sé látinn kasta mold
ofan á kistur.
Mér hafði alltaf verið illa við það
verkfæri.
Af moldu ertu kominn. Að moldu
skaltu verða. Frá moldu skaltu aftur
upp rísa.
Oft hafði eg hlustað á sr. Davíð segja
þessi orð, þar sem hann stóð í hemp-
unni sinni við opnar grafir, með þenna
spaða.
Frá moldu skaltu aftur upp rísa.
Þetta segir hann. Þetta er hann alltaf
að segja við þá dauðu. Ekki sagði sr.
Davíð ósatt.
Nú var hurðin opnuð inn 1 stáss-
stofuna.
Þar lá Ólafur á löngu borði. Höfða-
lagið sneri í austur, frá dyrum, svo að
við sáum strax í andlit hans.
Haustsólin skein gegnum suður-
glugga stofunnar, skein beint á hann,
þar sem hann lá. Friður og alvara
var yfir svip hans. Hann var eins og
langþreyttur ferðamaður, sem þarna
naut hvíldar sinnar.
En á miðju enni hans var kringlótt
dæld, á stærð við 5-eyring, alveg
kringlótt, og regluleg í lögun.
Hvað sagði hún um dauðaorsök hans?
Enginn vissi það. Enginn vissi það
nokkurn tíma. En dældin í ennið var
þarna. Hún sást enn greinilegar, vegna
þess, hvernig sólin skein á andlitið.
.Sr. Davíð gekk á undan okkur inn í
stofuna. Hann gekk meðfram líkfjöl-
unum, að höfðalaginu. Hann strauk
hendinni um ennið á Ólafi, og upp í
hárið, hlýtt og innilega, eins og faðir,
sem huggar barn.
— „Allt kalt“, sagði hann. Svo sagði
hann ekki meira. Og enginn sagði
neitt.
En pabbi tók rósirnar úr hendi
Huldu og lagði þær á brjóstið á lík-
inu.
Hún hafði horft björtum, skærum
barnsaugum á líkið. En þegar hún
missti blómin úr hendi sér, setti að
henni grát. Mér fannst í þeirri svipan,
hún hefði viljað sjálf rétta Ólafi blóm-
in. Kannske hafði hún í ókunnugleik
sínum á dauðanum, haft veika von um,
að hann myndi sjálfur taka við þeim.
Þegar hún fór að gráta, fór eins fyr-
ir mér.
En allt, sem gerðist eftir það, þenna
dag, er gersamlega liðið mér úr
minni.
Svo kom jarðarförin, með öllum
fólksfjöldanum. Fólkið kom í hópum,
ríðandi utan Hörgárbakka, hundruðum
saman, hver hópur eftir annan, hægt
og hægt á eftir líkkistunni. En við
það var ekkert nýstárlegt. Það var
svo oft mannfjöldi á Möðruvöllum.
Engin atvik man eg glöggt írá út-
fararathöfninni. Mig minnir eftir mér
á næstfremsta bekk, að norðanverðu
í kirkjunni. Þar hefi eg sjálfsagt set-
ið, eins og steingervingur. Mannfjöldi
og athöfn, allt var mér óviðkomandi,
nærri því ógeðfellt.
Sólskin var og sunnanrok í dalnum
þann dag. Hestarnir hömdust illa
kringum bæinn, fyrir ofsaroki. Og
mannfjöldinn tvístraðist brátt út í
veður og vind, eftir venjulega kaffi-
drykkju.
Er mannfjöldinn var að mestu farinn,
sat eg á húströppunum og horfði fram
1 kirkjugarðinn. Þar var nú Ólafur
kommn. í tíu daga hafði hann verið
í burtu. Hann hafði dáið á leiðinni,
síðan hann síðast ávarpaði mig, er
hann gekk út úr þessum dyrum, og
sagði, sæll vinur Valtýr.
Nú vissi eg hvar hann var. Þarna
lá hann í kistunni frá Halldóri á Hlöð-
um, með rósirnar hennar Huldu á
brjóstinu. Nú voru rósirnar líklega
farnar að fölna, blöðin að detta af
þeim, niður á brjóstið á honum, þar
sem hann lá ,með sinn fasta og rólega
svip. Svona fölnar allt, mennirnir og
blómin.......
Ekki alllangt frá honum í garðinum
var Guðrún amma mín, frá Heiði. Hún
hafði ekki rósir í sinni kistu. En hún
hafði Ijóðakver Hallgríms Pétursson-
ar. Það hafði fylgt henni gegnum
Frmh. á bls. 419.